رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفته: به‌طور متوسط در کشور با رخداد زلزله‌ای به بزرگی ۷ ریشتر حدود ۶۰ درصد ساختمان‌ها تخریب می‌شود.
به گزارش تاسیسات نیوز، علی بیت‌الهی ادامه داده: سناریوی زلزله‌ای به بزرگی ۷ ریشتر در مراکز استانی بر اساس اطلاعات آمار سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران، مدل کاهیدگی دکتر قدرتی، روابط شکنندگی ناصراسدی و همکاران و زلزله‌های مرکز لرزه‌نگاری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران انجام شده است.
او افزوده: در این ارزیابی پس‌لرزه‌ها از داده‌های اصلی حذف نشده‌اند. اثر ساختگاه به‌دلیل کمبود اطلاعات لحاظ نشده است، ساختمان‌های اسکلت دار بتنی و فولادی یکسان فرض شده است(به‌دلیل اختلاف ناچیز در fragility curves). لازم به‌ذکر و پر واضح است که برآوردها تقریبی و تخمینی و با هدف ارائه تصویری کلی از ابعاد حادثه در سناریوی بدتر برای هر کدام از مراکز استان‌هاست.
به گفته بیت‌الهی، بدیهی است احتمالاً رخداد در نواحی مختلف یکسان نیست. اما برآورد حاضر با توجه به درصد آسیب‌پذیری‌ها، واحدهای فاقد اسکلت، جمعیت اطراف مرکز زلزله فرضی با بزرگی ۷ و مواردی از این قبیل می‌تواند سیمای ملموس از ابعاد حادثه فرضی را در استان‌ها نشان دهد. نقشه و نمودار پارامترهای مهم سناریوی زلزله ۷ ریشتری در مرکز مراکز استان‌ها و اطراف آنها اینطور توضیح می‌دهند که؛
۱- محدوده تهران- کرج و اطراف آن، گستره‌ای با ریسک به مراتب بالاتر در پهنه ایران زمین است. برآورد اولیه خسارت برای زلزله ۷ در این محدوده نشان از آسیب پذیری جدی بیش از ۲ میلیون واحد مسکونی و در معرض قرارگیری بیش از ۶ میلیون جمعیت دارد. مجاورت این دو کلانشهر به هم، ابعاد ریسک را چند برابر سایر گستره‌های مراکز استانی دیگر کرده است.
۲- با توجه به آمار ۱۳۹۵ و تعداد واحدهای مسکونی فاقد اسکلت، درصد آسیب پذیری واحدهای مسکونی (با فرض وقوع زلزله با بزرگی ۷)، در شهرهای یزد و زاهدان بالای ۷۰ درصد و درصد آسیب پذیری واحدهای مسکونی کرج و تهران کمتر از سایر مراکز استانی است. هرچند که تعداد به مراتب بالای واحدهای مسکونی در این دو شهر (تهران و کرج و اطراف آن) ابعاد آسیب پذیری را بیشتر نشان می‌دهد.
۳- مراکز استانی تهران، کرج، مشهد، اصفهان و شیراز و اطراف آنها تعداد واحدهای مسکونی فاقد اسکلت بالاتری را نسبت به سایر نواحی دارند.
۴- نواحی تهران، کرج، اصفهان، مشهد، شیراز و تبریز، جمعیت به‌مراتب بیشتری را در معرض خطر زلزله فرضی با بزرگی ۷ (در نقطه وسط مراکز استانی) خواهند داشت.
۵- این تحقیق، ۱۴ پارامتر در معرض ریسک از نوع جمعیتی و ساختمانی را مد نظر قرار داده که در این نوشتار به ۶ مورد آن اشاره شد.
۶- مولف برای برآورد تعداد ساختمان‌های آسیب دیده، به‌طور تقریبی، سه واحد مسکونی را یک ساختمان فرض کرده است.
۷- تلفات جانی زلزله‌ها در شب به‌طور تقریبی و میانگین ۳ برابر زلزله‌های روز است. مفهوم جمعیت در معرض خطر به معنی تلفات جانی زلزله‌ها نیست.
۸ – آشنایی با ابعاد حادثه، الزاما باید منجر به اقدامات کاهش ریسک شود، علاوه بر آن آمادگی در حین رخداد و بعد آن نیز از دستاوردهای مهم سناریوهای مختلف زلزله خواهد بود.
۹- برپایه این مطالعه، نشان داده می‌شود که به‌طور متوسط در کشور، با رخداد زلزله‌ای به بزرگی ۷ حدود ۶۰ ساختمان‌ها تخریب می‌شود.
ایران منطقه‌ای زلزله خیز است و ۶۰۰ گسل شناخته شده دارد که عمده آنها در منطقه جغرافیایی رشته‌کوه‌های البرز و زاگرس واقع شده‌اند، از این میان ۱۲۰ گسل را براساس تعاریف زمین شناختی می‌توان خطرناک‌ترین گسل‌ها توصیف کرد، با این حال کلانشهر تهران و چند شهر دیگر جزو ریسک پذیرترین شهرهای ایران از حیث وقوع زلزله به شمار می‌آیند.
در طول سال‌های گذشته، زلزله شناسان بسیاری نسبت به وقوع زلزله‌های سهمگین در تهران و برخی شهرهای بزرگ ایران هشدار داده‌اند اما به گفته برخی از این کارشناسان کیفیت ساخت و ساز در دهه‌های اخیر با روند کاهشی روبه‌رو بوده است.
گفتنی‌ست براساس آخرین آمارهای اعلام شده از سوی مرکز لرزه‌نگاری کشوری مؤسسه ژئوفیزیک که در اردیبهشت ماه سال جاری اعلام شده است؛ ۴۵۴ زمین لرزه در نواحی مختلف و همجوار کشور به ثبت رسیده است که این آمار به نسبت فروردین ماه سال جاری با کاهش ۲.۴ درصدی روبه‌رو بوده است. این آمار به نسبت اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۱ با کاهش ۱۶.۲۵ درصدی روبه‌رو بوده و به نسبت میانگین ماهانه ۱۰ ساله اخیر کشور، ۵۵ درصد کاهش داشته است.
در اردیبهشت ماه ۱۴۰۲، استان تهران شاهد ۵ زلزله کمتر از ۳ ریشتر بوده است. یک زلزله نیز بین ۳ تا ۳.۹ ریشتر و مجموع این زلزله‌ها در اردیبهشت‌ماه به ۶ زمین لرزه می‌رسد. مقایسه آمار زمین‌لرزه‌های کشور در اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ به نسبت مدت مشابه سال گذشته و میانگین نشان می‌دهد: میانگین وقوع زلزله به طور ماهانه در ۱۰ سال اخیر ۹۸۵ زلزله بوده که این میانگین در ۱۴۰۱، ۵۳۱ زمین لرزه و در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۱ نیز ۵۲۹ زمین لرزه رخ داده است. در فروردین ماه ۱۴۰۲ نیز ۴۴۳ زلزله و در اردیبهشت ماه ۱۴۰۲، ۴۵۴ زلزله به وقوع پیوسته است.
فریبرز ناطقی الهی، استاد پژوهشگاه زلزله شناسی و مهندسی زلزله با ابراز نگرانی از وقوع زلزله احتمالی در تهران، خواستار نظارت دقیق بر ساخت و سازها شده و در گفت‌وگوهایی که با رسانه‌ها در ماه‌ها اخیر داشته، گفته: ساخت و سازهای جدید در ۵ سال اخیر منجر به نگرانی زلزله شناسان شده است، در۲۰ سال گذشته پس از زلزله بم ساخت و سازها بهتر شد اما در ۵ سال اخیر در هر بازدیدی که از ساختمان‌های جدید و نوساز و گران قیمت داشته‌ام از مصالح کم کیفیت استفاده شده است. آینده ساخت و ساز جدید را خطرناک‌تر می‌بینم چرا که تصور این است که ساختمان‌های مقاوم به مردم می‌فروشند، این در حالی است که در مناطق بسیار خوب تهران احتمال آسیب پذیری بسیار بالاست و این می‌تواند در ۱۰ سال آینده ما را با خطرات جدی روبه‌رو کند.
