جنبش ایمن‌سازی در پساپلاسکو
به گزارش تاسیسات نیوز، از وقتی که ساختمان پلاسکو پس از آتش‌سوزی فرو ریخت، مردم و مسئولان از خواب غفلت بیدار شدند، آن‌چنان که بررسی و شناسایی ساختمان‌های ناایمن تهران در دستورکار قرار گرفته و قرار است با پیگیری و نظارت از بروز حادثه در پلاسکویی دیگر ممانعت به عمل آید.
زهرا نژادبهرام، عضو شورای شهر پنجم، درباره ساختمان‌های ناایمن در تهران می‌گوید:«مردم باید نسبت به ساخت‌وساز و ایمنی خانه‌های خود گزارش‌دهی کنند و حساس باشند. از سوی دیگر، با همکاری شهرداری و دولت می‌توان روش‌های تشویقی را برای این امر پیش‌بینی کرد؛ یعنی در پاسخ به افرادی که خودشان مراجعه کرده و درخواست بازبینی خانههایشان را دارند، ناظران به‌شکل رایگان بازبینی کنند و بگویند که کجای خانه‌شان احتیاج به تعمیرات دارد.»
آیا حادثه پلاسکو توانسته تاثیری در روند ایمن‌سازی ساختمان‌های تهران داشته باشد؟
پلاسکو اتفاق خاصی بود که زمینه‌ساز تحولاتی در زمینه ایمنی ساختمان‌ها شد. در شورای شهر چهارم پس از وقوع حادثه پلاسکو دو کمیته فنی و حقوقی مسئولیت بررسی علت و چرایی حادثه را برعهده گرفت و گزارش کمیته فنی در صحن علنی هم قرائت شد.
پس از ارائه گزارش این کمیته، کمیته‌ای که برای شناسایی ساختمان‌های ناایمن تهران تشکیل شده بود، در دو منطقه 11 و 12، سیزده ساختمان بزرگ را شناسایی کرد که نیاز به ایمن‌سازی فوری دارند و در جلسات مشترک با دادستانی موارد ناایمن هر یک را به مالکان ابلاغ کرد. در میان این ساختمان‌ها، تنها ساختمان آلومینیوم به‌درستی در مسیر ایمن‌سازی قرار گرفته است. همچنین بر اساس مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی در اسفند سال گذشته، شهرداری مکلف به شناسایی تمامی ساختمان‌های بلندمرتبه‌ای شد که روی گسل قرار دارند.
تاکنون شهرداری گزارشی در مورد این ساختمان‌ها ارائه نکرده و به همین دلیل نیز شورا قصد ورود به قضیه و پیگیری مجدد دارد. بنابراین اتفاقات متعددی بعد از حادثه پلاسکو رخ داد که همه در مسیر بهبود وضعیت ایمنی ساختمان‌هاست. ایمنی الزام جدی برای حیات شهر است و شهروندان باید احساس کنند در ساختمان‌هایی که مشغول کار و زندگی هستند یا از کنار آن عبور کرده و خودرو خود را پارک می‌کنند، امنیت دارند. فکر می‌کنم فاجعه پلاسکو یک پیچ تاریخی نسبت به وضعیت ساختمان‌ها بود.
به‌عبارت دیگر، اتفاقی که برای ساختمان پلاسکو افتاد، موجب توجه به رویکرد شهرسازی به‌ویژه ساخت‌و‌سازهای ساختمان‌های بلندمرتبه در تهران شد. به‌رغم اینکه این اتفاق بسیار تاسف‌برانگیز بود و تاثر اجتماعی را برانگیخت، اما منشأ توجه بیشتر به ساختمان‌هایی شد که قدمت زیادی دارند، چرا که کم‌توجهی به حوزه ساخت‌وساز و ایمن‌نگهداشتن این ساختمان‌ها می‌تواند فجایعی مثل پلاسکو را دوباره تکرار کند. البته تاثیر خوبی هم داشت، از این بابت که توانست مسئولان را با عمق فاجعه آشنا کند و هشدار جدی دهد به کسانی که مسئولیت این کار را برعهده دارند، اعم از سازمان نظام‌مهندسی، شهرداری تهران و شورای شهر که مرتبط با ایمن‌سازی ساختمان‌ها هستند.
از منظر شما اجرای مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان با چه مشکلاتی روبه‌روست؟
اگر مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان را از سه‌بعد نگاه کنیم، شاید بیشتر بتوان به اجرا‌شدن آن کمک کرد. یک بعد را شهرداری‌ها تشکیل می‌دهند، یک بعد را مالکان و بعد دیگر را ناظران. می‌دانید که یکی از دلایل عدم اجرای مبحث 22 مقررات ملی ساختمان عدم تمکین مالکان بوده است، چون هزینه‌هایی را به مالکان تحمیل می‌کرده که از سوی آنها قابل پذیرش نبوده است. بنابراین مالکان در مقابل نهادهایی که به این امر رسیدگی و نظارت می‌کردند، مقاومت داشتند.
از سوی دیگر مبحث 22 دچار مشکل کلی‌گویی و عدم ضمانت اجرایی متناسب و دقیق است. با این همه، من فکر می‌کنم بیشترین عامل تاثیرگذار در اجرا‌شدن مبحث 22 مقررات ملی ساختمان بخش فرهنگی است؛ یعنی قوانین و مجریان وجود دارند، اما کسانی که قوانین به آنها مربوط می‌شود، نتوانسته اند ارتباط لازم را برقرار کنند.
شاید یکی از دلایلی که قوانین نمی‌توانند جایگاه خود را برای اجرا بیابند، عدم توجیه لازم درباره ضرورت اجرای آنهاست. در واقع مالکان به این جمع‌بندی نرسیده‌اند که باید برای ایمنی و دور بودن از خطرات قوانین را رعایت کنند، چون مقداری هزینه دارد و این هزینه مانع جدی برای عملیاتی‌شدن مبحث 22 مقررات ملی ساختمان است.
با وجود این، تاکید نهادهای مربوطه از جمله وزارت راه و شهرسازی، سازمان نظام‌مهندسی و شهرداری برای اجرا‌شدن مبحث 22 مقررات ملی ساختمان و از طرف اقدامات فرهنگی، چه از سوی وزارت راه و شهرسازی و چه از سوی نهادهای فرهنگی مانند سازمان صداوسیما، مطبوعات و سایر رسانه‌ها در جامعه موجب حفظ ایمنی، دوری و پیشگیری از خطر می‌شود و این مساله اقدام جدی دوسویه‌ای را بین شهرداری و مالکان ایجاد می‌کند.
از سوی دیگر، ناظران اجتماعی که در واقع نهادهای مدنی هستند، اعم از انجمن‌های صنفی و تشکل‌های غیردولتی حوزه شهری، می‌توانند بر این موضوع نظارت داشته باشند. در واقع این مسائل شاه‌کلیدی است که موجب اجرا‌شدن مبحث 22 مقررات ملی ساختمان شده است. به‌رغم اینکه از آغاز پیدایش مقررات ملی ساختمان بیش از 10 سال می‌گذرد، مالکان همچنان تمایلی به اجرای آن ندارند. مشابه آن نظارت چهارگانه است که قانون آن مصوب شده و سازمان نظام‌مهندسی پیگیر آن است، در حالی که شهرداری تهران چندان با آن همراه نیست. به‌عبارت دیگر، با مسئولان شهرداری و سازمان نظام‌مهندسی بارها صحبت شده و آنها بر این نظرند که نظارت چهارگانه هزینه ساخت را بالا می‌برد و این فشار به مالک وارد شده و در مجموع کل شهر را گران می‌کند. بنابراین با اقدامات کارشناسی می‌توان راه‌های کاهش هزینه‌های اجرای مبحث 22 مقررات ملی ساختمان را شناسایی کرد.
در جلسه یکشنبه هفته گذشته شورای شهر اشاره کردید که ساختمان‌های بلندمرتبه در معرض خطر شناسایی شد، اما اقدامی در مسیر بهبود آنها انجام نشده است. چرا به این ساختمان‌ها توجهی نمی‌شود؟
بازبینی خانه‌های قدیمی در راستای مبحث 22 مقررات ملی ساختمان است، چون حق مالکیت محترم است و شهرداری نمی‌تواند وارد خانه‌های مردم شوند و ببیند وضعیت خانه‌های آنها چگونه است. مردم باید نسبت به ساخت‌وساز و ایمنی خانه‌های خود گزارش‌دهی کنند و حساس باشند.
از سوی دیگر، با همکاری شهرداری و دولت می‌توان روش‌های تشویقی را برای این امر پیش‌بینی کرد، یعنی در پاسخ به افرادی که خودشان مراجعه کرده و درخواست بازبینی خانههایشان را دارند، ناظران به‌شکل رایگان بازبینی کنند و بگویند که کجای خانه‌شان احتیاج به تعمیرات دارد. این فرصت مناسبی است. البته باید بررسی کنیم که آیا این طرح قبل از این داده شده است یا نه. من فکر می‌کنم نقش مردم موثر است.
البته نظارت شورای شهر و شهرداری در این زمینه جدی است؛ یعنی شورای شهر پیگیری کرده و از شهرداری خواسته اقدامات لازم را انجام دهد. در واقع، شورای شهر پنجم با ظرفیت‌های کمیسیون شهرسازی و معماری تاکید دارد که دستورالعمل‌ها برای شناسایی ساختمان‌های بلندمرتبه تهیه شود. با وجود این، گزارش پلاسکو دقیقا مشخص کرد که مجموعه از نهادها در شکل‌گیری این فاجعه دخیل بودند. در واقع موضوعات ایمنی شهری فقط به شهر برنمی‌گردد و چندوجهی است.
برای مثال، سازمان و نهادهای درون شهر مانند تشکیلات اداره گاز، برق و… ، شهرداری تهران به‌عنوان مدیر و متولی شهر و همچنین مردم در این گزارش مسئول بودند. بنابراین موضوع ایمنی در تهران چندوجهی است و اگر بگوییم که صرفا مسئولیت این‌گونه حوادث با شهرداری است، توجیه‌پذیر نیست، چرا که برای جلوگیری از اتفاقات این‌چنینی تعامل و همکاری نهادها بسیار موثر و تعیین‌کننده است.
با وجود اعلام مسئولان همچنان برخی مالکان به اخطارها اهمیت نمی‌دهند. درباره تسریع این روند چه تصمیماتی اتخاذ شده است؟
در ابتدا باید بگویم شورای شهر پنجم تهران حدود دوهفته است مشغول‌به‌کار شده و توجه به بی‌اهمیتی مالکان به اخطار نیاز به کار کارشناسی دارد و اگر بخواهیم اقدام موثری انجام دهیم، باید کمیسیون‌ها وارد عمل شوند؛ یعنی با ایجاد فرصت برای کمیسیون‌های شهرسازی و عمران تمرکز بیشتری بر این مساله می‌شود و شورای شهر پنجم هم نسبت به این مساله حساسیت دارد. از سوی دیگر، صاحب‌نظران هم باید راهکارهای خود را اعلام کنند تا مالکان در این زمینه پیشقدم شوند. این درحالی است که شهرداری هم باید ابزارهای نظارتی خود را برای بررسی و الزام‌آور‌کردن رفع معاینات ایمنی فراهم کند.
انتهای خبر