سهم وابستگی آب مصرفی به بخش روستایی
به گزارش تاسیسات نیوز، معاون دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو با اشاره به شرایط آبی کشور، گفت: پرداخت حق آبه های محیط زیستی که در گذشته محاسبه و اعلام شده در شرایط کنونی ممکن نیست.
عیسی کلانتری معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در نخستین جلسه کمیته فرعی ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب ها و دریاچه های کشور با اشاره به جلسه صبح دوشنبه شورای عالی آب، گفت: وضعیت آبی کشور بسیار وخیم تر از تصور است و هر سال نیز بدتر از سال گذشته می شود.
کلانتری با اعلام اینکه میزان بارش امسال 54 درصد کمتر از بارش بلند مدت و 32 درصد کمتر از بارش سال گذشته است، خاطرنشان کرد: با شرایط آبی حال حاضر کشور، تنها راهکار، افزایش تطبیق و سازگاری با شرایط موجود از طریق تنظیم مصارف و افزایش بهره وری است.
معاون رئیس جمهور ضمن یادآوری این موضوع که هر کجا تالابی خشک شده، پایداری منابع آبی هم از بین رفته است، گفت: این موضوع به ویژه در مناطق مرکزی کشور که با نبود آب سطحی یا میزان کم آب سطحی روبه رو هستند، تاثیر بیشتر و چشمگیرتری دارد.
وی ضمن تاکید بر نقش تالاب ها در ایجاد توزان میان منابع و مصارف آب، تصریح کرد: تالاب ها به رغم نقش و جایگاه مهم خود، قربانی زیاده خواهی نسل حاضر و قربانی پیشرفت تکنولوژی شده اند.
نسل جدید از تکنولوژی برای ویران کردن طبیعت بهره گرفت
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: نسل جدید بدترین استفاده را از تکنولوژی بدترین نوع استفاده را داشته و برای ویران کردن طبیعت از آن بهره گرفت. استفاده از اره برقی برای نابودی درختان و جنگل ها، تفنگ ژسه برای کشتار حیات وحش و دستگاه های حفاری برای غارت منابع آبی نمونه هایی از بدترین استفاده از پیشرفت تکنولوژی در طبیعت است.
کلانتری با انتقاد از شیوه مدیریت منابع آبی در کشور، گفت: با آب کم می خواهیم انتظارات زیادی در کشور را برآورده کنیم و به همین خاطر کم ترین بازدهی برای جایی است که فراوانی آب است.
معاون رئیس جمهور ادامه داد: طبق آمار وزارت جهاد کشاورزی، در حالی که متوسط بازدهی آب در کشور، 45 سنت به ازای هر متر مکعب است، در خوزستان پر آب، این رقم به 12 سنت به ازای هر متر مکعب می رسد.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با یادآوری این موضوع که یکی از چهار سیاست ابلاغی رئیس جمهوری در حوزه محیط زیست برای چهار سال دولت دوازدهم، حفظ و احیاء تالاب ها است، افزود: از جمله اولویت های برنامه ای سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت نیرو، تعیین و تامین حق آبه محیط زیست است زیرا یقین داشته باشید بدون پرداخت سهم آبی محیط زیست، تالاب ها خشک می شوند.
وی با تشریح شرایط استان خوزستان، اظهار کرد: به رغم منابع آبی فراوان در خوزستان، شاهد خشک شدن تالاب شادگان هستیم و این در حالی است که 77 درصد زمین های استان زیر آب است و همین توزیع نادرست آب در خوزستان منجر به ایجاد کانون ها و طوفان های گرد و غبار، خشک شدن تالاب های هورالعظیم و شادگان و بسیاری چالش های محیط زیستی دیگر شده است.
در این سرزمین، آب گرفتن برای تالاب، جنگیدن است
کلانتری با بیان اینکه اگر به دنبال احیاء و حفظ تالاب های کشور هستید باید شجاعت تلاش برای دریافت حق آبه تالاب را هم داشته باشید، گفت: در این سرزمین، آب گرفتن برای تالاب، جنگیدن است ولی اگر برای تالاب نجنگید، آب هم نخواهیم داشت.
هیچ خلاء قانونی برای حفاظت از تالاب ها وجود ندارد
در ادامه، احمدعلی کیخا نماینده مجلس شورای اسلامی در این جلسه با اشاره به پیش رو بودن ایران در حفاظت از تالاب ها و ایجاد کنوانسیون جهانی تالاب ها (رامسر)، گفت: پرسش این است که چرا شرایط تالابی ایران در حال حاضر نامناسب است و حتی ارتفاع متوسط تالاب انزلی از 9 متر به یک متر رسیده است.
کیخا ضمن انتقاد از بهره گیری نامناسب ایران از ظرفیت کنوانسیون جهانی تالاب ها (رامسر)، اظهار کرد: شهر رامسر می توانست با بهره گیری از همین عنوان و در قالب شهر تالابی از این فرصت ارزنده در راستای اشتغال زایی و رونق گردشگری استفاده کند.
وی خاطرنشان کرد: مدیریت شهری موفق در حفاظت و بهره مندی خردمندانه از تالاب، در کنار حفظ تمامی کاربری های شهری برای کنترل آلودگی ها و استفاده از ظرفیت تالاب به عنوان یک منبع الهام بخش در اموری همچون گردشگری، پژوهشی و آموزشی در سیاست های شهری خود گام بر می دارد.
نماینده مجلس دهم با تاکید بر اینکه هیچ منع یا خلاء قانونی برای حفاظت از تالاب ها وجود ندارد، تصریح کرد: قانون حفاظت، احیاء و مدیریت تالاب های کشور که در اردیبهشت ماه 1396 به تصویب مجلس دهم رسید برابر با اصل 50 قانون اساسی است و مطابق آن هرگونه بهره برداری و اقدامی که منجر به تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب ها شود، ممنوع است و مرجع تشخیص آن نیز سازمان حفاظت محیط زیست تعیین شده است.
وی ادامه داد: در ماده دوم این قانون نیز سازمان حفاظت محیط زیست مکلف شده است نیاز آبی زیست محیطی تالاب ها را تعیین کند و وزارت نیرو نیز مکلف شده ضمن تدوین و اجرای برنامه مدون نسبت به تخصیص و تامین حقابه اقدام کند.
کیخا اشاره ای هم به ضرورت ایجاد بیمه کشاورزان از سوی دولت داشت و گفت: پرداخت حق بیمه از سوی دولت و پرداخت خسارات یا ریسک کشاورزی از سوی بیمه در شرایط ناپایداری منجر به حفظ محیط زیست و تالاب ها خواهد شد.
هر گونه بارگذاری در اکوسیستم های تالابی باید متوقف شود
همچنین، حمید ظهرابی سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه کمیته فرعی ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب ها و دریاچه های کشور بر اساس مصوبه شورای عالی محیط زیست به ریاست معاون اول رئیس جمهور و دبیری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست شکل گرفته است، گفت: مهم ترین پرسش این است که آیا مدیریت زیست بومی مورد پذیرش همه نهادهای تصمیم گیر هست.
ظهرابی خاطرنشان کرد: شرایط تالابی کشور به گونه ای است که جای هیچ بارگذاری جدیدی وجود ندارد و هرگونه بارگذاری در اکوسیستم های تالابی باید متوقف شود.
محیط زیست صدا ندارد
در ادامه، کاوه مدنی معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست با یادآوری شرایط خشکسالی کشور، گفت: واقعیت این است که آب نداریم و حتی امسال کشور در شرایط آبی بسیار سخت تری قرار گرفته است.
معاون سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: این شرایط برای محیط زیست بسیار سخت تر است زیرا محیط زیست صدا ندارد.
مدنی ضمن اشاره به صحبت های احمدعلی کیخا مبنی بر عدم خلاء قانونی برای حفاظت از تالاب ها، اظهار کرد: آیا اولویتی برای حفظ تالاب ها در کشور وجود دارد.
بنابراین گزارش، مسعود تجریشی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به تجربه موفق کاهش 24 درصدی میزان مصرف آب در بخش کشاورزی حوضه دریاچه ارومیه، گفت: اصلاح الگوهای بخش مصرف و تخصیص نیازمند آسیب شناسی دقیق و برنامه ریزی جامع است.
تالاب های ساحلی 33 درصد تالاب های ثبت شده در تالاب رامسر را تشکیل داده اند
در ادامه، پروین فرشچی معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تاکید بر لزوم نگاه ویژه به مدیریت تالاب های ساحلی، تصریح کرد: 720 هزار هکتار از یک و نیم میلیون هکتار مساحت تالابی ثبت شده در کنوانسیون رامسر مربوط به تالاب های ساحلی است و تقریبا معادل 33 درصد تالاب های ثبت شده در تالاب رامسر است.
فرشچی با یادآوری شرایط شکننده و خاص تالاب های ساحلی کشور، خاطرنشان کرد: تهیه شناسنامه برای جزایر، تدوین طرح های توجیهی و تفصیلی برای مناطق خاص، ارزشگذاری اقتصادی تالاب های ساحلی و پهنه بندی ساحلی تالاب ها از جمله برنامه های در دست اقدام برای حفظ و احیاء تالاب های ساحلی است.
وی با بیان اینکه تالاب ها، زیستگاه های مهم گونه های گیاهی و جانوری است، اظهار کرد: با توجه به اینکه تالاب های ساحلی و دریاها یکی از راه های مهم تامین منابع آبی است، تالاب های ساحلی باید در اولویت برنامه های تالابی قرار گیرند.
معاون سازمان حفاظت محیط زیست گفت: ایجاد اجماع میان ذی نفعان برای به نتیجه رسیدن برنامه ها ضروری است.
توسعه ناپایدار کشاورزی، زهکشی و ورود آلاینده ها مهم ترین تهدیدات اکوسیستم تالابی ایران
بنابراین گزارش، مسعود باقرزاده کریمی مدیر دفتر اکوسیستم های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست نیز با ارائه گزارشی از وضعیت تالاب های کشور، گفت: ایران دارای یکی از بی نظیرترین اکوسیستم های تالابی جهان است و از 42 نوع تالاب شناخته شده جهان، 41 نوع تالاب در کشور وجود دارد. تنها نوع تندرا که در سیبری واقع است، در ایران وجود ندارد.
باقرزاده کریمی با اشاره به شناسایی250 تالاب در ایران، اظهار کرد: 35 تالاب کشور در قالب 24 عنوان در کنوانسیون جهانی تالاب ها (رامسر) به ثبت رسیده که این تالاب ها حدود یک و نیم میلیون هکتار از مساحت کشور را تشکیل می دهند.
مدیر دفتر اکوسیستم های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست با ذکر نمونه های مختلف تالابی در کشور، توسعه ناپایدار کشاورزی، زهکشی و ورود آلاینده ها را از جمله مهم ترین تهدیدات اکوسیستم تالابی ایران برشمرد.
وی افزود: تاکید و نگاه مثبت دولت یازدهم به حفظ و احیاء تالاب ها منجر به آن شد که برای نخستین بار جدول تخصیص حق آبه تالاب های کشور توسط که معادل 11 میلیارد متر مکعب است توسط وزارت نیرو منتشر شود و در ادامه علاوه بر تمام تکالیف دولت در حوزه تالاب ها از جمله ماده 16 قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، آئین نامه اراضی مستحدث و ساحلی مصوب سال 1387، بند ب ماده 38 قانون ششم توسعه، آئین نامه نحوه حفاظت، احیاء و مدیریت تالاب های کشور مصوب 1394؛ تصویب قانون حفاظت، احیاء و مدیریت تالاب های کشور در اردیبهشت ماه 1396 منجر به شفافیت تکالیف دولت در این حوزه شد.
باقرزاده کریمی ادامه داد: بر اساس قانون تالاب ها، سازمان حفاظت محیط زیست مکلف به تعیین نیاز آبی تالاب ها و وزارت نیرو مکلف به تامین نیاز آبی تالاب ها است.
مدیر دفتر اکوسیستم های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست اشاره ای هم به سیاست های کلان سازمان حفاظت محیط زیست در حوزه تالاب ها داشت و اظهار کرد: این سیاست ها مبتنی بر رعایت اصول سازگاری با ظرفیت ها و محدودیت های آبی کشور و مدیریت خردمندانه زیست بوم در سطح ملی و منطقه ای است و بر دو اصل نظارت بر کمیت، کیفیت و توزیع جغرافیایی آب کشور با هدف ایجاد تعادل پایدار و مطمئن بین مصارف مختلف آب از یک طرف و آب مورد نیاز برای حفظ و احیای کارکردهای اکولوژیک اکوسیستم های کشور از طرف دیگر، همچنین اجرایی کردن اصول و اهداف مدیریت زیست بومی در حوضه های تالابی کشور است.
وی، اجرایی کردن رویکرد مدیریت زیست بومی در حوزه های تالابی کشور، اصلاح ساختارهای بخشی تصمیم گیری و تصمیم سازی در سطح کلان و خرد و تحقق ساختارهای فرابخشی سیاست گذاری و اجرایی در جهت تحقق اهداف مدیریت زیست بومی، تعیین نیاز آب محیط زیستی تالاب ها و جریان های زیست محیطی رودخانه های کشور، نظارت بر تامین حقابه محیط زیستی تالاب ها و جریان های زیست محیطی رودخانه های کشور و ایجاد و تکمیل سامانه های پایش کمی و کیفی و روزآمد آب های ورودی به تالاب ها و رودخانه ها را از جمله اهداف راهبردی درون سازمانی برای اکوسیستم های تالابی برشمرد.
باقرزاده کریمی ادامه داد: ارتقاء آگاهی و جلب مشارکت جوامع بهره بردار از منابع آبی برای حفاظت از تالاب ها و رودخانه ها، اجرایی کردن راهکارها و طرح های کسب و کار با استفاده از معیشت های جایگزین با هدف کاهش فشار بر تالاب ها، ایجاد ساز و کارهای اجرایی برای حسابداری زیست محیطی و پرداخت اکوسیستمی در حوزه های تالابی، پیگیری موثر برای تصویب و اجرایی کردن قوانین و مقررات حمایت کننده مدیریت زیست بومی تالاب ها و حفظ حقابه طبیعت و اصلاح ساختار سازمانی و ارتقاء سایر ظرفیت های فنی، کارشناسی، مدیریتی، اجرایی و پشتیبانی سازمان حفاظت محیط زیست و واحدهای استانی در حوضه های مختلف آب و محیط زیست و پیگیری موثر برای تصویب و اجرایی کردن قوانین و مقررات حمایت کننده مدیریت زیست بومی تالاب ها و حفظ حقابه طبیعت از دیگر اهداف راهبردی درون سازمانی برای اکوسیستم های تالابی است.
مدیر دفتر اکوسیستم های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: فرآیند تهیه و اجرای برنامه به صورت مشارکتی و با حضور تمامی ذی نفعان تالاب و لحاظ شدن حوضه آبخیز تالاب علاوه بر محدوده تالاب در برنامه مدیریت زیست بومی دو ویژگی مهم مدیریت زیست بومی است.
با توجه به شرایط کنونی منابع آبی، امکان احیاء تمامی پهنه های تالابی ایران وجود ندارد
در ادامه، هدایت الله فهمی معاون دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو با اشاره به شرایط آبی کشور، گفت: پرداخت حق آبه های محیط زیستی که در گذشته محاسبه و اعلام شده در شرایط کنونی ممکن نیست.
وی با بیان اینکه طی دوره ای 10 ساله با 10 درصد کاهش بارش و 25 درصد کاهش روان آب در کشور روبه رو شده ایم، اظهار کرد: این در حالی است که عمده تالاب های کشور با آب های سطحی تغذیه می شوند.
فهمی ضمن اعلام اینکه در حال حاضر 40 درصد سدها پر شده است، گفت: حجم مصرف کنونی کشور از محل سدها، 21 میلیارد مترمکعب است و 22 میلیارد متر مکعب آب نیز از طریق انهار سنتی و پمپ ها تامین می شود که آماری بسیار تکان دهنده و نگران کننده است.
معاون دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو ادامه داد: 2 میلیارد متر مکعب آب از محل طرح های مختلف آبی و 45 میلیارد متر مکعب آب نیز از رودخانه ها برداشت و تامین می شود.
این مقام مسئول اظهار کرد: این در حالی است که میزان آب سطحی ما در بهترین حالت کمتر از 60 میلیارد متر مکعب است و در نتیجه امکان تامین حق آبه های محیط زیستی در شرایط فعلی ممکن نیست.
وی با اعلام اینکه 90 درصد آب مصرفی کشور در بخش روستایی است، گفت: وابستگی بیش از 90 درصد اقتصاد روستایی ایران به کشاورزی و عدم دستورکار و برنامه مشخص برای توسعه روستایی و افزایش سهم سایر بخش های اقتصادی همچون گردشگری و صنایع دستی در روستاها چالش بسیار بزرگی است که تاثیری مهم بر منابع آبی کشور نیز دارد.
فهمی ادامه داد: پرسش این است که آستانه تاب آوری و سازگاری روستاها چه میزان است که هم امنیت غذایی حفظ شود و هم تخصیص آب برای سایر بخش ها صورت گیرد.
معاون دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو گفت: با توجه به شرایط کنونی منابع آبی کشور، امکان احیاء تمامی پهنه های تالابی ایران وجود ندارد.
بنابراین گزارش، علی مراد اکبری معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی گفت: یکی از کارهای مهم وزارت جهاد کشاورزی، تعیین میزان مصرف آب کشاورزی در مزرعه برای حدود 38 محصول است که تا کنون برای هفت محصول همچون گندم، پسته و برنج این راندمان مصرف مشخص شده است.
همچنین، صادق نجفی رئیس سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران، فرهنگ سازی برای اصلاح الگوی مصرف آب، اصلاح روش های کشت و آبیاری در کشاورزی، تکمیل طرح های تصفیه فاضلاب و پساب را از جمله راهکارهای مهم برای رفع چالش آب کنونی کشور و تامین حق آبه های زیست محیطی برشمرد.
انتهای خبر