چگونه حرفه ای باشیم!!
KN6-10159
چندی قبل در تبلیغات آموزشگاهی دیدم که شعار “حرفه ای باش ” را برگزیده بودند . سوال اصلی که مطرح می شود این است ” حرفه ای بودن چیست ؟ ” سوال ساده ای است . تعریف شما از حرفه ای بودن چیست ؟ حرفه ای بودن یعنی اینکه خیلی طراحی کرده ام ؟ صدهزار متر مربع ؟ میلیونها متر مربع ؟ شاید شما پیمانکار باشید و بگویید جواب این است : یعنی پروژه های زیادی را اجرا کرده باشد . شاید جواب شما چیز دیگری باشد : حرفه ای بودن به معنای طراحی یا اجرای پروژه های بزرگ و مهم است یا اینکه سالها طراحی کردن است . یا شاید بگویید : حرفه ای بودن یعنی خیلی دانستن ، زبان انگلیسی بلد بودن و….. شاید هم بگویید ….. تمام نظرات شما درست است. ولی دقت کنید من تمام نظرات شما را درست می دانم . یعنی همه نظرات شما با هم.
یک تصمیم
ما قصد داریم در این پاتوق کوچولو ، درباره حرفه ای بودن با هم صحبت کنیم . قهوه ، چایی یا نسکافه بخوریم و حرف بزنیم . می توانید نوشیدنی مطبوعتان را میل کنید و حرف های ما را بخوانید و یا شما هم حرف های خود را که فکر می کنید مهم است برای ما بنویسید . باور کنید کار سختی نیست . اما فقط شرط کوچکی داریم . همه افراد این پاتوق یا حرفه ای هستند یا می خواهند حرفه ای باشند . اگر شرط ما را می پذیرید بفرمایید تو . دم در بد است . بفرمایید .
یک شروع شجاعانه
من سعی می کنم یک شروع کننده خوب باشم . یعنی اینکه شروع به حرف زدن بکنم و باعث حرف زدن دیگران بشوم . می دانید که باید شجاع باشم . چرا ؟ خوب معلوم است . در سالنی که چند صدنفر نشسته اند و منتظرند تا یک نفر شروع کند و دیگران به شدت به او بتازند یا با او همراهی کنند و یا با هم حرف بزنند و یا به این نتیجه برسند که کارهای مهم تری هم هست و باید به آنها رسید، حرف زدن شجاعت می خواهد. پس قدم اول با من . بیش از این با شما . می خواهیم بگوییم و بخندیم و یاد بدهیم و یاد بگیریم . پس بسم ا….
اول سخن
من فکر می کنم مشکلات زیادی ما مهندسان شاغل در بخش تاسیسات را احاطه کرده است . اول اینکه ما هنوز شناخته شده نیستیم. یا شاید بهتر بگویم تاسیسات هنوز ناشناخته است. ما می گوییم تاسیسات قلب و شریان های ساختمان است . اما هنوز دیگران قانع نشده اند که اگر تمام دیوارهای یک ساختمان طلا باشد اما گرم و سرد نشود هیچ ارزشی ندارد . اصلا راحت بگویم اگر یک کاخ، سرویس بهداشتی نداشت کسی مایل به سکونت در آن بود ؟ چرا می خندید ؟ ما طراح رفاه و آسایش هستیم. اما هنوز نتوانسته ایم خود را بشناسیم . بعد از کلی زحمت به ما می گویند این نقشه را لوله کش سرخیابان هم می توانست بکشد . واقعا ؟ حتی کسی با کمترین سواد هم می تواند موتورخانه طراحی کند ؟ ما نه خودمان را شناخته ایم و نه توانسته ایم خودمان را به دیگران بشناسانیم . تازه . در حق خودمان هم جفا کرده ایم . چرا ؟ خوب باید واقع بین بود . همه ی ما دیده ایم که بعضی از نقشه های تاسیسات با نقشه ی لوله کش سرخیابان تفاوتی ندارد . عصبانی نشوید . اینجا که غیر از خودمان کسی نیست . نقشه ای که با 15 الی 20 هزار تومان طراحی می شود و تازه ، دو سری هم پرینت A3 دارد که مشخص است چقدر فکر و وقت صرف طراحی آن شده است. اما نقشه های بیشماری هم داریم که مانند جواهر می درخشد . چرا همه ی نقشه ها نباید درخشان باشند ؟ چون کارفرما پول نمی دهد ؟ چه کسی حاضراست پول کمی برای غذا بدهد و به جای چلوکباب ، نان خشک بخورد ؟ یک جای کار می لنگد بعضی حرفه ای عمل نمی کنند . البته قبول داریم که دولت و شهرداری و نظام مهندسی و عباس آقا سوپری سر محل هم کلی لنگی دارند . هرکس که کوچکترین ضعفی در کار خود داشته باشد تمام گروه را خراب می کند . همه مقصرند به علاوه ی ما . این ماییم که می خواهیم حرفه ای باشیم . حرفه ای باشیم تا کار حرفه ای بکنیم . حرفه ای فکر کنیم و حرفه ای گذران عمر کنیم .
دو کلمه حرف حساب
به نظر ما مجموعه ای از عوامل لازم است تاکسی حرفه ای باشد . یکی از آنها دانستن استانداردهاست . بیایید کمی دقیق تر و جدی تر صحبت کنیم . استاندارد چیست و دانستن آن چه فایده ای دارد ؟
بصورت کلی استانداردرا به معنی نظم، قاعده و قانون دانسته اند. سازمان بین المللی استاندارد آنرا اینگونه تعریف نموده است: “استاندارد مدرکی است دربر گیرنده قواعد،راهنمایی ها یا ویژگیهایی برای فعالیت ها یا نتایج آنها به منظور استفاده عمومی و مکرر که از طریق همرایی فراهم وبه وسیله سازمان شناخته شده ای تصویب شده باشد و هدف از آن دست یابی به میزان مطلوب از نظم در یک زمینه خاص است.” در سطح بین المللی سازمانی به نام سازمان بین المللی استاندارد وجود دارد که 163 کشور عضو آن می باشند.
معمولا مرسوم است که هر کشوری در دنیا ، از استانداردهای خود برای طراحی و اجرا استفاده می کند . به همین دلیل سازمان ها و ارگانهای فراوانی در دنیا به کار تهیه ، تدوین و تالیف استاندارد مشغولند . در کشور مانیز ، چنین سازمانهایی وجود دارند . می خواهیم استانداردهای معتبر داخلی و بین المللی را با هم تورقی بکنیم .
مقررات ملی ساختمان (INBC)
مهم ترین مقررات داخلی کشور عزیزمان که بر سایر قوانین و استاندارد ها ارجحیت دارد مقررات ملی ساختمان است .
تعریف مقررات ملی ساختمان عبارت است از مجموعه :
الف – اصول و قواعد فنی که رعایت آنها در طراحی ، محاسبه ، اجرا ، بهره برداری و نگهداری ساختمانها ، به منظور اطمینان از ایمنی ، بهداشت ، بهره دهی مناسب ، آسایش وصرفه اقتصادی الزامی است .
ب- آئین نامه کنترل اجرا که حوزه شمول اصول و قواعد آن ، ترتیب کنترل اجرای آنها ، حدود و اختیارات و وظایف سازمانهای عهده دار کنترل و ترویج این اصول و قواعد در هر مبحث را تعیین می کند .
موضوع مقررات ملی ساختمان
موضوع مقررات ملی ساختمان ، عملیات ساختمانی است که به یکی از صورتهای زیر انجام می شود :
احداث : یعنی برپاکردن ساختمان در روی زمین خالی ؛
بهسازی : یعنی امروزی کردن ساختمان موجود ، از طریق تغییر تیغه بندی و فضاها ، نماسازی ، تاسیسات مکانیکی و برقی و یا تقویت عناصر باربر با حفظ استخوان بندی ( پی و عناصر باربر ) ؛
بازسازی : یعنی دوباره سازی بخشهای عمده ای از ساختمان که در اثر سانحه یا فرسودگی آسیب دیده اند ؛
تغییر کاربری : یعنی تغییر نوع بهره برداری از ساختمان ، که مستلزم سنجش توانهای فضایی ( معماری ) ، سازه ای ، تاسیسات مکانیکی و تاسیسات برقی ] و تاسیسات ترافیکی [ ساختمان موجود برای بهره برداری جدید و ایجاد تغییرات لازم در معماری ، سازه ، تاسیسات مکانیکی و تاسیسات برقی است ؛
تعمیر : یعنی تعویض اجزاء فرسوده و از کار افتاده ساختمان ، گاهی همراه با تغییرات جزئی در فضاها ، بدون بهسازی یا با اندکی بهسازی ؛
تخریب : یعنی خراب کردن تمام یا بخشهائی از ساختمان موجود برای احداث ، بهسازی ، بازسازی ، تغییر کاربری ، تعمیر یا آزاد کردن زمین زیر ساختمان ؛
توسعه : یعنی گسترش دادن ساختمان موجود در سطح یا افزودن طبقات به آن ؛
کاربرد مقررات ملی ساختمان :
مقررات ملی ساختمان ، شامل اصول و قواعد فنی و آئین نامه کنترل و اجراء ، سند مرجع برای اقدامات کنترلی سازمانها و ماموران عهده دار کنترل ساختمان می باشد . بنابراین دستگاهها و ماموران کنترل ، فعالیتهای ساختمانی را براساس الزامات این سند بازبینی و کنترل می کنند ، عوامل مسئول در فعالیتهای ساختمانی نیز برای دریافت تاییدیه سازمانهای عهده دار کنترل، فعالیتهای خود را با الزامات این سند منطبق می نمایند .
قلمرو مقررات ملی ساختمان :
قلمروو مقررات ملی ساختمان کلیه فعالیتهای طراحی، اجرا، آزمایش ، نگهداری و بهره برداری را در بر می گیرد. در طراحی ، نقشه ها و محاسبات در اجرا ، جزئیات در حال اجرا و اجرا شده ، در آزمایش ، عین آزمایش یا گزارش نتایج آزمایش ، در نگهداری ، گزارش نگهداری ، و در بهره برداری ، کیفیت بهره برداری مورد بازبینی و کنترل قرار می گیرد .
مراجع تصویب :
مرجع تصویب بخشی از مقررات ملی ساختمان که << اصول و قواعد فنی >> نام دارد وزارت مسکن و شهرسازی ، و مرجع تصویب بخش دیگر که << آئین نامه کنترل و اجرا >> نام دارد ، هیئت وزیران است .
اعتبار حرفه ای و تخصصی مقررات ملی ساختمان :
مقررات ملی ساختمان باید حتی المقدور قبل از تصویب مراجع قانونی ، اعتبار حرفه ای و تخصصی لازم را کسب کرده باشد . به این منظور لازم است مشارکت همه ی نهادهای حرفه ای و تخصصی ذیربط از قبیل سازمانهای نظام مهندسی ساختمان استانها ، جامعه مشاوران ایران ، انجمن صنفی مهندسان معمار و شهرساز ، انجمن صنفی شرکتهای تاسیساتی و تجهیزاتی ، انجمن مهندسان محاسب ، انجمن تولید کنندگان مصالح و لوازم ساختمانی و تجهیزاتی سایر انجمن های مهندسی و مخصوصا جامعه ماموران عهده دار کنترل ، در جریان تدوین مقررات به نحو گسترده و موثر جلب شود .
حوزه شمول مقررات ملی ساختمان :
حوزه شمول اجرای مقررات ملی ساختمان محدوده های جغرافیائی معین و انواعی از ساختمان است که در جریان تدوین مقررات براساس نظر خواهی از مجامع حرفه ای ذیربط مخصوصاً سازمانهای نظام مهندسی ساختمان استانها پیشنهاد شده و پس از تایید وزارتخانه های << کشور >> و << مسکن و شهرسازی >> به تصویب هیئت وزیران می رسد و به عنوان جزئی از << آئین نامه کنترل اجرا >> محسوب و ضمیمه << اصول و قواعد فنی >> می گردد . در مناطق جغرافیائی و انواع ساختمانهایی که در حوزه شمول قرار ندارند اجرای مقررات ملی ساختمان جنبه پیشنهادی دارد .
با توجه به نص صریح مقررات ملی که در موارد مختلف استانداردهای رایج داخلی را منسوخ می کند ، مثلا مبحث هفدهم بند 17-1-4-4 ، در مواردی که این مقررات با استانداردهای دیگر مغایرت دارد ، ملاک مقررات ملی ساختمان می باشد .
البته توجه به این نکته هم لازم است که مقررات ملی ساختمان عموماً براساس کمترین مقادیر لازم تدوین شده است و لذا شاید چندان هم با موارد تناقض روبرو نشویم . بعضی از موارد مقررات ملی ساختمان جنبه پیشنهادی دارد . مانند آنچه مربوط به اندازه گذاری لوله ها در لوله کشی توزیع آب مصرفی ساختمان در پیوست یک مبحث شانزدهم آمده است:
<< پیوست 1 – اندازه گذاری لوله ها در لوله کشی توزیع آب مصرفی ساختمان >> به عنوان راهنمای محاسبات اندازه گذاری لوله های توزیع آب مصرفی ساختمان پیشنهاد می شود و نباید آن را به عنوان جزئی از مقررات ، که رعایت حداقل های مقرر شده در آن الزامی است ، تلقی کرد .
روش های پیشنهاد شده در << پیوست 1 – اندازه گذاری لوله ها در لوله کشی توزیع آب مصرفی ساختمان >> به هیچ وجه استفاده از روشهای مهندسی دیگر را به شرط تایید منتفی نمی کند .
مهندس روح اله واصف