تجدیدپذیر؛ فرصتی برای شکوفایی

محمدحسن غفوری

عضو هیئت مدیره انجمن انرژی های تجدید پذیر ایران

---

انرژی خورشیدی منحصر به‌ فردترین منبع انرژی تجدیدپذیر در جهان است و منبع اصلی تمامی انرژی‌های موجود در زمین به شمار می‌آید. این انرژی به صورت مستقیم و غیرمستقیم می‌تواند به اشکال دیگر انرژی تبدیل شود.

با توجه به محدود بودن منابع سوخت‌های فسیلی و مشکلات ناشی از احتراق این سوخت‌ها مانند آلودگی روز افزون هوا، استفاده از فناوری‌های خورشیدی مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته و در حال حاضر کشورهای زیادی وجود دارند که به دنبال استفاده از نور خورشید برای تامین انرژی خود هستند.

تابش خورشیدی در بیشتر مناطق ایران حدود دو برابر کشوری مانند آلمان است.

بیشترین تابش خورشید در کشور آلمان در جنوب آن است که برابر ۱۱۰۰ کیلووات ساعت بر متر مربع است. در حالی که کمترین تابش در ایران در استان های شمالی گیلان و مازندران است که از بیشترین تابش آلمان بیشتر است.

درباره انرژی بادی در ایران نکته بسیار جالب این است که انرژی بادی ایران چه در شرق کشور که معروف به بادهای ۱۲۰ روزه سیستان است و چه در منطقه گیلان و منجیل و دشت قزوین، همگی از حدود خردادماه شروع می‌شود و اوج می‌گیرد و در کل تابستان بیشترین وزش باد را داریم.

اگر منحنی تولید برق در نیروگاه‌های بادی قزوین و نیز شرق کشور که انجمن تهیه کرده را مشاهده کنید، متوجه می‌شوید که بیشترین تولید برق بادی در تابستان و مطابق با پیک مصرف برق در کشور بوده است.

جالب است که این تولید برق از بعد از ظهرها شروع می شود و تا نیمه شب ادامه می‌یابد، یعنی می‌توان گفت که برق بادی، پیک دوم مصرف را در کشور پوشش می‌دهد.

انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر طرحی ارائه کرده است با نام« ۹۸-۱۰۰۰». این نام به این معناست که تا تابستان ۹۸، مجموع هزار مگاوات انرژی تجدیدپذیر به مدار بیاید. ظرفیت نصب شده فعلی تجدیدپذیر در کشور برابر ۶۷۰ مگاوات است.

این هدف گذاری البته با برنامه و درخواست‌هایی همراه است، از جمله عدم تاخیر در پرداخت بهای برق نیروگاه‌ها، براوردن شرایط اقتصادی مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری مانند نرخ‌های خرید برق مناسب، تعدیل منطقی، جلوگیری از بروکراسی ها و …

اشتغال انرژی‌های تجدیدپذیر از فرایند مکان یابی، مطالعات فنی، مالی و اقتصادی آغاز می شود؛ مطالعات زمین، مطالعات شبکه، مطالعات خاک و …

این مرحله را مهندسین مکانیک، سیویل، متخصصین جی آی اس و زمین شناسی و … انجام می دهند. شرکت‌های مشاور مهندسی و مالی در این مرحله قرار دارند. این مرحله می‌تواند از ۶ ماه تا یکسال به طول بینجامد.

سپس در مرحله احداث نیروگاه، پروسه حمل و نقل تجهیزات، عملیات تسطیح، رمینگ، کانال‌های برق، ساختمان پست، نصب سازه‌ها، نصب پنل‌ها و اینورترها، برق کشی، و … همه از نیروی کار استفاده می شود. این مرحله حدود ۶ ماه به طول می انجامد.

در این مرحله بیشتر از تکنسین ها و کارگران استفاده می شود. پس از پایان دوره ساخت نیز مرحله بهره برداری قرار دارد که حداقل ۲۰ سال زمان می برد.

در این مرحله تکنسین های نیروگاه و نگهبان ها در نیروگاه ها کار می کنند و البته پرسنل اداری برای حسابداری، صدور صورتحسابها و دریافت بهای برق و …به اضافه اشتغالی که در تولید تجهیزات نیروگاه از پنل خورشیدی و اینورتر گرفته تا کابل و سازه و ترانس و … ایجاد می شود.

درباره توانایی انرژی‌های تجدیدپذیر در ایجاد اشتغال باید گفت که این موضوع متاسفانه هنوز از دید دولت و سازمان برنامه و بودجه کشور پنهان مانده است. انرژی‌های تجدیدپذیر امروزه در جهان به عنوان موتور اشتغال و توسعه شناخته می شوند و یک فرصت برای دولتها هستند.

انرژی های تجدیدپذیر از معدود زمینه هایی است که می تواند در تمام نقاط ایران و نه فقط در کلان شهرها، باعث ایجاد توسعه شود، زیرا خورشید نه فقط بر سر تهران و کلان شهرها، بلکه بر سراسر ایران می تابد، چه منطقه برخوردار باشد چه محروم. خیلی عجیب است که با توجه به بحران اشتغال در کشور و معضلات آن، دولت و سازمان برنامه هنوز به این پتانسیل پی نبرده اند و تلاش نمی کنند با تمام توان از آن استفاده کنند. برای مثال انرژی های تجدیدپذیر سهمی از تبصره ۱۸ قانون سالانه بودجه ندارند. این تبصره مستقیما به موضوع اشتغال می پردازد.

یکی از دلایل عدم توجه دولت به موضوع انرژی‌های تجدیدپذیر تصور آن است که انرژی‌های تجدیدپذیر گران هستند. دولت، برق تجدیدپذیر با قیمت متوسط ۴۰۰ تومان بر کیلووات ساعت می‌خرد.

در حالی که طبق محاسباتی که در انجمن انجام شده است، قیمت تمام شده یک کیلووات ساعت برق نیروگاه های فسیلی در ایران، بالای ۷۰۰ تومان است.

ولی بدلیل اینکه گاز بصورت تقریبا رایگان به نیروگاه ها داده می شود، و سپس یکبار دیگر نیز در خروجی نیروگاه ها، به برق یارانه داده می شود، برق با قیمت بسیار ارزان به دست مصرف کننده و به دست مسئولین می رسد و تصور می کنند که قیمت برق واقعا ۷۰ تومان تمام می شود.

میزان یارانه انرژی که کشور ایران تخصیص می‌دهد طبق گزارش آژانس بین المللی انرژی در جهان رتبه اول و برابر با ۴۵ میلیارد دلار است. این رقم برابر بودجه عمومی کشور در سال جاری است.

کشورهای جهان همه در یک دوران گذار، به سمت کاهش یارانه های انرژی پیش رفته اند و الان سال هاست که سیاست یارانه انرژی یعنی یارانه به مصرف انرژی به عنوان یک سیاست مخرب اقتصادی شناخته می شود.