چهارشنبه‌سوری ,بزرگداشت یک سنت باستانی یا مراسمی پراز مخاطره و اضطراب؟
حمید رضا حاجی اشرفی
کارشناس مطالعات ریسک و بیمه
یادم میاد اون روزهایی که نوجوان بودم از روزهای قبل از آخرین سه شنبه هر سال,کارشناسان فرهنگی و اجتماعی در برنامه های رادیویی در مورد فلسفه برگزاری جشن چهارشنبه سوری از قرون متمادی در ایران برای شنوندگان سخن میگفتند .
آنچه بیاد دارم اینست که این کارشناسان بر این باورند ：
”اصولا در فرهنگ هر ملتی ,فلسفه بوجود آمدن جشن ها و مراسم ملی آنها بیشتر منشا در رویکردهای مذهبی ،اقتصادی و اجتماعی دارد.
لذا در فرهنگ باستانی ایران فلسفه وجودی مراسم چهارشنبه سوری ,در واقع به مناسبت رفتن به سوی پیشواز بهار و عید نوروز و فصل تجدید حیات طبیعت و شروع فصل کشاورزی -کارو فعالیت اقتصادی و تولید غذا از سوی ایرانیان بوده و در این جشن همه با روشن کردن آتش و دورهم جمع شدن و پختن انواع آش و غذاهای محلی و توزیع نقل و نبات ،رفتن فصل سرما و بی تحرکی و شروع فصل گرما و کاروتلاش را بهم یادآوری میکردند و تبریک میگفتند.
رفتن سرما و آمدن فصل گرما و کارو تولید را بهانه شادی و انگیزه دادن به تحرک همنوعان قرار میدادند.!!!؟؟؟
همین کارشناسان در برنامه های فرهنگی رادیو ،تاکید میکردند که در این سالها (دهه چهل شمسی) متاسفانه شاهد افراط در برگزاری و تغییرات تدریجی در نحوه برگزاری این سنت زیبا هستیم ،زیرا با کندن بسیاری از بوته ها از دشت ها ,برای آتش زدن و پریدن از روی آنها در این جشن موجب دو نوع آسیب به شرکت کنندگان در این مراسم و به منابع طبیعی کشور وارد میشود：
۱-آتش زدن حجم زیادی از بوته ها در هر کپه ,احتمال صدمه و سوختگی انسانها را بالا میبرد و این کارها ابدا با فلسفه وجودی این جشن مغایر است.
۲-کندن بوته های موجود در طبیعت برای روشن کردن آتش ،موجب صدمه و خالی شدن دشت ها از گیاهان مفید و لازم که در بهار برای تغذیه احشام لازم هستند و نیز مانع از فرسایش خاک و جاری شدن سیل بخاطر ایجاد شرایط نفوذ آبهای جاری باران با کاهش سرعت روان آبها میشوند و به این علت، موجب نفوذ آبها در خاک و بالارفتن ذخیره منابع آب زیر زمینی کشور میشود،لذا به همه مردم توصیه میکردند از انجام این کار خودداری نمایید و در سالهای بعد کسانی که به این توصیه های کارشناسی توجه نمینمودند با جریمه های سنگین مواجه میشدند تا کم کم این اقدامات نامناسب کاهش شدید پیدا کرد.
اما درسالهای بعد ،متاسفانه با تغییر نسل ها و انتقال نیافتن اطلاعات وفلسفه وجودی این جشن به نسل جدید ،فرهنگ جشن های آتش بازی اقتباس شده از کشورهای جنوب شرقی آسیا کم کم در نزد جوانان ایرانی در جشن چهارشنبه سوری رواج یافت و نسل نو ایران که از علت فرهنگی و اجتماعی این جشن اطلاع نداشت و بیشتر از اینکه نگاه فرهنگی به این جشن داشته باشد ،بنا به شرایط سنی بیشتر به جنبه تخلیه هیجانها ، رفتارهای فیزیکی پر مخاطره را در این جشن و سنت باستانی با اهداف و فلسفه اقتصادی و اجتماعی ارزشمند آن اشتباه گرفت و در سالهای اخیر از همین ناحیه بسیاری از افراد مجروح ،قطع عضو و معلول و فوت نمودند و خانواده های زیادی عزادار و دچار خسارتهای فراوان شدند.
البته در دو سه سال اخیر ، تلاشهای رسانه ملی و سایر رسانه ها منجمله در فضای مجازی اطلاع رسانی های وسیعی برای اصلاح رفتاری و آموزش ایمنی صورت پذیرفته که بسیار اثر بخش بوده ،در کنار این اقدامات تلاشهای ارزشمند نیروهای انتظامی ,آتش نشانان ،امدادگران ،پزشکان و کادر درمانی در کنترل دامنه این ریسک و نجات مصدومین بسیار کارساز بوده و قابل تقدیر است .
اما در کنار این فعالیت های ارزنده ,نقش و ضرورت مشارکت فعال مسولین محترم آموزشی و فرهنگی کشور و رسانه ها و هنرمندان عزیزو انجمن های مردم نهاد فعال در حوزه مباحث اجتماعی و ایمنی در فرهنگ سازی و تبیین فلسفه وجودی این جشن برای جوانان که در این دوره به چهارشنبه سوزی تبدیل شده است به شدت احساس میشود تا مجددا این جشن ملی برای بدرقه زمستان و استقبال و پیشواز از بهار تبدیل شود و با کاستن مخاطرات و زدودن رفتارهای پرخطر و پرسروصدای ناشی از فرهنگ وارداتی سایر کشورها ,اصالت فرهنگ ملی ایرانیان و تبلور صبر و متانت و یکدلی مردم شریف کشورمان را در این جشن به سایر ملل نشان داده شود و همانطوریکه ,,نوروز ,,بعنوان یکی از زیباترین و بامفهوم ترین اعیاد ملل و بشری مورد توجه سازمان ملل متحد و کشورهای بسیاری قرار گرفته است ، جشن چهارشنبه سوری را نیز مجددا بعنوان یک مراسم ملی و مملو از پیامهای انسانی و اقتصادی به مردم جهان بعنوان یک میراث گرانبها معرفی شود.
انشاالله شرایطی فراهم تا همه مردم در سنین مختلف ، همچون عید نوروز و بهار از آمدن شب چهارشنبه سوری خوشحال شوند …
انتهای خبر