ایران بالاتر از انگلیس و ژاپن در مانایی شبکه برق

صنعت برق کشور، طی کردن روند توسعه خود را در دولت‌های یازدهم و دوازده تسریع کرده است. به بهانه در پیش بودن هفته دولت، برخی از دستاورد‌های صنعت برق در سال ۱۳۹۸ که برای نخستین بار محقق شده است را مرور می‌کنیم.
کاهش رشد اوج مصرف
میزان مصرف در زمان اوج بار از سال‌ها پیش دغدغه‌هایی را ایجاد می‌کرد و بسیاری از ما هنوز پیام‌های تلویزیونی سال‌های گذشته را به یاد داریم که مشترکان را به استفاده از وسایل پرمصرف در ساعاتی غیر از زمان اوج بار (۱۲ تا ۱۸) تشویق می‌کرد.
با برنامه‌ریزی‌های انجام شده برای نخستین‌بار رشد اوج بار مصرفی به یک درصد رسید. این در حالی است که این عدد در سال ۱۳۹۷ نزدیک به سه درصد بوده و میانگین ۱۰ ساله آن بیش از پنج درصد بوده است.
مانایی شبکه برق ایران، بالاتر از ژاپن و انگلستان
از آنجایی که انرژی الکتریکی در مقیاس شبکه‌های بزرگ قابل ذخیره نیست، باید به‌صورت لحظه‌ای تولید و مصرف شود. برقراری توازن لحظه‌ای بین برق تولید شده و مصرفی، پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و ناتوازنی بین تولید و مصرف برق می‌تواند موجب ناپایداری و حتی وقوع خاموشی گسترده در شبکه سراسری شود.
شاخص سنجش این متغیر با میزان تغییرات فرکانس حول و حوش فرکانس نامی (۵۰ هرتز) شبکه اندازه‌گیری می‌شود. یعنی هر چه اندازه تغییر فرکانس و مدت زمان آن کمتر باشد، عملکرد فعالان شبکه برق بهتر ارزیابی می‌شود.
مانایی شبکه برق کشور در بازه فرکانس ۵۰ هرتز (بیشتر و کمتر از یک‌دهم آن) در سال ۱۳۹۸ برای نخستین بار به ۹۹.۹۲ درصد از کل زمان کارکرد رسید که از کشور‌هایی همچون انگلستان، استرالیا، ژاپن و ایرلند بالاتر بوده است. این مانایی شبکه یک‌شبه به دست نیامده و این عدد در سال‌های پیش کمتر بوده، به‌طوری که در سال ۱۳۹۴ به ۹۶.۴۷ درصد می‌رسیده است.
تلفات شبکه توزیع تک‌رقمی شد
عوامل مختلفی همچون فرسودگی تأسیسات، طول و گستردگی شبکه و… می‌تواند باعث هدررفت انرژی الکتریکی شود. برای نخستین بار در سال ۱۳۹۸ تلفات انرژی در بخش توزیع تک‌رقمی (۹.۷۶) شد. این عدد نسبت به سال پیش از خود ۰.۷ درصد کاهش داشت که باعث شد بیش از ۵۰۰ میلیون مترمکعب در گاز مصرفی نیروگاه‌ها صرفه‌جویی شود.
میزان تلفات در بخش توزیع برق ایران از کشور‌هایی همچون برزیل، ترکیه و کرواسی کمتر است. برای آگاهی از میزان کاهش تلفات شبکه توزیع برق باید یادآور شد در سال ۱۳۹۲ که دولت یازدهم کار خود را آغاز کرده بود، این عدد ۱۴.۸۳ بود و در طول این سال‌ها با اقدامات صورت انجام شده به زیر ۱۰ درصد رسیده است.
در سال ۱۳۹۸ نیروگاه‌های جدیدی با قدرت تولید ۲۸۵۰ مگاوات وارد مدار شدند و ظرفیت نیروگاه‌های جدید کشور به ۸۳ هزار و ۳۵۰ مگاوات رسید. بدین ترتیب برای نخستین بار قدرت سرانه نصب شده به‌ازای هر ایرانی به ۱۰۰۰ وات رسید.
دسترسی به حداکثر راندمان واحد‌های حرارتی
با اضافه شدن سالانه بخش بخار واحد‌های سیکل ترکیبی نیروگاه‌ها و برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، در سال ۱۳۹۸ برای نخستین بار بازدهی سالانه نیروگاه‌های حرارتی کشور به میزان ۳۸.۵۶ درصد ارتقا پیدا کرد. این میزان اکنون بالاتر از کشور‌هایی همچون کانادا، آلمان، فرانسه، روسیه و امارات متحده عربی قرار دارد.
تولید برق با استفاده از سوخت فسیلی همواره نگرانی‌هایی را درباره تجدیدپذیر نبودن این نوع سوخت با خود به همراه داشته است. در سال ۱۳۹۸ برای نخستین بار بیش از ۲۵ درصد برق تولید شده توسط نیروگاه‌های کشور بدون استفاده از سوخت فسیلی انجام شد. این عدد در سال ۱۳۹۳ که ابتدای دولت یازدهم، ۱۷.۶ درصد بود.
در سال ۱۳۹۸ همچنین طراحی و ساخت سیستم‌های کنترل پیشرفته نیروگاه‌ها در داخل کشور توسط شرکت مپنا انجام شد. این سیستم‌ها روی دو واحد نیروگاهی نصب و این واحد‌ها با سیستم‌های کنترل با دانش فنی ایرانی به شبکه سراسری متصل شدند.
سنکرون‌سازی شبکه برق ایران و عراق
سنکرون‌سازی در حقیقت اتصال دو شبکه کاملاً مجزا به طریقی است که هیچ نوع شدت جریان ضربه‌ای قابل ملاحظه‌ای ایجاد نشود. سنکرون‌سازی شبکه‌های برق ایران و عراق در آبان ۱۳۹۸ به‌صورت موفق و با اتصال دو خط تبادلی انجام شد.
حذف قبوض کاغذی در شبکه توزیع برق نیز یکی از طرح‌های اجرا شده سال ۱۳۹۸ است. در این طرح شماره تماس ۳۶ میلیون مشترک (۹۸ درصد مشترکان) جمع‌آوری شد و برای ارائه قبوض به‌صورت پیامکی مورد استفاده قرار گرفت.
ایجاد بستر رؤیت و پرداخت صورت حساب‌های برق به‌صورت مجازی از مهم‌ترین اقدامات انجام شده در طرح ملی قبض سبز است. با فعالیت‌های صورت گرفته، میزان پرداخت‌های غیرحضوری قبوض برق به ۹۸.۴ درصد رسید. حذف ۱۱۰۰ تن کاغذ تنها یکی از دستاورد‌های این طرح است که از قطع ۱۲هزار درخت در سال جلوگیری می‌کند.