مقابله با ابربحران کم آبی در فصل بارش

 تاسیسات نیوز – صدیقه بهزادپور: بحران کم آبی و کاهش بارش های سالانه در اکثر کشورها، باعث ایجاد نگرانی هایی در سراسر جهان و وقوع خشکسالی منابع آبی و دریاچه و تالابها در جهان شده است که البته ایران نیز از این فاجعه مستثنی نیست. خشک شدن دریاچه ارومیه، تالاب هامون و…. از جمله مواردی است که در سایه مدیریت نامطلوب در حوزه آب و همچنین تغییرات اقلیمی به سرعت در حال وقوع است و متاسفانه هیچ اقدام جدی در فصل های پربارش برای مدیریت بهینه  در این زمینه انجام نمی شود. بر اساس پیش بینی های صورت گرفته «آب» دلیل اصلی جنگ های آتی در سراسر جهان خواهد بود. به دنبال صنعتی شدن بیش از پیش جهان ضرورت استفاده از آب از هر وقت دیگر ملموس تر است  و چشم انداز این امر تا افق ۱۴۲۰ دو برابر ظرفیت کنونی خواهد شد و علاوه بر نیاز آب در بخش صنعتی، مشکلات برای تامین آب شرب بیش از بیش خواهد شد.

شیرین سازی یا انتقال آب دریا

به گزارش جمال محمد ولی سامانی کارشناس آب در این باره گفت: انتقال و شیرین سازی آبِ دریا  یکی از اصلی ترین راهکارهایی به شمار می آید که ایران همانند دیگر کشورهای دنیا که با بحران کم آبی با آن مواجه هستند، به آن توجه کرده است . با وجود اینکه هزینه اجرای طرح شیرین سازی آب هر روز با استفاده از تکنولوژی های نوین کاهش می یابد ، اما موافقان و مخالفان خود را دارد و  ایران نیز با استفاده از ظرفیتهای شرکتهای دانش بنیان و استارتاپها، به توانمندی بومی سازی «شیرین سازی آب» دست یافته، هرچند اجرای این طرح با موافقان و مخالفانی در سطوح مختلف مواجه شده ا ست.

او افزود:  انتقال آب دریا، از جمله طرح هایی محسوب می شود که بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشورهای همسایه ایران نیز به آن اقدام کرده اند. بنا به گفته مدیران وزارت نیرو، ایران حتی در این زمینه از بسیاری کشورهای همسایه خود عقب مانده تر هم هست و میزان انتقال آب دریا و شیرین سازی آن در مقایسه با کشورهای همسایه حتی یک درصد از مجموع فعالیتهای آنها را نیز شامل نمی شود. طرح انتقال آب و شیرین سازی آب دریا و … همزمان با بحران کم آبی در ایران نیز مانند دیگر کشورهای جهان آغاز شد ، اما با توجه به هزینه های گزاف اجرای طرح شیرین سازی آب دریا، امکان استفاده و اجرای این طرح با اقبال کمتری روبرو می شود، در عین حال به دلیل چالش های زیست محیطی احتمال عملیاتی شدن آن نیز کاهش بیشتر کاهش می یابد.

ظرفیت های مطلوب دانش بنیان ها و استارتاپ ها

این کارشناس توضیح داد: استفاده از تمام ظرفیت های داخلی کشور به منظور مقابله با بحران کم آبی با به کارگیری دیپلماسی انرژی و برنامه ریز های اصولی در حوزه آب ممکن می شود، در این راستان شرکت های دانش بنیان نیز در سال های اخیر حضوری موفق در این زمینه به ویژه شیرین سازی آب برعهده داشته اند و در این مسیر بسیاری از تجهیزات شیرین سازی آب دریا را بومی سازی شده است.

سامانی اضافه کرد:  بر اساس پیش بینی های صورت گرفته در این طرح، ۲۵۰ تا  ۵۰۰ میلیون متر مکعب آب در سال از دریای خزر و یک میلیون متر مکعب آب از دریای عمان و خلیج فارس، در راستای اجرای این  پروسه، انتقال خواهد یافت.  مطالعات مربوط به انتقال آب دریا در قالب طرح مطالعه تأمین و انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان به مرکز فلات ایران، نشان می‌دهد در افق سال ۱۴۲۵، در تأمین نیاز آبی صنایع این استان‌ها با استفاده از منابع آب متعارف درون سرزمینی، معادل ۹۰۰ میلیون مترمکعب کسری وجود خواهد داشت که تأمین آن از آب نمک‌زدایی شده دریا برنامه‌ریزی شده است.

راهکارهای مطلوب مقابله با کم آبی

این کارشناس توضیح داد: استقرار  صنایع  در نواحی مانند دریا و دیگر منابع آبی به عنوان راهکار اولیه خوب است، اما برای صنایعی که دیگر امکان جابه جایی ندارند، انتقال آب با لحاظ مسائل زیست محیطی چندان کار نامطلوبی به نظر نمی رسد. با توجه به قرار گرفتن ایران در منطقه ای خشک و نیمه خشک و پراکندگی جغرافیایی و جمعیتی نامتوازن، کشور را ناچار به اجرای انتقال آب دریا از مناطق پربهره به مناطق کم برخوردار کرده است.  از سوی دیگر تکنولوژی های نوین و قرار گرفتن کشورمان در مسیر صنعتی شدن و الزام بر رفع نیازهای داخلی و حضور در بازارهای صادراتی به منظور رفع نیازهای داخلی و همچنین برقراری تعاملات جهانی و بهره وری بهینه از منابع داخلی در حوزه صنعت، استفاده معقولانه از منابع آبی داخلی کشور را برای ایران ضروری ساخته است.

او توضیح داد: هر چند در مسیر انتقال و همچنین شیرین سازی آب دریا مخالفانی نیز وجود دارد که معتقدند با اجرای طرح انتقال آب دریا، موازنه های اکونومیک طبیعت و دریاها برهم می خورد و معتقدند که؛  انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان به فلات مرکزی برخلاف شاخص‌های توسعه پایدار است و در حال حاضر انتقال آب بین حوضه‌ای به‌طور کلی مغایر با اصول محیط زیست و توسعه پایدار است و این امر با وجود تغییرات اقلیمی مسلما هم در مبدا و هم در مقصد با آسیب‌های فراوانی به محیط زیست و اکوزیست منطقه وارد خواهد کرد. بدیهی است  بررسی این اقدام جز خطای انسانی نتیجه‌ای ندارد که بیشتر به آن انتقال آب حوضه‌ای گفته می‌شود که امری ممنوع تلقی می‌گردد و با حمایت برخی از نهادها در حال اجراست و اجرای این پروژه تنها بارِ مالی فراوانی بر دوش مردم است که مسلما تامین مالی آن از جیبِ بیت المال  است.

سهم فناوری های نوین در مقابله با بحران کم آبی

سامانی معتقد است:  با توجه به قرار گرفتن ایران در منطقه ای خشک و نیمه خشک و پراکندگی جغرافیایی و جمعیتی نامتوازن، کشور را ناچار به اجرای انتقال آب دریا از مناطق پربهره به مناطق کم برخوردار کرده است.  از سوی دیگر تکنولوژی های نوین و قرار گرفتن کشورمان در مسیر صنعتی شدن و الزام بر رفع نیازهای داخلی و حضور در بازارهای صادراتی به منظور رفع نیازهای داخلی و همچنین برقراری تعاملات جهانی و بهره وری بهینه از منابع داخلی در حوزه صنعت، استفاده معقولانه از منابع آبی داخلی کشور را برای ایران ضروری ساخته است. در نتیجه دست یافتن ایران به فناوری های نوینی که بتواند هزینه انتقال آبِ دریا کاهش دهد، ضرورتی محسوب می شود تا بتواند با آمادگی بیشتر با «بحرانِ کم آبی» به عنوان واقعیتی تلخ مواجه شود تا علاوه بر حفظ رشد صنعتی در مواجهه با تامین آبِ شرب و دیگر بخش های مورد نیاز با چالش مواجه نشود. هر چند بدیهی است معضل کمبود آب با توجه به هزینه های گزاف آن در بخش شُرب، فعلاً در بخش رفع کم آبی در بخش صنعتی از مطلوبیت بیشتری برخوردار است.