طرح های رایگان سازی حامل های انرژی برای عموم مردم چند وقتی است به گوش می رسد اما جامه عمل نمی پوشد!
 با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی  برخی از کسب و کار‌ها زمزمه طرح رایگان شدن گاز مشترکان به گوش می‌رسد.
این مصوبه در حالی اعلام شد که اگر مشترکان کمتر از حد مجاز گاز استفاده کنند شامل طرح تشویقی و رایگان شدن و به گونه‌ای معاف از پرداخت گاز بهای خود می‌شوند.
حسن منتظرتربتی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران، تصریح کرد: خوشبختانه بعد از توسعه شبکه گازرسانی در کشور، روی بحث بهینه سازی کار می‌کنیم و اعتقاد ما بر این است که اگر مصرف گاز بی رویه باشد مشکلات متعددی برای کشور ایجاد می‌شود.
او افزود: در حال حاضر بهینه سازی مصرف سوخت جزو اولویت‌های اصلی ما است و تلاش می‌کنیم که موتورخانه‌های منازل را که مصرف زیادی دارند بدون اعمال هزینه اضافی برای مردم به گونه‌ای اصلاح کنیم که مصرف گاز ۱۰ تا ۲۰ درصد کاهش پیدا کند.
معاون وزیر نفت تصریح کرد: طرح رایگان شدن گاز برای خانوار‌های کم مصرف در دستور کار هیئت دولت است که پس از نهایی شدن و ابلاغ، آن را اجرا می‌کنیم.
فصل سرما رو به اتمام، گاز رایگان سردرگُم
اما این موضوع پس از نزدیک شدن به فصل سرما گویا به دست فراموشی سپرده شد تا اوایل پاییز امسال حسن منتظر تربتی معاون وزیر نفت به این موضوع مهر تایید زد و از ارائه طرح این شرکت به دولت برای در نظر گرفتن سیستم تشویقی و تنبیهی برای مصرف‌کنندگان گاز خبر داد.
همچنین محمد نهاوندیان معاون اقتصادی رئیس جمهور با توجه به تعطیلی دو هفته‌ای در برخی از نقاط کشور خبری مبنی برتعویق دوماهه پرداخت قبض گاز واحد‌های کسب و کار داد این در حالی است که محمد حسین عسگری سخنگوی شرکت ملی گاز کشور، در این باره گفت: در حال حاضر چیزی در این خصوص به شرکت ملی گاز ابلاغ نشده است.
عسگری بیان کرد: شرکت ملی گاز تابع قانون است و در صورت ابلاغ قانونی از سوی مراجع ذیصلاح اقدامات لازم را انجام خواهد داد.
پس از آن از سوی هیئت دولت تصمیم گیری شد که مشترکان گاز طبیعی بخش خانگی که مصرف گاز آن‌ها در دوره زمانی سال‌های گذشته بیش از ۱۰ درصد کاهش یابد مشمول تخفیف یا همان پاداش صرفه جویی معادل ۱۵ درصد گازبهای صورتحساب دوره خواهند شد.
اما گویا این موضوع هنوز در پیچ و خم شرکت گاز قرار دارد که آیا این طرح اجرا می‌شود یا خیر؟
اما سرانجام اوایل آذرماه امسال و همزمان با کاهش دمای هوا در بسیاری از استان‌های کشور و افزایش مصرف گاز، اعضای هیئت دولت در نشستی که به ریاست حسن روحانی، رئیس جمهوری برگزار شد، ضمن تاکید بر لزوم مهار و مدیریت مصرف گاز در کشور، تصمیم‌هایی را به‌منظور اصلاح الگوی مصرف مشترکان گاز طبیعی در ایام سرد سال (۱۶ آبان تا ۱۵ اسفندماه) گرفتند.
چه کسانی گاز رایگان می گیرند؟
بر این اساس مشترکان خانگی که مصرف گاز آن‌ها در دوره زمانی یاد شده در هر سال، نسبت به دوره مشابه سال‌های ۹۶ و ۹۷ در میانگین دمای یکسان طول دوره صورتحساب، بیش از ۱۰ درصد کاهش یابد، مشمول تخفیف (پاداش صرفه‌جویی) معادل ۱۵ درصد گازبهای صورتحساب دوره می‌شوند.
طبق این تصمیم، در صورت افزایش مصرف هم مطابق مصوبه دولت و براساس درصدی که تعیین شده است، به گازبهای آن‌ها افزوده می‌شود. در این مصوبه تاکید شد که افزایش مصرف گاز در ساختمان‌های اداری نیز مشمول این افزایش قیمت می‌شود.
دولت همچنین با هدف بهینه سازی مصرف گاز و تشویق مشترکان کم مصرف، تصمیماتی را اتخاذ کرد.
به موجب این تصمیم، وزارت نفت مکلف شد گاز بهای مشترکان خانگی کم‌مصرف با الگوی مصرف تعیین شده را از ابتدای دی ماه ۱۳۹۹ رایگان منظور کند.
این حکم شامل گاز بها و تمام هزینه‌های مرتبط با آن (مالیات، عوارض ارزش افزوده و عوارض گازرسانی) بوده و صرفاٌ سکونتگاه‌های دائمی در حال بهره‌برداری شهری و روستایی و همچنین سکونتگاه‌های عشایری مشمول آن هستند و سکونتگاه‌های خالی از سکنه و غیر دائم نظیر باغ‌ویلاها، مشمول این حکم نیستند.
گازبها و تمام هزینه‌های مرتبط با آن (شامل مالیات، عوارض ارزش افزوده و عوارض گازرسانی) برای مشترکان خانگی پر مصرف متعاقبا اعلام خواهد شد.
نرخ گاز مشترکان خانگی که میزان مصرف ماهانه آن‌ها بیش از الگوی تعیین شده برای مشترکان کم مصرف و کمتر از الگوی تعیین شده برای مشترکان پرمصرف باشد، بدون تغییر باقی می‌ماند.
همچنین به مشترکان خانگی پر مصرف (با میزان مصرف بیش از الگوی تعیین شده برای آنها) فرصت داده می‌شود از طریق روش‌های زیر نسبت به اصلاح مصرف خود اقدام کنند:
الف- اجرای اقدامات بهینه‌سازی مصرف که به صورت رایگان توسط شرکت ملی گاز ایران آموزش داده می‌شود.
ب – مشارکت در طرح‌های بهینه‌سازی مصرف گاز اعم از اصلاح سامانه موتورخانه‌ها و جایگزینی بخاری‌های فرسوده.
این به این جا ختم نمی‌شود موضوع آب و برق امید هم چندوقتی است که در دولت مطرح بود تا اینکه برق امید اوایل پاییز امسال اجرایی شد به طوری که هر خانوار اگر در مصرف برق صرفه جویی کند قبوض آن به صورت رایگان محاسبه می‌شود.
پیوستن مشترکان پرمصرف و خوش مصرف به مشترکان کم مصرف که با حفظ رفاه اجتماعی و توسعه ملی کشور انجام می‌شود و به لحاظ مالی نیز با کاهش هزینه‌های صنعت برق همراه خواهد بود، در واقع با توجه به مشکلات تجهیزات شبکه برق در تابستان، به ویژه کابل‌ها و ترانسفورماتور‌های با عمر بالا، می‌توان امیدوار بود که طرح برق امید می‌تواند نیاز سرمایه‌گذاری برای ساعات محدودی از پیک تابستان را کاهش داده و به افزایش عمر مفید تجهیزات کمک کند.
این در حالی است که مشترکان پرمصرف ما با توجه به اینکه بهای برق مصرفی آن‌ها پلکانی محاسبه می‌شود، هزینه‌های بیشتری را پرداخت می‌کنند تا جایی که مشترکان خوش مصرف ما ۷ درصد بهای برق مصرفی آن‌ها افزایش پیدا می‌کند، اما برای مشترکان پرمصرف ۲۳ درصد و حتی بیشتر نیز خواهد بود.
در واقع هدف از انجام این طرح در نگاه نخست، تخصیص برق رایگان برای کم مصرف‌ها و تشویق مشترکان به اصلاح الگوی مصرف است، اما در عمل یک همکاری بزرگ در جهت پیک و کاهش بار مصرف برق در اوج تابستان و جلوگیری از ساخت نیروگاه با هزینه‌های میلیاردی برای کشور است.
طبق بررسی‌های انجام شده حدود ۸ میلیون و ۴۰۰ هزار مشترک برق خانگی طی سال‌های ۹۷ و ۹۸ در رده مشترکان کم مصرف بوده‌اند، بر این اساس، با در نظر گرفتن بعد خانوار در این سال‌ها ۳۰ میلیون نفر جز افرادی دسته‌بندی می‌شوند که در صورت تداوم کم مصرفی، در طرح برق امید از برق رایگان بهره‌مند خواهند شد.
۵۰ درصد از بار مصرفی برق خانگی است
محمد حسن متولی زاده مدیر عامل توانیر، در این باره گفت: در حال حاضر بخش خانگی ۵۰ درصد از اوج بار را به خود اختصاص می‌دهد و تابع هدف طرح برق امید فقط مشترکان کم مصرف نیستند. بلکه خوش مصرف‌ها و بدمصرف‌ها نیز در این طرح دیده می‌شوند.
او ادامه داد: در بخش مصارف خانگی کم مصرف‌ها ۸.۴ میلیون مشترک هستند که الگو را رعایت می‌کنند و ما اعلام کرده‌ایم برای این بخش تخفیف قائل می‌شویم. اما گروه خوش مصرف‌ها نیز حدود ۱۶.۵ میلیون مشترک را دربر می‌گیرند و با آموزش‌هایی که به این بخش داده می‌شود، آن‌ها نیز می‌توانند به گروه کم مصرف‌ها اضافه شوند و از برق رایگان بهره ببرند. اما گروه دیگر پرمصرف‌ها هستند که اگرچه احتمال پیوستن آن‌ها به گروه کم مصرف کم و سخت است، اما با آموزش‌ها و تسهیلاتی که داده خواهد شد، این بخش نیز می‌تواند مصرف خود را کم کند و از تخفیف‌های تعرفه‌ای بهره ببرد.
وی گفت: طرح برق امید با هدف اصلاح الگوی مصرف همه خانوار‌های ایرانی تدوین شده است و وزارت نیرو در سه سال گذشته طر‌ح‌های تشویقی مختلفی را برای عبور از پیک بار اجرا کرده است، چرا که در تابستان مصرف برق افزایش بسیاری می‌یابد.
متولی زاده ادامه داد: در همین راستا به صنایع و کشاورزان مشوق‌هایی اختصاص می‌یابد که مصارفشان را جا به جا کنند و به ساعت‌های دیگری انتقال دهند که با بهره گیری از همین ابزار‌های تشویقی، تابستان سال گذشته و امسال را که گرمترین تابستان در طول ۳۰ سال گذشته بود، با موفقیت پشت سرگذاشتیم و در دو سال متوالی نیز تنها یک درصد رشد پیک مصرف را تجربه کردیم، این درحالی است که در سال‌های گذشته رشد ۵.۲ درصدی نیز ثبت شده است.
او اضافه کرد: سال گذشته ۱۲۰ هزار و امسال ۲۹۴ هزار تفاهمنامه با مشترکان صنعتی و کشاورزی به امضا رسید و برهمین اساس سال گذشته ۳۵۰ میلیارد تومان پاداش به این دو گروه از مشترکان اختصاص یافت که در صورتحساب‌های برقی آن‌ها لحاظ شد.
اما باید هدف از اجرای این طرح را کاهش هزینه خانوار‌ها دانست یا وزارت نیرو با این همه بدهکاری هوس خیرات کردن دارد؟
براساس این گزارش طرح برق رایگان در زمان‌های انقلاب هم از سوی امام خمینی (ره) مطرح شده بود، ولی بعد از گذشت چندسال مجدد از سوی وزارت نیرو این طرح به سرزبان‌ها افتاد.
فرصت ۶ ماهه به خوش مصرف ها برای اصلاح الگوی مصرف
رجبی مشهدی سخنگوی صنعت برق کشور، درباره اجرایی شدن طرح برق امید گفت: در واقع هدف اصلی ما در طرح برق امید شناسایی مشترکان کم مصرف است که این مشترکان شامل تخفیف‌هایی می‌شوند.
او ادامه داد: در فاز نخست اجرای طرح امید برای آنکه مردم نخواهند خیلی هزینه کنند تا وسایل برقی خود را تغییر دهند، تنها کافی است که روش درست استفاده از وسایل را بدانند و تا حد امکان از وسایل غیرضروری استفاده نکنند، پیش بینی ما این است که با استفاده صحیح از وسایل برقی تا ۱۰ درصد کاهش مصرف برق را داشته باشیم.
سخنگوی صنعت برق کشور اضافه کرد: در طرح امید به مشترکان ۶ ماه فرصت داده می‌شود که خود را در گروه مشترکان خوش مصرف قرار دهند و اگر توانستند در مدت ۶ ماه میزان مصرف برق خود را اصلاح کنند، مشمول تخفیف ۱۰ درصدی قیمت برق خواهند شد.
در واقع مساله مهمی که وجود دارد این است که بسیاری از خانوار‌ها دارای وسایل قدیمی هستند که به علت طول عمر بالای خود، مصرف برق آن‌ها نیز بالا بوده که اینگونه وسایل باید جای خود را به محصولات مشابه ساخت داخل دهند تا در این حوزه هم شاهد کاهش اتلاف انرژی باشیم حال باید منتظر و دید بود که اجرای این طرح به نفع مردم یا ضرر مردم است. اصلا در این طرح چه کسی کم مصرف خواهد بود کسانی که فقط در منزل یک چراغ روشن می‌کنند؟!
هنوز از طرح اجرای برق نگذشته بود از سوی هیات وزیران نیز مصوبه آب امید هم مطرح شد به طوری که هفته گذشته حسن روحانی رئیس جمهور این موضوع را مطرح و سپس به معاون اول خود جهانگیری دستور و معاون اول آن را برای اجرا به وزارت نیرو ابلاغ کرد.
بدینگونه در این طرح آب و برق امید ۴ میلیون خانوار از تخفیف صدرصدی بهرمند خواهند شد.
۴ میلیون مشترک زیر سایه طرح آب رایگان
محمد رضا بختیاری مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران در خصوص آب امید گفت: خانوار‌هایی که زیر ۵ تا ۶ مترمکعب مصرف آب داشته باشند مشمول تخفیف صد درصدی می‌شوند و آب مصرفی آنان رایگان می‌شود.
او ادامه داد: این کار و حرکت بسیار ارزنده و مطلوبی است، چرا که در جهت حمایت از قشر محرومی است که الگوی مصرف را رعایت می‌کنند و بی‌شک کار بسیار بزرگی است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران اضافه کرد: برخی از آپارتمان‌هایی که در استان تهران وجود دارند به دلیل آنکه ساکنان آن‌ها در خارج از کشور زندگی می‌کنند، خالی هستند برای این دسته از مشترکان هم در تلاش هستیم تا دستورالعملی برای محاسبه آب بهایشان در نظر بگیریم.
بختیاری بیان کرد: قرار است طرح آب رایگان از اول دی ماه برای مشترکانی که مصرف آب آنان کاهش داشته است، اجرا شود. این در حالی است که در صورت ابلاغ به وزارت نیرو ما آن را اجرا خواهیم کرد.
مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران افزود: پیش‌بینی ما این است که در بخش آب و در شرایط فعلی حدود ۴ میلیون مشترک در سطح کشور مشمول این طرح کم‌مصرفی هستند که امید است به این تعداد اضافه شود.
به گفته بختیاری بر اساس مصوبه هیئت وزیران، مشترکانی که مصرف آنان تا یک سوم الگوی مصرف آب است، مشمول صدور قبض صفر یا همان قبض رایگان خواهند شد.
بختیاری در پایان تصریح کرد: این طرح شامل تمامی خانوار‌هایی است که زیر الگوی مصرف چه بخش در خانوار یا بخش خانه باغ‌ها و ویلا‌ها باشند اجرا می‌شود، البته این طرح برای مصارف خانگی است و شامل واحد‌های تجاری نخواهد شد.
آب رایگان، راهکاری برای ترغیب مشترکان به اصلاح الگوی مصرف
حمیدرضا جانباز مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب کشور و معاون وزیر نیرو ابراز کرد: در واقع طرح آب امید در هیئت وزیران به تصویب رسید و به وزارت نیرو برای ارائه ابلاغ شد.
جانباز گفت: به طور کلی در بخش آب و فاضلاب در بودجه ۱۴۰۰ علی‌رغم محدویت مالی افزایش ۳۶ درصدی داریم که امیدواریم با حمایت مجلس شورای اسلامی طرح‌ها را اجرایی کنیم.
معاون وزیر نیرو بیان کرد: طبق پیگیری‌های انجام شده همانند برق امید، آب امید هم به تصویب هیئت وزیران رسید، به طوری که مشترکان اگر یک سوم مصرف را داشته باشند از پرداخت آب بها معاف خواهند شد.
جانباز گفت: اگر مشترکان الگوی مصرف را رعایت کنند با تخفیف صد درصدی مواجه می‌شوند به طوری که این مصوبه شامل باغ ویلا‌ها و واحد‌های تجاری نیست.
او ادامه داد: ما مشترکان را ترغیب به اصلاح الگوی مصرف کرده‌ایم.
معاون وزیر نیرو گفت: هم اکنون ۴ میلیون نفر مشترک آب مشمول طرح تخفیف صد درصدی آب هستند. مشترکان پرمصرف نیز می‌توانند با آموزش‌های لازم از شرایط پرمصرفی فاصله بگیرند.
جانباز گفت: در ۶ ماه آینده باید طرح آب رایگان اجرایی و پرمصرفان نیز باید خود را به مشترکان کم مصرف تبدیل کنند، زیرا در زمان اوج مصرف قیمت آب افزایش خواهد یافت.
او افزود: ما علی‌رغم شیوع کرونا هیچ بیماری وابسته به آب نداشتیم، به هرحال مدت زمانی با این بیماری درگیر هستیم و باید آب مورد نیاز مردم را بدون دغدغه در تابستان ۱۴۰۰ در اختیار مشترکان قرار دهیم.
با این تفاسیر امید است این تصمیم دولت بتواند در مصرف بهینه آب، برق و گاز از سوی مشترکان تاثیرگذار باشد و با توجه به فصل سرد و اوج کرونا همچنین تعطیلی کسب و کار ها، نتایجی قابل توجه در پی داشته باشد.