یک روز با تولید و عرضه پلاستیک

افزایش تولید پسماندهای پلاستیکی به یکی از معضلات محیط زیستی نه تنها در دنیا بلکه در ایران تبدیل شده است وتهران نیز از این وضعیت مستثنی نیست، به‌گونه‌ای که بنا بر اعلام علیرضا مزینانی – مدیر کل محیط زیست استان تهران – روزانه ۵۰۰۰ تا ۶۰۰۰ تن پسماند عادی در پایتخت تولید می‌شود که یکی از مهم‌ترین بخش‌های آن پلاستیک است. همزمان با هفته زمین پاک (۳ تا ۹ اردیبهشت) اداره کل محیط زیست استان تهران در یک تور مطبوعاتی خبرنگاران را در جریان برخی اقدامات انجام شده برای جمع‌آوری کیسه‌های پلاستیکی و تبدیل پسماندها به کیسه‌های بازیافتی قرار داد.

به گزارش تاسیسات نیوز، در یکی از روزهای نسبتا گرم بهاری به یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای استان تهران رفتیم؛ جایی که مردم از کیسه‌های پلاستیکی برای حمل کالاهای خریداری خود استفاده می‌کنند و اطلاع ندارند که طی هفته زمین پاک عرضه کیسه‌های پلاستیکی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای ممنوع است. آنان نظرهای متفاوتی درباره پرداخت وجه در قبال عرضه کیسه پلاستیکی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای داشتند.

خانمی میانسال از تلاش برای کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی استقبال کرد و گفت: می‌توانیم برای خرید خودمان کیسه نخی بیاوریم چون این کار برای سالم ماندن طبیعت بهتر است.

او درباره استقبال مردم از این طرح معتقد بود: اگر مردم درباره نقش کیسه‌های پلاستیکی در آلودگی محیط زیست بیشتر اطلاع پیدا کنند، به‌طور قطع استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای را می‌پذیرند.

او پرداخت هزینه برای خرید کیسه‌های پلاستیکی را عاملی دانست که باعث می‌شود مردم به همراه داشتن کیسه نخی عادت کنند، مثل گذشته که از زنبیل برای خرید استفاده می‌کردند.

خانم میانسال دیگری که علاوه بر کیسه پلاستیکی، کیسه‌ای پارچه‌ای به همراه داشت، نیز از تبعات زیست‌محیطی استفاده از کیسه‌های پلاستیکی ابراز بی‌اطلاعی کرد و گفت: کیسه پارچه‌ای من هر وقت کثیف می‌شود،‌ آن را می‌شویم و دوباره استفاده می‌کنم.

او در پاسخ به این پرسش که به جای کیسه‌های پلاستیکی از چه کیسه‌های دیگری می‌توان برای خرید استفاده کرد؟ تاکید کرد: می‌توان از کیسه‌های که قابل تجزیه هستند یا قابلیت شست و شو دارند، استفاده کرد تا به محیط زیست صدمه نزنند.

او ادامه داد: کیسه‌های پلاستیکی بزرگ را بعد از خرید به عنوان کیسه زباله استفاده می‌کنم.

از خرید با کیسه پلاستیکی تا دود سرطان‌زای واحد بازیافت

بعد از صحبت با مردم، عازم باقرآباد شدیم. در حاشیه جاده عده‌ای در حال جمع‌آوری پلاستیک بودند. توقف کردیم. محمد رستگاری – مدیرکل محیط زیست شهرستان ری- ضمن اشاره به اینکه متاسفانه معضل پلاستیک در سطح کشور همه ‌گیر شده است و در سطح ملی باید برای آن چاره‌اندیشی کرد، گفت: خوشبختانه مراجع قضایی شهرستان ری رویکرد زیست‌محیطی دارند و در راستای استفاده از احکام جایگزین برای متخلفانی که جرایم زیست‌محیطی مرتکب شده‌اند یا موارد دیگری که قاضی صلاح می‌داند پاکسازی طبیعت را به عنوان جایگزین در نظر می‌گیرند و برخی محکومان را برای انجام این کار اداره کل محیط زیست معرفی می‌کنند. امروز هم برخی محکومان با جمع‌آوری کیسه‌های پلاستیکی در حال گذراندن مجازات جایگزین حبس هستند.

او اضافه کرد: از زمستان گذشته تاکنون ۲۴ مورد احکام سبز در شهرستان ری داشته‌ایم و ۴۸ روز- نفر در زمینه پاکسازی طبیعت فعالیت کرده‌اند.

رستگاری معتقد است: این کار شاید در پاکسازی شهرستان تاثیر چشمگیری نداشته باشد ولی کار فرهنگی است و محکومان به تبعات ریختن زباله آگاه می‌شوند و گامی به جلو در فرهنگسازی و جلب مشارکت همگانی برای حفاظت محیط زیست محسوب می‌شود.

از خرید با کیسه پلاستیکی تا دود سرطان‌زای واحد بازیافت

مقصد بعدی ما کارگاه بازیافت پسماند در باقرآباد بود؛ کارگاهی که برای ورود به آن باید ماسک استفاده می‌کردیم. دود زیادی در فضا پیچیده بود که موجب سوزش گلو و تنگی نفس می‌شد.

علیرضا رحمتی – رییس اداره محیط زیست شهر تهران – درباره فعالیت این کارگاه گفت: بخشی از پسماند جمع‌آوری شده در سطح شهر پس از شست وشو تبدیل به قطعات یک تا دو سانتیمتری می‌شود که به آن «پَرَک» می‌گویند و به عنوان ماده اولیه در این واحد تبدیل به «کُندر» می‌شوند. در مرحله بعد از صافی عبور می‌کنند و به عنوان گرانول در واحدهای تولید پلاستیک بازیافتی – که به رنگ‌هایی مانند مشکلی و آبی و زرد تولید می‌شود- مورد استفاده قرار می‌گیرند.

وی اضافه کرد: این کار ذاتا محیط‌زیستی است ولی موجب تولید پساب به شدت آلوده در مرحله شست و شو می‌شود. لجن و فلزات سنگین در طبیعت رها می‌شوند. لجن پسماند ویژه محسوب می‌شود.

رییس اداره محیط زیست شهر تهران تاکید کرد: کارخانه‌ها باید تجهیزات کاهنده آلودگی هوا ناشی از سوزاندن کیسه‌های پلاستیکی را داشته باشند چون سوختن پلاستیک موجب تولید گاز «دیوکسین و فوران» می‌شود که خطرناک‌ترین گاز زیست‌محیطی است و باعث آلودگی هوا و ابتلا به سرطان می‌شود. لذا از مردم می‌خواهیم پلاستیک را درست مصرف و از رهاسازی آن در طبیعت خودداری کنند.

او درباره نحوه استانداردسازی فعالیت واحدهای بازیافتی گفت: این واحدها طبق ماده ۱۱ قانون هوای پاک باید از محیط زیست استعلام کنند. بر اساس ضوابط واحدهای بازیافتی رده ۴ هستند بنابراین باید در خارج از محدوده شهر مستقر شوند. واحدهای فعال بازیافت «صنفی» هستند و از قبل در این محدوده در حال فعالیت بوده‌اند. قاعدتا باید در مجتمع صنفی و صنعتی به عنوان واحد بازیافت بر اساس ضوابط مستفر شوند.

وی اضافه کرد: استاندارد آلودگی هوای واحدهای بازیافتی در قانون هوای پاک مشخص شده‌ است. از نظر پساب بر اساس خروجی بسته به اینکه خروجی چاه جذبی، آب سطحی رودخانه یا فضای سبز باشد، استاندارد مشخص است.

رییس اداره محیط زیست شهر تهران تاکید کرد: ما برای واحدهای صنفی ضوابط استقرار نداریم چون این واحدها از وزارت صمت مجوز می‌گیرند و در داخل محدوده شهر مستقر می‌شوند و پیگیر هستیم که ضوابط زیست‌محیطی نیز برای استقرار واحدهای صنفی در نظر گرفته شود البته استانداردهای محیط زیستی برای آن‌ها لازم‌الاجراست.

رحمتی در زمینه استفاده واحدهای مجاز از تسهیلات محیط‌زیستی گفت: آن‌ها می‌توانند به ادارات کل محیط زیست درخواست دهند،استان آن‌ها را به صندوق ملی محیط زیست معرفی می‌کند تا بتوانند از صندوق برای بهینه‌سازی فرایند تولید وام بگیرند.

از خرید با کیسه پلاستیکی تا دود سرطان‌زای واحد بازیافت

بعد از خروج از این کارگاه ، به کارگاه تولید کیسه‌های بازیافتی رفتیم. اینجا کمی اوضاع بهتر بود و نیاز به استفاده از ماسک نداشتیم. در این واحد پلاستیک در ضخامت‌های مختلف تولید می‌شود. به گفته رحمتی مواد اولیه آن از محصولات شرکت‌های پتروشیمی است و طی پروسه‌ای تبدیل به مواد مذاب و در نهایت تولید پلاستیک به ضخامت‌های مختلف می‌شود. کیسه‌های تولید شده همه بالای ۲۵ میکرون هستند.

او اضافه کرد: این گونه مجتمع‌ها مجوز صنفی از وزارت صمت دارند و تحت نظارت اداره کل محیط زیست شهر تهران مدیریت می‌شوند ولی واحدهای غیر مجاز در شهرستان‌های اسلامشهر، شهرری و ورامین زیاد داریم و به‌صورت غیر اصولی نسبت به شست و شو و تبدیل آن‌ها به گرانول اقدام می‌شود. این کار هم موجب تولید فاضلاب آلوده و هم باعث افزایش آلودگی هوا می‌شود.

به گفته رحمتی شهرداری نیز باید در این زمینه اقداماتی انجام دهد ولی به‌صورت جدی به این موضوع نپرداخته‌اند.

او با بیان اینکه ما در محیط زیست استان تهران در حال شناسایی این واحدها هستیم،‌تاکید کرد: به دنبال حذف آن‌ها نیستیم بلکه به دنبال راهکارهای جایگزین هستیم تا شاغلان این واحدها در جای دیگری مشغول به کار شوند و بتوانیم با مشوق‌های پیش‌بینی شده در آیین‌نامه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی آن‌ها را در مجتمع‌های صنفی مدیریت و هدایت کنیم.

رحمتی اضافه کرد: در طرح جامع مدیریت پسماند کلانشهر تهران احداث مجتمع‌ صنفی ۶۰ هکتاری برای این واحدهای غیرمجاز مصوب شده است. این کار را حتما پیگیری می‌کنیم چون واحدهای غیرمجاز موجب آلودگی‌های زیست‌محیطی و بهداشتی می‌شوند.

به گفته رییس اداره محیط زیست شهر تهران جانمایی این مجتمع در دست اقدام است و از طریق استانداری و فرمانداری تهران تملک زمین در کهریزک سمت جاده ساوه در حال پیگیری است. سرمایه‌گذار مشخص است و با نهایی شدن تملک، وارد فاز عملیاتی خواهیم شد.

حامد نفر – مسئول مجتمع تولید پلاستیک – نیز درباره این واحد گفت: پسماند تر از کهریزک و پسماند خشک از مناطق شهرداری تهران وارد این واحد و تفکیک می‌شوند. سپس شست و شو و خرد می‌شوند.

او ضمن بیان اینکه در این واحد حدود ۲۰ نفر مشغول به فعالیت هستند، ظرفیت تولید آن را روزانه ۳ تن کیسه زباله ذکر کرد.

در بخش دیگری از این بازدید مهدی خادم ثامنی – مدیر کل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست- تاکید کرد: کیسه فریزر در اصلاحات آیین‌نامه احتمالا حذف می‌شود یعنی می‌تواند با قطر کمتر از ۲۵ میکرون هم تولید شود چراکه کیسه‌های فریزر را نمی‌توان چند بار استفاده کرد البته تصمیم گیری در این زمینه نیاز به برگزاری جلسات فنی دارد.

به گزارش ایسنا اگرچه تلاش‌هایی از سوی سازمان محیط زیست برای مدیریت و کاهش پسماندهای پلاستیکی صورت گرفته است ولی دستیابی به این هدف مهم نیازمند همکاری دستگاه‌های مختلف از جمله استانداری‌ها، شهرداری‌ها، وزارت صمت و … است. مردم نیز با مدیریت مصرف پلاستیک می‌توانند در کاهش تولید پسماند پلاستیکی نقش موثری ایفا کنند.