تاسیسات نیوز – صدیقه بهزادپور: تکرار چالش ناترازی برق با شروع فصل تابستان، مشکلات جدی را برای صنایع ایجاد می کند که به گفته برخی از صاحبان صنایع به راستی آنها را زمین گیر می کند، به گفته کارشناسان تابستان سال گذشته به دلیل ناترازی در تولید و مصرف برق بین ۱۰ تا ۱۲هزار مگاوات ناترازی برق وجود داشت. با خاموشی بخش صنعت در تابستان ۱۴۰۲ حدود ۵ تا ۶ میلیارد دلار از GDP کشور کاسته شد. اصلی ترین پیامدهای تکرار بی پایان خاموشی برق صنایع مربوط به نبود شرایط مناسب برای بازسازی نیروگاه ها و تامین قطعات مورد نیاز و … است که به گفته فعالان در واحدهای صنعتی خرد و کلان به ویژه صنایع پیشرو، میزان خسارت صنایع حاصل از قطعی برق منظم و نامنظم علاوه بر آسیب زدن به خطوط تولید، باعث بلاتکلیفی بنگاهداران و کارگران و افزایش هزینه های مستقیم و غیرمستقیم کارفرمایان خواهد شد.
هزینه های هنگفت بازگرداندن خطوط خارج شده از چرخه تولید به دلیل خاموشی
خسارت های وارده به صنایع واحدهای تولیدی خرد و کلان را با خسارت فراوانی به دلیل توقف خط تولید مواجه می سازد، علاوه بر این شوک وارده از قطع برق به دستگاه ها وتجهیزات برقی نیز ضربه ای جبران ناپذیرخواهد بود که چرخه تولید و صاحبان بنگاه های تولیدی را سرگردانی و شوک روبرو می کند. این چالش به ویژه برای صنایع بزرگ کشور چون؛ فولاد، پتروشیمی و … بیش از دیگران محسوس است به گونه ای که به گفته برخی از کارشناسان در این خصوص، لازمه بازگرداندن کوره های به چرخه و احیای آنها، مستلزم پرداخت هزینه هایی هنگفت است که گاهی تا سقف میلیاردها تومان نیز بالغ می شود.
تامین برق چندی است که به دلیل تحریم و ناتوانی در بازسازی و تعمیر نیروگاه ها و تامین قطعات و تجهیزات مورد نظر با چالش های بسیاری مواجه شده است، از سوی دیگر استحصال برق از روش های نوین مانند تجدیدپذیرها و … هر چند اخیراً گام های مناسبی برداشته شده است، اما هنوز تا رسیدن به مراحل پایانی و عملیاتی شدن آن فاصله زیادی داریم، از این رو در برخی از مواقع قیمت تمام تمام شده تولیدات بیشتر از آنچه که پیش بینی شده است، می شود یا اینکه برخی از واحدهای تولیدی به ویژه در بخش فولاد با بخشی از ظرفیت خود به فعالیت ادامه می دهند که به گفته برخی از مسئولان در بخش خصوصی، به دلیل جیره بندی و قطعی های برق، حدود ۱۵ میلیون تن از ظرفیت موجود در برخی از واحدهای صنعت فولاد بلااستفاده باقی مانده اند. هر چند در دیدار علی اکبر محرابیان در جلسه مشترک با اعضای انجمن فولاد ایران تاکید کرد: صنعت فولاد ایران از جمله صنایع بالنده و پیشران صنعت کشور است که برای استمرار روند تولیدات به انرژی برق کافی نیاز دارد و وزارت نیرو تلاش می‌کند در قالب برنامه‌های تعاملی که با انجمن فولاد اجرایی خواهد کرد، بالاترین میزان برق ممکن برای این صنعت را در فصل گرم پیش رو فراهم کند.
افزایش هزینه های صاحبان واحدهای تولیدی
این گزارش حاکی است؛ کاهش میزان تولید به دلیل خاموشی های برنامه ریزی شده یا نشده و ضرر و زیان های آن از یک سو، و سوختن برخی از قطعات و تجهیزات به دلیل نوسانات برق و همچنین افزایش پرداخت هزینه های کارفرما به دلیل بیشتر شدن شیفت های کارگران به منظور انتقال شیفت بار برق همگی از جمله موارد است که رکود را به صنایع کشور در حالی که دوران تحریم و چالش های آنها را پیش رو داریم، تحمیل می کند و تولیدکنندگان نیز به دلیل شرایط رکودی حاکم بر بازار اجازه انتقال این رشد هزینه‌ها به بازار را نداده‌اند. به گفته برخی از تولیدکنندگان در بخش خصوصی؛ «خساراتی که قطعی برق به تولید وارد می‌کند قابل جبران نیست، زیرا زنجیره تولید به‌هم می‌خورد، مواد اولیه از بین می‌رود، کارگر تکلیف خود را نمی‌داند و… متاسفانه هیچ‌کسی هم پاسخگو نیست که چگونه می‌توان شرایط تامین برق تولید را اصلاح کرد. رییس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران اظهار کرد: با خاموشی‌های مکرر اخیر آسیب‌های فراوانی به تجهیزات الکتریکی صنایع وارد شده است و اگر این شرایط خاموشی تداوم داشته باشد، صنعت کشور با مشکلات بسیاری روبه‌رو می‌شود، زیرا علاوه بر افت تولید در زمان‌های بی‌برقی، به تجهیزات هم ضربه وارد می‌شود».
جبران کمبود برق با یک اشتباه
محمود نجفی‌عرب، رئیس اتاق بازرگانی تهران با اعلام اینکه هر ساله قطع برق در سال‌های گذشته به یک مشکل اساسی برای بخش‌خصوصی بدل شده بود و تولید را با اختلال جدی مواجه کرد نسبت به تکرار این فرآینده ابراز نگرانی کرد، چرا که ادامه سریال قطعی برق امری مغایر با شعار سال‌جاری است و می‌تواند تولید را با اختلال جدی مواجه کند از همین‌رو لازم است که کاهش مصرف در بخش خانگی به‌عنوان راه‌حل، در دستور کار قرار گیرد. او تاکید کرد که مسئله ناترازی برق، چالش جدی روز فعالان اقتصادی است. قرار است دوباره مانند سال‌های قبل ناترازی‌‌‌‌ها بر سر صنعت کوبیده شود و این با شعار سال‌اصلا هم‌‌‌‌خوانی ندارد. اتاق تهران پیشنهاد کرده‌است استانداران درباره اولویت قطع برق در استان‌ها تصمیم‌گیری کنند زیرا در خیلی از بخش‌های کشور می‌توان مصرف برق در بخش‌های خانگی را کم کرد تا آسیب به واحدهای صنعتی وارد نشود. او افزود: این فکر اشتباهی است که هر سال‌شاهدیم در تابستان واحدهای صنعتی و شهرک‌های صنعتی برای حل مشکل ناترازی در اولویت قطع برق قرار می‌گیرند.
تفاوت سرانه مصرف برق ایران و اروپا
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با عنوان «آسیب‌شناسی بازار بهینه‌سازی انرژی و محیط زیست، در سال ۲۰۲۲ میزان شاخص شدت مصرف انرژی در ایران برابر با ۲۰۷/۰ کیلوگرم معادل نفت خام به دلار براساس برابری قدرت خرید بوده که ۱.۸ برابر متوسط دنیا و ۲.۸ برابر کشور‌های توسعه‌یافته است و نشان از هدررفت بالای انرژی و ظرفیت بالای بهینه‌سازی مصرف انرژی در ایران دارد. همچنین این گزارش در ادامه اضافه می‌کند که بررسی‌ها حاکی از آن است که سرانه مصرف دو حامل اصلی انرژی برق و گاز در بخش خانگی در ایران برابر با هشت هزارو ۲۴۴ کیلووات ساعت در سال است که در کنار کشور‌هایی با درآمد سرانه دو برابر کشور‌های توسعه‌یافته اروپایی بالا و سردسیر قرار گرفته است. همچنین میزان سرانه مصرف انرژی برق و گاز در بخش خانگی در ایران حدود دو برابر کشور‌های توسعه‌یافته اروپایی است.
رکود سرمایه گذاری در صنعت برق
به گفته کارشناسان، قطعی برق واحدهای صنعتی تبعاتی همچون توقف یا کاهش تولید صنعتی و افزایش قیمت‌ها را به دنبال خواهد داشت و از آنجا که صنایعی که در اولویت قطعی برق قرار گرفته‌اند، کالاهای پایه و مواد اولیه مورد نیاز و واسطه‌ای صنایع دیگر را تامین می‌کنند، این افزایش قیمت در کل زنجیره تولید و نهایتا برای مصرف‌کننده نهایی رقم می‌خورد. ظرفیت تولید برق سالانه باید معادل ۵ درصد افزایش می‌یافت؛ یعنی باید بیش از ۴ هزار و ۵۰۰ مگاوات ظرفیت جدید برای پایداری شبکه برق ایجاد می‌شد، اما همان‌طور که گفته شد بیش از ۱۰سال است که سرمایه‌گذاری در صنعت برق متوقف شده است. این در حالی است که برق یک کالای تجاری است و باید با قیمت عادلانه فروخته شود. باید سرمایه‌گذاری و زیرساخت‌های آن حفظ شود و طبق تاکید کارشناسان راه‌حل مشکل صنعت برق در سرمایه‌گذاری و روابط تجاری است، نه در الگوی پاداش و تنبیه که راه‌حلی کوتاه‌مدت است.
