چالش‌های اخلاقی در مهندسی
حامد خانجانی
کارشناس صنعت ساختمان
به گزارش تاسیسات نیوز، همایش اخلاق مهندسی در صنعت ساختمان در هفته پایانی آذرماه در حالی برگزار شد که در ماه‌های اخیر زمین‌لرزه‌های متعدد در شهرهای مختلف کشور و خسارات جانی و مالی برجای مانده از فروریزش ساختمان‌ها، انتقادهای فراوانی را متوجه عملکرد مهندسان ساختمان کرده است.
این همایش فرصت خوبی بود تا هم اثر کم‌کاری مهندسان در میان ده‌ها عامل موثر بر کیفیت ساختمان‌ها، از ضعف عملکرد سازمان‌های مسوول گرفته تا فقدان کارگران ماهر، بررسی شود و هم به جهت ارتقای رعایت اخلاق در میان مهندسان، زمینه‌ها و راهکارهای این مهم مورد بحث قرار گیرد. فرصتی که البته به‌رغم تلاش چند ماهه مسوولان برگزاری، با برخی «بی‌اخلاقی‌ها» از طرف برخی گروه‌های حاضر در همایش، نتایج چندان چشمگیری نداشت.
گرچه دانش اخلاق مهندسی، جوانب مختلف رفتار حرفه‌ای مهندسان، عملکرد سازمان‌ها، سازوکارها و محصولات مهندسی را به لحاظ اخلاقی مورد بررسی قرار می‌دهد، ولی آنچه در اظهارات اکثر مسوولان امر قرار داشته و از طرف جامعه مورد مطالبه قرار می‌گیرد، اخلاق در حوزه فردی مهندسان است.
موضوعی که به لحاظ اثرگذاری و افزایش رفاه و ایمنی جامعه به‌عنوان مصرف‌کنندگان و بهره‌مندان از فعالیت مهندسان –آنچه که هدف از طرح مباحث اخلاق مهندسی است- نسبت به جوانب دیگر از اهمیت کمتری برخوردار است.
نگارنده این متن پیش از این در چند یادداشت به موضوع اخلاق مهندسی در ساخت‌وسازهای شهری پرداخته است، اما آنچه در متن حاضر مورد نظر قرار دارد چالش‌های اخلاقی برگزاری و حضور در همایشی با عنوان اخلاق مهندسی است. مسائلی که همچون بسیاری از همایش‌های مشابه موجب می‌شود به‌رغم صرف منابع مختلف از زمان، نیروی انسانی و منابع مالی، دستاورد قابل توجهی از برگزاری آن حاصل نشود.
۱- همایش‌های تخصصی بیش از آنکه محلی برای ایراد سخنرانی مسوولان دولتی و محلی، در موضوعاتی نه چندان مرتبط با محور همایش باشند، فرصتی برای ارائه نظرات کارشناسانه از سوی استادان و پژوهشگران قلمداد می‌شود. چنانچه زمان سخنرانی مسوولان در یک همایش برابر یا بیشتر از ارائه نظرات استادان و نتایج تحقیقات پژوهشگران باشد، از زمان همایش بهره مناسب برده نمی‌شود.
این موضوع وقتی حالت ناخوشایندتری به خود می‌گیرد که زمان اضافی و خارج از برنامه سخنرانی مسوولان، فرصت ارائه نظرات استادان را کوتاه کند.
چنانچه مسوولان محترم خارج از حوزه تخصصی کاری یا تحصیل خود، اصرار بر ارائه نظرات کارشناسی دارند، لازم است تا پیش از آنکه آن ایده و نظر را مبنای تدوین آیین‌نامه‌ها یا تمهید اقداماتی در حوزه کاری خود قرار دهند، به محک و سنجش نظرات خود در برابر اصحاب دانش بنشینند.
همایش تخصصی به علت حضور هر دو طیف از مسوولان اجرایی و صاحب‌نظران دانشگاهی فرصت مناسبی برای تعامل اندیشه‌هاست، ولی صد افسوس که اکثر مسوولان دولتی بعد از ارائه سخنرانی خود و پیش از ارائه سخنرانی استادان محل همایش را ترک می‌کنند.
۲- چنانچه وظیفه اخلاقی سخنرانان است تا از موضوع همایش خارج نشده و وارد مباحث دیگری در زمان ارائه خود نشوند، وظیفه اخلاقی شنوندگان و شرکت‌کنندگان در همایش است که در نشست‌های پرسش و پاسخ از موضوعات خارج از نشست سوال نفرمایند و البته وظیفه برگزارکنندگان همایش است که این هر دو گروه را در اینگونه بی‌اخلاقی‌ها مورد تذکر قرار دهند.
در همایش مذکور در همان ابتدا با خروج مسوولان از موضوع اخلاق مهندسی و طرح بحث آیین‌نامه کنترل ساختمان، اهم سخنرانی مسوولان دولت و سازمان نظام مهندسی در پاسخ به یکدیگر و در پاسخ به سوالات متعدد شرکت‌کنندگان درخصوص این آیین‌نامه اختصاص یافت.
۳- با توجه به مساله مهم و پرچالش حال حاضر نظام مهندسی کشور درخصوص تغییر و اصلاح نظام اداری ساخت‌و‌ساز در قالب آیین‌نامه کنترل ساختمان که در ۳ سال گذشته بحث‌های فراوانی را در میان مسوولان و مهندسان ایجاد کرده است، جا داشت تا برگزارکنندگان این همایش پنل تخصصی یا نشست پرسش و پاسخی را با موضوع بررسی آیین‌نامه کنترل ساختمان از منظر اخلاق مهندسی اختصاص می‌دادند.
موضوع دیگری که جای آن در این همایش خالی به نظر رسید، نشست بررسی «نظام‌نامه رفتار حرفه‌ای اخلاقی در مهندسی ساختمان» است که تیرماه ۱۳۹۵ توسط وزارت راه و شهرسازی به سازمان نظام مهندسی ابلاغ شده است.
۴- در این همایش از جانب مسوولان دولتی مطرح می‌شد که دبیرخانه اخلاق مهندسی در صنعت ساختمان از طرف وزارت راه و شهرسازی در سازمان نظام مهندسی ساختمان استان قم ایجاد شده است.
مسرور از این خبر که بعد از این موضوعات اخلاق حرفه‌ای در ساخت‌و‌ساز شهری در این دبیرخانه امکان طرح و پیگیری دارد، اگر به مسوولان سازمان استان مراجعه می‌کردید، پاسخ می‌شنیدید که این دبیرخانه فعال نیست! به این منظور که برای این دبیرخانه هیچ‌گونه منابع مالی، امکانات و تجهیزات اداری و نرم افرازی یا نیروی انسانی در نظر گرفته نشده است که طرح موضوعات در آن قابلیت پیگیری داشته باشد.
۵- بی‌اخلاقی نامهندسان در جامعه امروز ما با عنوان امضا فروشی در میان مردم و رسانه‌ها مطرح است، مساله‌ای که مناقشات بسیاری را در میان مسوولان دولتی و سازمان‌های نظام مهندسی به‌وجود آورده است. چنانچه مسوولان دولتی، برخی مهندسان را به صوری‌کاری در خدمات متهم می‌کنند، مسوولان نظام مهندسی این نظر را غیرواقعی و نزدیک به صد در صد مهندسان را متعهد به اخلاق در ارائه خدمات می‌دانند.
این همایش فرصت مغتنمی بود تا نسبت به رفتارهای غیراخلاقی در مهندسی ساختمان، پژوهشی مناسب صورت گرفته و مسوولان و مهندسان به یک درک مشترک از تعریف بی‌اخلاقی در این حرفه، آمار ارائه‌دهندگان خدمات صوری و میزان اثرگذاری آن بر کاهش کیفیت ساختمان‌ها برسند تا همگی بدانند که در مورد چه چیزی با چه میزان اهمیت صحبت می‌کنند و در ادامه راهکارهای مناسب را متناسب با آن برنامه‌ریزی کنند.
انتهای خبر