الحیل
روح اله واصف
به گزارش تاسیسات نیوز، یادداشتی که مطالعه میکنید سرمقاله هفته نامه تاسیسات نیوز شماره ۱۲7 میباشد.
همکاران عزیز سلام و خدا قوت
در هفته گذشته روز مهندسی مکانیک قرار داشت که لازم دیدم کمی در این مورد باهم صحبت کنیم و روزمان را هرچند کمرنگ، گرامی بداریم.
این روز به مناسبت تولد ابوموسی شاکر خراسانی یا خوارزمی، پدر برادران شاکر صاحب کتاب الحیل، روز مهندسی مکانیک نام‌گذاری شده است. این سه برادر و پدر آن‌ها از معروف‌ترین دانشمندان قرن سوم هجری بوده‌اند.
کتاب الحیل که مایه افتخار ما به این برادران است حاوی تصاویر و نقشه‌های برخی از اختراعات آن‌هاست. این اختراعات، تجهیزاتی هستند مانند فواره، پارچ آب و مانند این‌ها که به نظر بسیار ابتدایی و ساده هستند؛ اما با کمک قوانین مکانیک و نبوغ این برادران این سازه‌های ساده تبدیل به اختراعاتی اعجاب‌برانگیز شده است؛ مانند پارچ آبی که می‌توانید در آن آب و شربت را جداگانه بریزید و در ریزش اول آب‌بردارید و در ریزش دوم شربت. این اختراع و ده‌ها مانند آن کاملاً بر مبنای مهندسی مکانیک ساخته‌شده‌اند. این اختراعات چنان جالب است که انجمن مهندسان مکانیک ایران، سال‌ها قبل مسابقه‌ای برای ساخت این اختراعات ترتیب داده بود.
جالب است که این سه برادر برای ترجمه آثار مختلف هزینه پرداخت می‌کرده‌اند و دانشمندان مختلف را در محفل خود استخدام می‌کرده‌اند!
دانستن این نکته خالی از لطف نیست که مهندسی مکانیک را علم الحیل می نامیده‌اند.
گرامیداشت یاد این سه برادر و پدر آن‌ها که از دانشمندان ایرانی بوده‌اند و حتی موفق به ساخت زیج شده بوده‌اند، از برگ‌های زرین و از افتخارات مهندسی مکانیک ایران است که توانسته است گرد فراموشی را از نام این سه برادر بردارد و آن‌ها را که در مراجع مختلف و فهرست‌های گوناگون به‌کرات از کارهایشان نام‌برده شده است ولی متأسفانه آثار آن‌ها کمتر به ما رسیده است بار دیگر به جامعه علمی ما معرفی کند. پنج کتاب از آن‌ها به ما رسیده و خوشبختانه کتاب الحیل ترجمه و منتشرشده است و حتی نسخه‌هایی از آن در اینترنت موجود است که به‌راحتی قابل‌مشاهده است.
حفر بعضی از نهرهای بزرگ چون نهر جعفریه و نهر عمود ابن منجم در نزدیکی بصره زیر نظر این برادران انجام‌شده است.
روز مهندسی مکانیک روز یادآوری کار بزرگ این دانشمندان است و روز ماست. یادمان باشد مهندسی مکانیک دانش سترگ شناخت اسرار جهان است!
انتهای خبر