سرگردانی بین برق سمی یا سوز سرما!

تاسیسات نیوز – صدیقه بهزادپور: همزمان با  کاهش دمای هوا شروع فصل سرد، امسال سناریویی متفاوت از سالهای قبل نگاشته شد که بر اساس آن مقرر شد مازوت سوزی سه نیروگاه کرج، اراک واصفهان قطع شود و به جای آن، خاموشی های منظم را شاهد باشیم. این درحالی است که بنا به پیش بینی سازمان هواشناسی، امسال زمستانی سردتر را در پیش رو داریم، از این رو نگرانی جدید قطعی برق و خاموشی تاسیسات گرمایشی و … جای مازوت سوزی و آلودگی هوا را گرفته است و مردم نیز دچار سرگردانی های ناشی از تصمیمات اینچنینی شده اند و این سوال مطرح شده است که آیا باید در انتظار قطع برق منظم در سرمای زمستان و خاموشی وسایل گرمایشی با منابع گاز و یا برق باشیم؟

آغاز تشدید ناترازی با خاموشی همزمان با تحلیف پزشکیان

فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت در شبکه اجتماعی ایکس از پایان مازوت سوزی در سه نیروگاه به دستور رئیس جمهور خبر داد و تاکید کرد: آیا تامین برق به قیمت جان مردم ضرورت است و یا اصلح آن خواهد بود که با خاموشی منظم از تاثیر و شدت آلودگی های ناشی از مازوت سوزی در نیروگاه ها به منظور تامین گاز و برق بکاهیم؟ در حقیقت پرسشی که مخاطبین را بر سر انتخاب سوز سرما یا سلامت بدون آلودگی سرگردان گذاشته است؟ در حقیقت آلودگی هوا سالهاست که باعث افزایش بیماری های ریوی، سرطان و… در کلانشهرهای کشور شده است و تاکنون هیچ راهکاری جز تعطیلی مقطعی ادارات، مدارس و … برای آن ارائه نشده است. تشدید ناترازی انرژی حتی تاجایی رسیده است که در آخرین روزهای دولت سیزدهم و مصادف با برگزاری مراسم تحلیف رئیس جمهور دولت چهاردهم، قطعی های گسترده برق در سراسر کشور را شاهد بودیم و به این ترتیب دیگر قطعی برق و گاز و ناترازی انرژی گامی فراتر از قطع منظم یا نامنظم گاز و برق واحدهای صنعتی برداشته است و به قطعی های انرژی خانگی نیز افزایش یافته است.

مازوت سوزی؛ میانبری که هوای پاک را نشان می گیرد

ناترازی انرژی البته بحرانی آشنا و تکراری است که هر ساله در تابستان و زمستان با آن مواجه می شویم. امسال نیز با نزدیک شدن به فصل زمستان و کاهش دمای هوا، بحران گاز برای مصارف خانگی و صنعتی مجدداً آغاز شده است.  این مشکل، که هر ساله تکرار می‌شود، نه‌تنها به شاخصهای زیست‌محیطی، بلکه به اقتصاد کشور آسیب جدی وارد می‌کند، چرا که دولت‌های قبل تاکنون برای جلوگیری از قطع گاز خانگی، به راهکاری خطرناک یعنی «سوزاندن مازوت» روی می آوردند، این در حالی است که مصرف مازوت به طور مستقیم باعث تشدید آلودگی هوا و در نهایت، گسترش بیماری‌های تنفسی و قلبی می‌شود. مصرف مازوت به‌عنوان جایگزین گاز در نیروگاه‌ها و صنایع، آلودگی هوا را به طرز چشمگیری افزایش می‌دهد. مازوت به دلیل بالای گوگرد و مواد آلاینده‌ای که دارد، یکی از مخرب‌ترین سوخت‌ها برای کیفیت هوا به حساب می‌آید. با شروع مازوت‌سوزی در فصل سرما، شاخص‌های مصرف به روش چشمگیری بیشتر میشوند و شاخص های آلودگی در مناطق مختلف کشور به ویژه کلان‌شهرها افزایش می یابد. همزمان با افزایش هوا، بیماری‌های بیماری‌های تنفسی و قلبی و بیماری‌های به‌ویژه در میان کودکان، سالمندان و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن نیز شدید می‌گیرند. بیمارستان‌ها مملو از بیماران تنفسی می‌شود، و آمار مرگ و میر ناشی از هوا نیز افزایش می‌یابد. این وضعیت در نهایت باعث تحمیل هزینه‌های درمانی سنگین بر دولت و مردم می‌شود

بحران ناترازی انرژی و چالش

یکی دیگر از راهکارهایی که دولت‌ها برای مقابله با گاز در پیش می‌گیرند، تعطیلی صنایع است. این تصمیم به صورت موقتی از مصرف انرژی می‌کاهد، اما تولید و اقتصاد کشور را به‌شدت تحت‌شعاع قرار می‌دهد. صنایع  از جمله پتروشیمی‌ها و فولادسازی‌ها، که مصرف زیادی از گاز را به خود اختصاص می‌دهند، ناچار به تعطیلی برخی خطوط تولید خود می شوند. این تعطیلی‌ها در کنار تحریم‌های بین‌المللی، فشار زیادی بر اقتصاد کشور وارد می‌کند. کاهش مصرف گاز به معنی کاهش دستیابی به فرصت‌های تولیدی و کاهش ارزآوروی است، موضوعی که در شرایط فعلی اقتصاد ایران، می‌تواند بحران‌های بزرگ‌تری ایجاد کند، از طرفی، صنایع کوچک و متوسط ​​نیز با افزایش قیمت گاز و سایر هزینه‌های تولیدی، باعث می شود که در نهایت بر قیمت نهایی محصولات تأثیرگذار است و به دوش مصرف‌کننده نهایی وارد می‌شود.

نیاز به اصلاحات اساسی

در این میان، موضوع اصلی‌تر، ناترازی در تولید و مصرف گاز است که راهکارهای کوتاه‌مدت مانند مازوت‌سوزی یا تعطیلی صنایع، تنها مسکن موقت برای آن به شمار می‌آیند. ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر گاز جهان، هنوز با ناتوانی در نیازهای داخلی دست و پنجه نرم می‌کند، عدم سرمایه گذاری ناکافی در توسعه میادین گازی، عدم بهره برداری در مصرف انرژی و کاهش منابع مدیریت، از جمله مشکلاتی است که باعث ایجاد هر ساله بحران گاز می شود. برای جلوگیری از تکرار این بحران، نیاز به اصلاحات اساسی در سیاست‌های انرژی کشور و توسعه زیرساخت‌های بهره‌وری انرژی وجود دارد. افزایش سرمایه‌گذاری در بهبود و توسعه میادین گازی، افزایش راندمان نیروگاه‌ها و صنایع، و تقویت فناوری‌های مصرف انرژی از جمله‌های راهکارهایی هستند که می‌توانند در میان‌مدت و بلندمدت، به کاهش بحران کمک کنند.

نقش تحریم ها در تعمیم ناترازی ها

تحریم‌های اقتصادی نیز یکی از عوامل اصلی عدم توسعه میادین گازی و فناوری‌های بهره‌وری انرژی در ایران است. تحریم ها، مانع از ورود تکنولوژی های نوین به کشور و همکاری با شرکت های بین المللی فناوری می شود. این نه تنها در بخش انرژی، بلکه در تمام صنایع وابسته به انرژی مشهود است و فرصت‌های توسعه را به حداقل می‌رساند. در نتیجه حل این بحران، نیاز به ارتباطات جهانی و ایجاد شرایط برای بهره‌برداری از فناوری‌های روز دنیا است. با توجه به این امربرداشتن گام‌هایی  در جهت کاهش تحریم‌ها، می‌توان در مسیر توسعه پایدار انرژی حرکت کرد و از تکرار بحران‌هایی که هر ساله در فصل سرمای جامعه را به چالش می‌کشد، جلوگیری کرد و تاثیرات این بحران بر سطح سلامت جامعه را نیز از بین برد.