برآوردهای جهانی حاکی است بالاترین میزان یارانه انرژی پرداختی در سال ۲۰۲۰ به ایران تعلق دارد؛ موضوعی که به گفته کارشناسان نوعی فاجعه در اقتصاد بوده و در شرایط فعلی تنها راه اصلاح یارانه انرژی پرمصرف‌هاست.
به گزارش تاسیسات نیوز، در ایران بخش مهمی از یارانه انرژی به صورت غیرنقدی پرداخت می‌شود که این موضوع در سال‌های گذشته بارها با انتقاد کارشناسان مواجه بوده است. متاسفانه این یارانه به دست نیازمندان واقعی نمی‌رسد و ثروتمندان بیشترین استفاده را از آن می‌برند. در ایران یارانه‌ها به دو دسته نقدی و غیرنقدی تقسیم می‌شود؛ با اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها از حدود ۱۱ سال پیش یارانه نقدی در اختیار مردم قرار گرفته است اما همچنان بخش بسیار مهمی از نظام پرداخت یارانه‌ها در ایران به شکل غیرنقدی برنامه ریزی شده است.
میزان یارانه انرژی که سالانه در ایران پرداخت می‌شود حدود ۸۶ میلیارد دلار اعلام شده و این در حالی است که کشوری مانند چین با بیش از یک میلیارد نفر جمعیت در این حوزه تنها ۳۲ میلیارد دلار یارانه پرداخت می‌کند. این به خوبی نشان می‌دهد که وضعیت مصرف انرژی و مشکلات ساختاری اقتصاد ایران که به این حجم از اسراف و الگوی غلط مصرف منجر شده تا چه حد شرایط را پیچیده کرده است.
در این رابطه رضا پدیدار – رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی تهران با اشاره به مشکل مهم پرداخت غیرنقدی یارانه انرژی گفته است: این یارانه باعث می‌شود که قیمت گاز، برق و بنزین پایین‌تر از نرخ واقعی باشد. این رقم در طولانی مدت به ضرر اقتصاد تمام می‌شود و البته با توجه به نحوه پرداخت آن اقشار ثروتمند استفاده بیشتری از این یارانه می‌برند.
به گفته وی ما در این زمینه راهکارهایی را همچون توزیع عادلانه حمایت‌های دولتی و ایجاد انگیزه کافی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی مطرح کردیم که امیدواریم با پیگیری دولت لااقل بخشی از این بی‌عدالتی متوقف شود.
همچنین بهروز هادی زنوز – عضو سابق هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی تهران در این باره به ایسنا گفت: ایران به لحاظ پرداخت یارانه به پرمصرفها یکی از بدترین وضعیت‌ها را در جهان دارد. در حال حاضر رقم بالایی بابت یارانه انرژی می دهیم، به دلیل ارزان بودن انرژی در ایران، مصرف انواع انرژی و سوخت‌های فسیلی در کشور ما بسیار بالاست در حالی که اقتصاد ما جزو ۳۰ کشور نخست دنیا هم نیست.
وی درباره آثار زیست محیطی مصرف بالای انرژی ارزان در ایران نیز گفت: آلودگی ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی باعث شده که در این زمینه به رتبه نهم دنیا برسیم که بخشی از این مصرف بالا و پرشتاب و اسراف و تبذیر ناشی از یارانه انرژی و بخشی از آن هم به دلیل اعمال سیاست‌های نادرست و ناشیانه در سال‌های گذشته است.
این عضو سابق هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به این که اکنون حذف کامل یارانه انرژی مقدور نیست اما ادامه آن هم به ضرر محیط زیست است و هم باعث ورشکستگی دولت خواهد بود، خاطرنشان کرد: تنها راه کاهش یارانه پرمصرف ها است.
هادی زنوز ادامه داد: در سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری کافی در زمینه توسعه و احداث تاسیسات نداشته‌ایم و به قول‌های داده شده در زمینه تعدیل یارانه‌ها به منظور پرداخت عواید ناشی از سرمایه گذاری بخش خصوصی عمل نشده است.
وی با بیان اینکه همانگونه که عنوان شد، تنها راهکار موجود کاهش یارانه پرمصرفها و در عین حال تغییر ساختار قیمت گذاری حامل‌های انرژی است تا بخش خصوصی نیز برای سرمایه گذاری در این خصوص ترغیب شود، اظهار کرد: درحالی که ضرورت شدیدی برای تغییر قیمت‌ها داریم، اما تاکنون راهکار درست و چاره‌ای برای نحوه اجرای آن اندیشیده نشده است.
بر اساس گزارش‌های رسمی، دولت در کنار یارانه نقدی و مستقیمی که به مردم پرداخت می‌کند، در طول سال مبلغ قابل توجهی را صرف یارانه‌های پنهان در حوزه انرژی و سوخت می‌کند. کارشناسان معتقدند با توجه به اینکه مصرف انرژی از سوی اقشار کم درآمد پایین‌تر از ثروتمندان است، تداوم این سیاست عملا به افزایش بی عدالتی در اقتصاد ایران منجر شده و مشکل آفریده است. تداوم تخصیص سوخت و انرژی ارزان قیمت، ایران را به یکی از پرمصرف‌ترین کشورهای جهان در این حوزه بدل کرده است.ش
