«مازوت» امنیت زنان را هم خاموش کرد!
در روزهای گذشته و در پی افزایش مصرف انرژی و لزوم صرفه جویی در آن، شاهد خاموشی‌های برق در برخی شهرها از جمله تهران بودیم. این خاموشی‌ها بعضا دامن گیر تیرهای چراغ برق معابر و خیابان‌ها هم شد به طوری که در برخی محلات پس از گذشت ساعت معینی از شب امکان تردد به ویژه برای زنان با مشکلاتی همراه بود، چراکه از جمله مولفه‌های موثر در ایجاد امنیت زنان در شهر، تامین نور کافی معابر و خیابان‌هاست.
به گزارش تاسیسات نیوز، تامین امنیت زنان در شهر معطوف به دو مولفه اصلی ایجاد احساس امنیت روانی زنان هنگام تردد در معابر و تامین امنیت زنان در کالبد شهر است که از جمله آن می‌توان به تامین نور کافی خیابان‌ها اشاره کرد. خاموشی‌های اخیر بهانه‌ای شد تا نگاهی به لزوم و چگونگی تامین امنیت زنان در شهر بیاندازیم.
دکتر ندا حاجی وثوق فعال حوزه زنان و مشاور اجتماعی شورای شهر تهران، با بیان اینکه امنیت شهری برای زنان به این معناست که یک زن بتواند زندگی روزمره خود را بدون ترس و دغدغه انجام دهد و نیازها و علائق خود را بدون هیچگونه تبعیضی در فضای شهری مرتفع سازد، به ایسنا گفت: امنیت زنان در فضاهای شهری را می‌توان از سه بعد کالبدی، اجتماعی و اقتصادی مورد بررسی قرار داد. بعد کالبدی به خوانا بودن شهر برای شهروندان اشاره دارد به طوری که فضای شهری به فضایی مبهم و گیج کننده تبدیل نشود.
چه میزان از شهر متعلق به زنان نیز هست؟
وی درباره بعد اجتماعی امنیت شهری زنان ادامه داد: بعد اجتماعی به این مساله توجه دارد که با گسترش رو به رشد فضاهای شهری تا چه میزان توانسته‌ایم فرهنگ حضور زنان در جامعه و فضاهای عمومی و بزرگ را نهادینه کنیم. حضور در فضاهای اجتماعی نیازمند امنیت است. همچنین باید دید تا چه میزان توانسته‌ایم از بعد فرهنگی موفق باشیم و زیرساخت‌هایی را برای حضور دو جنس در جامعه فراهم کنیم. آیا به لحاظ فرهنگی به مردان آموزش داده‌ایم که شهر به همان میزان که متعلق به آنهاست به زنان نیز تعلق دارد؟.
ارتباط دوسویه امنیت کالبدی شهر و امنیت روانی برای زنان
وی همچنین به بعد اقتصادی امنیت شهری برای زنان نیز اشاره کرد و افزود: باید توجه کرد تا چه میزان فضاهای شهری را برای فعالیت‌های مختلف اقتصای بانوان امن کرده‌ایم. همچنین ارتباط دو سویه‌ای میان دو مولفه‌ی روانی اجتماعی و کالبدی امنیت شهری وجود دارد، به طوری که برای تامین امنیت زنان در فضاهای شهری نیازمندیم در هر دو مولفه قدرتمند عمل کنیم.
وی ادامه داد: از جمله اقدامات لازم برای تامین امنیت شهری زنان در بعد کالبدی، تامین نور و روشنایی شهر است. مدیریت شهری باید تمام تلاش خود را در راستای تامین این روشنایی انجام دهد چراکه نمی‌توان انتظار داشت با ایجاد تاریکی و خاموشی در شهر بتوان برای تامین امنیت زنان مولفه‌ی جایگزینی را در نظر گرفت کما اینکه آمار بسیاری از جرایم در همین مقطع کوتاه تاریکی تهران افزایش یافت. از سوی دیگر ابعاد روانی و فرهنگی تامین امنیت شهری بسیار زمان بر است و نمی‌توان شهر را به امید یافتن راه حل جایگزینی در حالت خاموشی نگه داشت.
هرچه حضور زنان در شهر افزایش یابد امنیت شهری آنها نیز بیشتر می‌شود
دبیر کمیته زنان و صلح انجمن علمی مطالعات صلح ایران، افزود: هرچه حضور زنان در اجتماع افزایش یابد شرایط ارتقای امنیت و احساس امنیت آنها نیز افزایش پیدا می‌کند چراکه سالیان سال زنان در اندرونی خصوصی خود زندگی کرده‌اند و حال که مجالی برای بیرون آمدن از این فضا را دارند و وارد عرصه عمومی شده‌اند؛ اگرچه عرصه عمومی به اندازه کافی برایشان مهیا نیست اما با رشد حضور زنان در جامعه، ارتقای سطح سواد و مهارت آنها می‌توان نیازهای زنان در شهر را نیز مطرح کرد.
این مدرس دانشگاه معتقد است: هرچه حضور زنان در شهر پررنگ‌تر شود قطعا صدای بلندتری خواهند داشت و امنیت آنها نیز به لحاظ کالبدی و روانی بیشتر تامین می‌شود چراکه مدیران شهری وادار به پاسخگویی نیاز زنان می‌شوند و از سوی دیگر با افزایش سطح تعاملات، گروه‌ها، شبکه سازی‌ها و اعتماد به نفس زنان، امنیت‌شان نیز بیشتر تامین می‌شود.
زنان از شهر نشین به شهروند تبدیل شده اند
حاجی وثوق تصریح کرد: باید میان شهروند و شهرنشین تمایزی قائل شویم. شهرنشین فردی است که در شهر زندگی می‌کند اما شهروند مشارکت فعالانه و حضور در اجتماع دارد. اکنون باید توجه کرد که آیا توانسته‌ایم شرایط حضور زنان به عنوان یک شهروند را در شهر مهیا کنیم یا خیر؟. زنان از گذشته شهرنشین بودند اما در دهه‌های اخیر وارد عرصه عمومی و اجتماع شدند و از حالت شهر نشین به شهروند تبدیل شدند. این در حالی است که از جمله مولفه‌های اساسی شهروند فعال که در اداره امور شهر خود مشارکت دارد مبحث تامین امنیت شهروند است.
وی ادامه داد: باید امنیت شهری زنان را تامین کرد تا بتوان آنها را به شهروندی واقعی تبدیل کرد. زنان سالیان سال از حضور در اجتماع و شهر دور بودند اکنون وارد عرصه‌ای شده اند که کمتر مجالی برای ظهور و بروز فعالیت‌ها و استعدادهای آنها وجود دارد. باید از ابعاد مختلف اجتماعی، روانی، فرهنگی، اقتصادی و… امر شهروند شدن زنان را تقویت کنیم.
زنان ساکن مناطق بهتر شهری از امنیت بالاتری برخوردارند
به گفته این مدرس دانشگاه، ما باید در کنار ایجاد امنیت برای زنان، احساس امنیت را نیز در آنها تقویت کنیم، به گونه‌ای که بتوانیم سطح اعتماد به نفس زنان را برای حضور در این عرصه افزایش دهیم. همچنین تحقیقات میدانی نشان می‌دهند که زنان دارای تحصیلات بالا و یا ساکن در مناطق بهتر شهری از سطح بهتری از امنیت نیز برخوردارند، این آمار بیانگر این است که باید توانمندی زنان در جهت افزایش امنیت در ابعاد روانی را افزایش داد.
امنیت شهری زنان در دستور کار مدیران شهری سایر کشورها
دبیر کمیته زنان و صلح انجمن علمی مطالعات صلح ایران، درباره اقدامات سایر کشورها در راستای تامین امنیت زنان در شهر، افزود: این موضوع در دستور کار مدیران شهری کشورهای مختلف وجود دارد که از جمله آن تدوین “منشور اروپایی زنان در شهر” از سوی کمیسیون اتحادیه اروپا در جهت ایجاد فرصت‌های برابر برای زنان و مردان در شهر است.
این فعال حوزه زنان ادامه داد: از جمله مولفه‌های اساسی که سایر کشورها در این راستا دنبال می‌کنند زنان، عدالت اجتماعی و حقوق انسانی آنها در شهر است. همچنین در سال ۲۰۰۵ کنفرانسی در لندن با عنوان “ساخت مکان‌های امن‌تر و امنیت زنان در شهرها” برگزار شد و صاحب نظران مطالب خود را برای افزایش توانمندی زنان در راستای حضور در شهرها و محلات ارائه کردند.
مشاور اجتماعی شورای شهر تهران همچنین گفت: شهرهایی که امروز شاهد آن هستیم از مردان و برای مردان ساخته شده‌اند. زنان نقش چندانی در ساختن شهرها نداشتند از این رو نیازهای زنان نیز در ساخت شهرها مورد توجه قرار نگرفت و اولویتهای زنان در آن سنجیده نشد. زنان حتی در اداره شهرها و تصمیم گیری‌ها نقش محدودی دارند و در چنین فضایی طبیعی است امنیت زنان نادیده گرفته شود.
وی همچنین این را هم گفت که تلاشی برای رفع این نواقص انجام نشده و به لحاظ فرهنگی در حال بازتولید سازه‌های قبلی هستیم. ذائقه زنانه با رنگ‌ها، صلح و مدارا و آرامش در ارتباط است و این در حالی است که حداقل در کلان شهرها ذائفه یکدست مردانه‌ای در سازه‌های شهری ایجاد شده است.
به گفته حاجی‌وثوق، نور و روشنایی برای جلوگیری از ابهام، نظارت‌های اجتماعی مثل استقرار کانکس نیروی انتظامی، استفاده از دوربین مدار بسته، اصلاح فرم و فضاهای شهری، شناسایی فضاهای بی‌دفاع شهری، مهیا کردن وسایل حمل و نقل شهری برای زنان، تامین امنیت پیاده‌روها،کوتاه سازی شمشادها در ارتفاع معینی برای نظارت اجتماعی بیشتر و مناسب سازی مبلمان شهری برای انواع زنان نظیر زنان باردار و… از جمله عواملی هستند که در ایجاد احساس امنیت شهری برای زنان موثراند.
نتوانستیم فضای شهری را به لحاظ فرهنگی برای حضور زنان زنان آماده کنیم
این فعال حوزه زنان معتقد است که امنیت شهری برای زنان می‌تواند دارای ابعاد عینی و ذهنی باشد. ابعاد ذهنی به مسائل فرهنگی آن معطوف می‌شود. این در حالی است که ما نتوانسته‌ایم در ذهن زنان ابعاد امنیتی را ایجاد کنیم و از سوی دیگر نیز نتوانستیم فضای شهری را به لحاظ فرهنگی برای حضور زنان آماده کنیم، در حالی که زنان باید به راحتی در فضای شهر حضور داشته باشند، دیده شوند و قابلیت اجتماعی شدن در فضای شهر را داشته باشند.
حاجی وثوق در پایان با بیان اینکه احساس امنیت شهری یعنی تمامی شهروندان بتوانند از تمامی امکانات شهری به دور از تبعیض بهره‌مند شوند، خاطر نشان کرد: در حال حاضر شاهد روند روز افزون حضور زنان در محیط‌های کار و فعالیت‌های اجتماعی هستیم و کالبد و ساختار شهر باید پاسخگوی حضور گسترده زنان در فضاهای مختلف باشد. مدیران شهری باید بتوانند امنیت را برای زنان فراهم کنند، همچنین از طریق نهادهای مختلف باید ابعاد امنیت روانی و اجتماعی در زنان تقویت شود.
منبع
ایسنا