فرونشست تهران در حاشیه شعار مدیریت مصرف آب

در حال حاضر فرونشست تهران به دلیل مصرف بی رویه آب به بحران تبدیل شده که بخش عمده ای از این مشکل در نتیجه برداشت بی رویه آب از چاه های مجاز و غیر مجاز و ضعف مدیریت حفظ منابع آب است، اما وزارت نیرو پیش با وجود اینکه از این اختیارات کافی از سوی دولت برای برخورد با برداشت بی رویه طریق چاه ها برخوردار است، تاکنون اقدام مناسبی در این زمینه انجام نداده و بیشتر سیاست تغییر تعرفه را دنبال می کند.

به گزارش پایگاه خبری تاسیسات نیوز، فرونشست زمین در تهران به عنوان یکی از مشکلاتی که در پی کم آبی و استفاده بی رویه از آب های زیرزمینی بروز کرده است، امروز به مرحله هشدار رسیده و اگر اقدامات پیشگیرانه انجام نشود، نه تنها ساکنان تهران برای تامین آب با چالش مواجه می شوند، در آینده نه چندان دور پروژه های شهرک سازی و احداث شهرهای جدید که در حاشیه تهران پیش بینی شده با شکست مواجه خواهد شد. از طرف دیگر فرونشست نه تنها آسیب تاسیسات شهری را به همراه خواهد داشت، در بخش منابع خاکی نیز آسیب وارد می کند.

مدیرعامل آبفای تهران با اشاره به اینکه مصرف آب شرب در تهران ۱۰ برابر شهرهای دیگر است، گفت: در حال حاضر ترکیب مصرف آب در تمام کشور یکسان نیست، به طوری که در کشور میانگین مصرف آب در بخش کشاورزی ۹۰ درصد است، اما در تهران متفاوت بوده و مصرف آب کشاورزی کمتر است، در مقابل میانگین مصرف آب شهری در تهران ۳۵ درصد است و در شهرهای دیگر ۳ درصد است، از این رو مدیریت منابع آب مصرفی در تهران اهمیت ویژه ای دارد، زیرا ۲۰ درصد از مجموع مصرف آب تهران مربوط مشترک های پرمصرف است.

محمدرضا بختیاری درباره تامین اضطراری منابع آب در تهران افزود: پروژه آب اضطراری تهران که بزرگ‌ترین پروژه در این خاورمیانه است در تهران اجرا می شود که می تواند آب ۳ روز تهران را در شرایط سخت و زلزله تأمین کند. این طرح تا پایان سال ۹۸ با اجرای ۳۰ پروژه اجرا می شود و در سال آینده نیز با اجرای ۳۷۶ پروژه انجام خواهد شد.

۶ میلیارد تومان اعتبار برای پروژه تغذیه آب

در حال حاضر نزدیک به ۳۳ هزار حلقه چاه بدون مجوز و ۱۲ هزار حلقه چاه پروانه دار فعال هستند که تعداد چاه های مجوز دار با وجود اینکه کمتر هستند ۹۰ درصد بیشتر از چاه های غیرمجاز از آب های زیر زمینی مصرف می کنند، بنابراین باید پروانه چاه ها باید مورد ارزیابی مجدد قرار گیرند، زیرا از زمانی که پروانه این چاه ها صادر شده تا امروز تغییرات زیادی در منابع زیرزمینی کشور به وجود آمده است از این رو میزان برداشت مجاز این چاه ها باید تغییر کند.

البته دولت پیش از این اختیارات کافی به وزارت نیرو برای برخورد با برداشت بی رویه آب های زیر زمینی از طریق چاه ها داده است، اما تاکنون وزارت نیرو اقدام مناسبی در این زمینه انجام نداده است و بیشتر سیاست خود را روی تغییر تعرفه های مصرفی قرار داده است و این مسئله نشانه ضعف مدیریت در مدیریت مصرف آب است.

مدیرعامل آب منطقه ای تهران در گفتگو با خبرنگار موج قبل از شاه چای پنج حوزه تزریق به صورت پلکانی طراحی شده که از سرریز کرج و سد کرج پر می شوند که اسلامشهر، شهریار، پرند و شهر قدس می توانند از طریق این ها منابع آبی خود را به تعادل برسانند. در واقع اهداف از اجرای این پروژه ۳۵ میلیون متر مکعب آب در این منطقه تغذیه شده است.

حسن رضوی با بیان اینکه این پروژه تغذیه آب می تواند ۲۰ درصد تعادل بخشی آب منطقه را انجام دهد، افزود: در حال حاضر ۶ میلیارد تومان برای اجرای این پروژه اعتبار در نظر گرفته ایم و از هزینه های که سال های قبل برای اجرای آن انجام شده اطلاع چندانی ندارد، چراکه در یک مقطع زمانی در نتیجه سیلاب بخشی از پروژه تخریب شده بود.

او با تأکید بر اینکه یکی دیگر از برنامه های ما حفر چاه های فلمن برای حفظ منابع آب های زیر زمینی است، تصریح کرد: این چاه ها که دهانه گشاد هستند، برای حفظ رودخانه های که دارای بستری شنی دارند مناسب است.

او همچنین با بیان اینکه در منطقه چرم شهر، شهر آفتاب اجرای پروژه سد دو تویه در مدت سه سال در نظر گرفته شده است افزود: با اجرای این پروژه صنایع این منطقه که امروز از سد فشافویه تغذیه می شوند، در آینده از منابع آب سد دوتویه استفاده خواهند کرد.

البته هنوز اعتباری در بودجه ۹۸ برای سد دوتویه در نظر گرفته نشده که اگر این اتفاق نیفتد، صنعتگران آن منطقه می توانند اعتبار این پروژه را تأمین کنند، همانند پروژه انتقال آب خلیج فارس که امروز از سوی معدنکاران و صنعتگران منطقه یزد در حال تأمین اعتبار است.

در واقع در روش تغذیه مصنوعی آب‌های زیرزمینی، آب از رودخانه یا منابع دیگر وارد حوضچه های مصنوعی می شوند، تا در بلند مدت آب در خاک نفوذ و وارد لایه آبدار زیرزمینی شود. این پروژه در بیشتر کشورهای خشک انجام شده، حتی به تازگی دولت افغانستان در اطراف کابل با سه روش به دنبال حفظ آب های زیر زمینی بوده است، به گفته محمد نعیم توخی، مسئول پروژه تغذیه مصنوعی آب‌های زیرزمینی افغانستان؛ «ذخیره آب باران در چاه‌های عمیق و تزریق به زیر زمین، حفر چاهای با عمق کم و عرض بزرگ و ایجاد گودال های کوچک در سطح زمین فیلتر آب ذخیره شده به زیر زمین از روش های بوده که در افغانستان اجرایی شده است.»

بنابراین مدیریت آب های زیر زمینی می تواند با ساده ترین شکل ممکن و با کمترین هزینه ممکن انجام شود و حتماً نباید پروژه های با هزینه های هنگفت انجام شود.

تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها به روش پخش سیلاب در دشت‌ها راهکاری است که تاکنون در خیلی از مناطق کشور اجرا شده است. در این روش بانفوذ سیلاب به درون آبخوان علاوه برافزایش حجم مخزن و جلوگیری از روند شدید افت سطح آب زیرزمینی سبب کنترل سیل و حفاظت خاک نیز می‌شود.

چراکه افت زیاد سطح ایستابی و روند نامطلوب کمی و کیفی آبدهی چاه‌ها، چشمه و قنات‌ها در اغلب دشت‌ها، به هم خوردن تعادل آبی و به تبع آن تعادل زیست محیطی حوزه‌های آبخیز، ناپایداری کشاورزی و در نهایت تشدید روند بیابان‌زایی در کشور معلول مستقیم بهره برداری بیش از حد از منابع آب زیر زمینی است.