شهر زیست‌پذیر بدون آسیب به خواسته‌های نسل آینده
یکی از راهکارهای پاسخگویی به مشکلات ، عملیاتی شدن شهر هوشمند یا Smart city است. امروزه با توجه به اینکه عملکردهای کلاسیک مدیریت شهری برای ارائه خدمات و حل مشکلات شهری کارایی کافی ندارند، موضوع هوشمندسازی شهری تبدیل به یک الزام شده است. هرچه اجرای جامع آن در شهر به طول بیانجامد، مواجه با مشکلات زیست شهری در آینده، دوچندان خواهد شد.
تجارب موفق شهر هوشمند در دسترسی به توسعه پایدار و کاهش مشکلات شهری، همانند سنگاپور، آمستردام، توکیو و… موید همین موضوع است.
ابتدایی‌ترین الزام در راستای تشکیل شهر هوشمند این است که مدیران شهری و اعضای شورای شهر دارای یک دغدغه عملیاتی باشند. سپس تلاش کنند تا این روند تکامل و تغییرات در برنامه جامع مدیریت شهر، به دور از فرایندهای آسیب‌رسان اداری شکل بگیرد. در غیر این صورت با از دست دادن فرصت‌ها، مدیریت مشکلات دشوارتر می‌شود و فقط مشکلات از یک مدیریت شهری به مدیریت دیگر انتقال می‌یابد و همچنان مردم باقی می‌مانند در مواجهه با معضلات حل نشده.
بهره‌گیری از ابزار فناوری ارتباطات و اطلاعات برای بازتعریف مسئله‌سازی معضلات شهری
در بحث هوشمندسازی شهر به دنبال حل مشکلات و معضلاتی هستیم که در قالب یک رفتار علمی حرفه‌ای قابلیت پاسخگویی به آنها نیست. به همین خاطر با بهره‌گیری از ابزار فناوری ارتباطات و اطلاعات و همچنین استفاده بهینه از بستر فضای مجازی می‌توان برای تغییر و بازتعریف ماهیت مسئله‌سازی معضلات شهری اقدام کرد.
هنگامی می‌توان شهر را زیست‌پذیر نظر گرفت که رشد فزاینده شهرنشینی بدون آسیب وارد کردن به خواسته‌های نسل آینده شکل بگیرد. از طرفی دیگر شهروندان خدمات بیشتری را دریافت کنند و به سمت آسایش شهری قدم برداشت.
باید دقت شود که شهر هوشمند شهر سیستم‌گرا و تکامل یافته از داشته‌های قبلی است. در شهر هوشمند دنبال ارتباط بین دنیای حقیقی و مجازی هستیم و استراتژی توسعه شهرها با توجه به حس تعلق شهری در شهروندان با رویکردهای تقاضا محور مدیریت شهری شکل می‌گیرد. باید دقت شود که شهر هوشمند فراتر از موضوع شهر الکترونیک است. به عبارتی مفاهیم و اقدامات در شهر الکترونیک زیر مجموعه‌ای از شهر هوشمند قرار می‌گیرد و نباید فعالیت‌های شهر الکترونیک را جایگزین شهر هوشمند کرد.
شهرداری تهران، شورای اسلامی شهر و مدیریت شهری متولی اصلی ایجاد ساختار رضایت‌بخش و ارتقاء سطح زندگی شهروندان هستند. در اینجا مدیریت شهری باید دو نگاه داشته باشد ابتدا نگاه به درون و ساختار شهرداری که نیازمند تکامل در راستای هوشمندسازی شهر تهران است سپس مدیریت امور شهروندان. این فراهم نخواهد شد مگر با یک نقشه راه جامع و برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت، تا با یک رویکرد و عملکرد شفاف تلاش شود منافع شهروندان در شهر هوشمند تهران به خوبی دیده شود.
تا رسیدن به شهر هوشمند با در نظر گرفتن استانداردهای جهانی فاصله بسیاری داریم
بیشتر ساختار مدیریت شهری در شهر تهران، به صورت مستقیم یا به صورت میان‌بخشی و میان واحدی در موضوع هوشمندسازی تهران دخیل هستند.
تلاش‌های متفاوتی در سال‌های گذشته انجام شده است اما علی‌رغم تلاش‌ها و نگاه‌های موجود در حوزه مدیریت شهری در خصوص هوشمندسازی شهر تهران تا رسیدن به شهر هوشمند با در نظر گرفتن استانداردهای جهانی فاصله بسیاری داریم. یک برنامه جامع مدون و نقشه راه و هماهنگی بین ارگان‌های مختلف درون سازمانی و برون سازمانی و استفاده از ظرفیت‌های بنیادهای تحقیقاتی و شرکت‌های دانش‌بنیان و استفاده از تجارب موفق جهانی بی‌شک سبب تسریع در دستیابی به شهر هوشمند پایدار تهران خواهد شد.
در یک سال گذشته با توجه به گسترش ویروس کرونا و تغییر نگرش در حوزه‌های خدمت‌رسانی شهری، نیاز به تسریع در پیشرفت شهر هوشمند تهران، دو چندان نمایان شد. اگرچه گاهای تلاش‌ها با توجه به ضعف زیرساختی باعث می‌شد که رفع نیازها از شکل‌گیری آنها عقب بمانند.
لزوم تمرکز بر تکمیل زیرساخت‌ها و رفع چالش امنیت سایبری شهر
همچنین باید بر تکمیل و تمرکز بر زیرساخت‌ها همانند جذب و تربیت نیروهای متخصص، توسعه شبکه شبکه‌های ارتباطی با در نظر گرفتن دسترسی آسان شهروندان و همچنین رفع چالش امنیت سایبری شهر هوشمند نیز تمرکز شود.
تلاش‌هایی در مرکز تهران هوشمند سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری شکل گرفته است. ولیکن هنوز در ابتدا راه هستیم. برای درک حساسیت موضوع و تسریع در امور در راستای فراهم کردن آسایش زندگی شهری برای شهروندان و کاهش و رفع معضلات شهری، پیشنهاد می‌شود یک سازمان مستقل برای تمرکز در بحث هوشمندسازی تهران در شهرداری شکل بگیرد. در برنامه میان مدت با در نظر گرفتن ظرفیت‌های قانونی جایگاه آن ارتقاء یابد .
هچنین در شورای اسلامی شهر تهران علاوه بر کمیسیون‌های شش‌گانه، کمیسیون تلفیقی هوشمندسازی شهر تهران متشکل از نمایندگان هر یک از کمیسیون‌ها، با در نظر گرفتن ظرفیت‌های قانونی شکل بگیرد تا بتوان روند مدیریتی، حمایتی و قانون گزاری متمرکزی را با در نظر گرفتن برنامه جامع شهر هوشمند، عملیاتی کرد.
امیر فرخی، عضو هیئت علمی دانشگاه و متخصص حوزه شهری
منبع
مهر