تاثیر فاضلاب بر گیاهان خوراکی
به گزارش پایگاه خبری تاسیسات نیوز، عناصر سنگین، از آلاینده‌های خطرناک محیطی برای سلامتی بشر و محیط‌زیست بوده که از طریق جذب توسط گیاهان، وارد رژیم غذایی بشر شده و باعث بروز مشکلاتی در بدن انسان می‌شوند. آلودگی خاک به عناصر سنگین، درباره سبزی‌ها و گیاهان دارویی بسیار اهمیت دارد، زیرا بیشتر به صورت مستقیم مورد استفاده انسان قرار می‌گیرند. محققان در پژوهشی با عنوان اثر فاضلاب و لجن فاضلاب بر جذب برخی فلزات سنگین در خاک و گیاه نعناع این موضوع را بررسی کرده‌اند.
در این پژوهش که توسط مسعود شاکرمی، دانشجوی دکتری مدیریت منابع آب دانشگاه بوعلی و صفر معروفی استاد گروه مهندسی آب دانشگاه بوعلی انجام شده، آمده است:« مصرف سبزی‌های آلوده به کادمیوم و سرب، خطراتی برای سلامتی انسانن دارد. کادمیوم باعث ضایعات کلیوی، افزایش فشار خون، جهش‌زایی و سرطان‌زایی و سرب نیز به سیستم‌های خون‌ساز، عصبی و کلیوی آسیب می‌رساند.»
محققان می‌گویند:« در حال حاضر در کشور، به ویژه در حواشی شهرهای بزرگ و مراکز استان‌ها، مناطق وسیعی با پساب‌ها آبیاری می‌شوند. در بیشتر مواقع این استفاده غیراصولی بوده و موجب آلودگی محیط‌زیست، خاک و همچنین محصول تولیدی می‌شود. از طرفی یکی از راه‌های اقتصادی و موثر استفاده از لجن فاضلاب، به کارگیری آن‌ها در کشاورزی است.به دلیل کیفیت پسماندهای فاضلاب و لجن حاصله از آن و حضور عوامل گوناگون که می‌توانند به عنوان آلاینده‌های بالقوه محیط‌زیست مطرح باشند، برنامه‌ریزی به منظور کاربرد بهینه این پسماندها در اراضی کشاورزی و همچنین تحقیقات لازم در شرایط محلی از اهمیت به‌سزایی برخوردار است.»
این تحقیق طی سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی‌سینای همدان در شرایط لایسیمتری انجام گرفت. در طول دوره آزمایش، دامنه تغییرات درجه حرارت و رطوبت نسبی درون گلخانه به ترتیب ۱۲ تا ۳۹ درجه سلسیوس و ۶۰ تا ۸۰ درصد بود و با توجه به پوشش شیشه‌ای گلخانه، بارندگی نقشی در تولید نداشت.
با توجه به ماهیت تحقیق، آزمایشی براساس طرح فاکتوریل کاملا تصادفی شامل نوع آب آبیاری، سه سطح لجن فاضلاب و سه زمان برداشت توام با سه تکرار تدوین شد. تجریه و تحلیل داده‌ها بااستفاده از نرم‌افزار SAS انجام گرفت.
در این پژوهش آمده است:« در این تحقیق اثر فاضلاب و سطوح مختلف لجن بر برخی پارامترهای رشد و تجمع عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم، نیکل، سرب و کادمیوم در گیاه نعناع و همچنین میزان فلزات نیکل، سرب و کادمیوم موجود در خاک بررسی شد.نتایج نشان داد که کاربرد فاضلاب( خام و تصفیه‌شده) و سطوح مختلف لجن، سبب افزایش معنادار و جذب عناصر مختلف از قبیل نیتروژن، فسفر، پتاسیم و سرب، نیکل و کادمیم در گیاه و همچنین میزان نیکل، سرب و کادمیوم موجود در خاک می‌شود.»
پژوهشگران در این مطالعه می‌گویند:« گرچه مقادیر تجمع فلزات سرب، نیکل و کادمیم زیاد و بحرانی نبوده و پایین‌تر از حدود مجاز ارائه شده توسط استاندارد فائو است، اما با توجه به گسترش استفاده از گیاهان دارویی استفاده طولانی‌مدت از این دو پسماند باید با احتیاط انجام شود. زیرا استفاده از طولانی‌مدت، سبب جذب و تجمع فلزات سنگین در محیط‌های خاک و گیاه خواهد شد. از این رو به نظر می‌رسد، که برداشت محصول بیشتر، نمی‌تواند در استفاده از این نوع پسماندها در بلندمدت، مورد توجه قرار گیرد، بلکه لازم است تعادلی بین مقدار پسماند مصرفی و اعمال تناوب، در فصول متمادی برقرار شود.»
این پژوهش در اولین شماره چهل و پنجمین دوره فصلنامه “محیط‌شناسی” منتشر شده است.
منبع
ایسنا