نیروگاه خورشیدی جاجرم / سرگردان در میدان تصمیم گیری!

شهرستان جاجرم در خراسان شمالی با دارا بودن مناطق بیابانی و کویری همواره موردتوجه مسئولان مختلف استانی برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی بوده است.
اما این نقطه مناسب در خراسان شمالی تاکنون بارها شاهد تلاش‌هایی برای ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی بزرگی بوده که البته تاکنون به نتیجه مشخصی نرسیده است.
کلنگ زنی بزرگترین نیروگاه خورشیدی کشور موسوم به «مزرعه خورشیدی» در این نقطه ازجمله این تلاش‌ها بوده که در ۲۲ تیرماه سال ۹۶ انجام شد اما به سرانجامی مشابه بسیاری از پروژه‌های سرمایه‌گذاری در خراسان شمالی رسید.
حمید چیت چیان، وزیر وقت نیرو در آئین آغاز عملیات اجرایی بزرگترین نیروگاه خورشیدی کشور در شهرستان جاجرم به جزییات اجرای این طرح اشاره کرد و گفت: با توجه به ظرفیت ۳۰ مگاواتی نیروگاه جاجرم، این نیروگاه، بزرگ‌ترین پروژه خورشیدی تا این لحظه در کشور است و بنابراین آغازگر جهش بزرگی درزمینه تولید انرژی است.
پروژه مزرعه خورشیدی ۳۰ مگاوات جاجرم با مشارکت و سرمایه‌گذاری کشورهای سوئیس و ایتالیا وارد فاز اجرایی شد و ارزش ارزی سرمایه‌گذاری نیروگاه ۳۰MW جاجرم ۳۷.۵ میلیون یورو است.
محمدرضا صالحی، استاندار وقت خراسان شمالی درباره این سرمایه‌گذاری تصریح کرد: این نیروگاه که با سرمایه‌گذاری ۳۷.۵ میلیون یورویی معادل حدود ۱۷۰ میلیارد تومان با مشارکت شرکتی سوئیسی طی ۶ ماه ساخته می‌شود، بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی کشور محسوب می‌شود و بخش عمده‌ای از برق مصرفی مشترکان جاجرم و صنایع این منطقه را تأمین خواهد کرد.
علیرضا صبوری، مدیرعامل توزیع شرکت برق خراسان شمالی اما پس از گذشت یکسال از این کلنگ زنی درباره آخرین وضعیت اجرای این پروژه نیروگاه خورشیدی در جاجرم خاطرنشان کرد: عدم مجوز برای خرید تجهیزات، انتقال ارزی وجوه به داخل کشور از مشکلات طولانی شدن احداث نیروگاه خورشیدی جاجرم است.
وی افزود: تا پایان سال جاری ۱۵ مگاوات از این نیروگاه به بهره‌برداری می‌رسد و ۱۵ مگاوات دیگر هم در سال آینده در دستور کار قرار خواهد گرفت.
مدیرعامل توزیع شرکت برق خراسان شمالی بابیان این‌که نیروگاه خورشیدی جاجرم بزرگترین نیروگاه خورشیدی کشور است، گفت: عدم مجوز برای خرید تجهیزات، انتقال ارزی وجوه به داخل کشور از مشکلات طولانی شدن این پروژه در استان دانست.
صبوری اظهار کرد: در مذاکرات با شرکت‌های پیمانکار نیمه اول مردادماه امسال گروه اجرایی خارجی در محل پروژه نیروگاه ۳۰ مگاواتی جاجرم مستقر خواهند شد.
اما باگذشت چند ماه از این سخنان، صبوری در دی‌ماه همان سال از عدم اجرایی شدن پروژه سرمایه‌گذاری نیروگاه خورشیدی خبر داد و گفت: اجرا و راه‌اندازی این پروژه همچنان درزمینه وجود اختلافات بر سر قیمت ارزی موردمحاسبه برای خرید برق تولیدی این نیروگاه، معطل باقیمانده است.
وی در این مطلب از انصراف شرکت سوئیسی برای سرمایه‌گذاری در این پروژه نیز خبر داد و افزود: اولین سرمایه‌گذار خارجی برای راه‌اندازی فاز یک نیروگاه خورشیدی در شهرستان جاجرم یک شرکت سوئیسی بود که این سرمایه‌گذار به علت بروز نوسانات نرخ ارز در کشور از انجام این پروژه انصراف داد.
صبوری در ادامه عنوان کرد: پس‌ازآن، یک شرکت چینی تقاضای سرمایه‌گذاری در این پروژه را ارائه داد و در همین راستا، قراردادی با این شرکت چینی منعقد شد تا از محل بارگذاری پنل‌های خورشیدی در این زمین، در مرحله نخست ۳۰ مگاوات برق تولید شود.
وی با یادآوری این مطلب که قیمت هر کیلووات ساعت برق خورشیدی تولیدشده در سطح بین‌المللی ۱۵ سنت دلار محاسبه می‌شود، گفت: توافق وزارت نیرو با این سرمایه‌گذار چینی برای خرید تضمینی برق تولیدی‌اش برای هر کیلووات ساعت برق ۴۰۰ تومان بوده است.
مدیرعامل توزیع شرکت برق خراسان شمالی اعلام کرد: درحالی‌که این شرکت چینی تجهیزات پنل‌های خورشیدی را به گمرک ایران وارد کرده است، بااین‌وجود، اجرای این پروژه به علت وجود اختلافات بر سر قیمت ارزی موردمحاسبه برای خرید برق تولیدی این نیروگاه همچنان متوقف باقیمانده و کلید نخورده است.
وی خاطرنشان کرد: درعین‌حال، وزارت نیرو برای حل این مشکل به شورای اقتصادی کشور پیشنهاد داده است که دولت تعهد دهد تا قیمت خرید تضمینی برق از این سرمایه‌گذار خارجی بر مبنای تبدیل ۴۰۰ تومان به ارز پایه چهار هزار و ۲۰۰ تومان باشد.
افزون بر این، وی خاطرنشان کرد: این شرکت سرمایه‌گذاری که برای سرمایه‌گذاری در این پروژه از تسهیلات داخلی استفاده نخواهد کرد، تا به کنون زمین ۶۰ هکتاری واگذارشده برای این پروژه را تسطیح کرده است.
سوئیسی ها رفتند، چینی ها می آیند!
صبوری اما در فروردین‌ماه سال ۹۸ درباره اجرای این پروژه از اعلام آمادگی یک تیم سرمایه‌گذاری جدید شامل چند شرکت ایرانی با مشارکت یک شرکت چینی برای سرمایه‌گذاری در این پروژه خبر داد و گفت: شرکت چینی در این گروه اعلام کرده است که تهیه پنل های خورشیدی برای این فرودگاه را بر عهده می‌گیرد.
مدیرعامل شرکت برق خراسان شمالی اعلام کرد: شرکت برق استان با این تیم سرمایه‌گذار روز ۱۰ اردیبهشت‌ماه امسال پای میز مذاکره خواهند نشست.
نیروگاه خورشیدی به صرفه نیست!
مجید درخشانی، مدیرکل اقتصاد و دارایی خراسان شمالی نیز درباره سرمایه گذاری‌ها در پروژه‌های سرمایه‌گذاری برق گفت: افزایش نرخ دلار موجب کاهش حاشیه سود قرارداد تضمینی خرید برق شده است درحالی‌که برای ایجاد انگیزه در سرمایه‌گذار، باید شرایط سیاست‌های ارزی و برجامی باثبات شود یا حداقل، تضمینی برای نرخ خرید تضمینی باشد.
وی افزود: از سوی دیگر باید مشخص شود که قیمت خرید تضمینی بر اساس نرخ ارز یا ریال محاسبه می‌شود چون قیمت ارز ثابت نیست و باعث می‌شود حاشیه سود کمتر شود و سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذار خیلی مقرون‌به‌صرفه نخواهد بود.
درخشانی ادامه داد: از طرف دیگر سرمایه‌گذاری خارجی در کشور هم به همین صورت است تا سیاست‌های ارزی و از آن‌طرف سیاست‌های کلان کشور، ثبات لازم را پیدا نکند، سرمایه‌گذاران خارجی در سردرگمی باقی خواهند ماند
وی بابیان این‌که موضوع دیگر به نوسانات نرخ ارز باز می‌گردد و این امر در خرید تضمینی برق مسائلی را ایجاد کرده و در تعطیلی کار از سوی شرکت سوئیسی بسیار دخیل بوده است، ادامه داد: آغاز کار با برجام همراه بود و در آن زمان نرخ دلار ۴ هزار تومان بود و الان نرخ بسیار بالاتر از زمان آغاز کار است و این نوسانات یکی از دلایل عمده تعطیلی کار است.
وی بابیان این‌که متأسفانه سرمایه‌گذارهای داخلی نیز رغبتی برای کار ندارند و تنها تا مراحل ابتدایی کار پیش می‌روند و بعد از ادامه کار باز می‌مانند، اظهار کرد: تنها یک سرمایه‌گذار در نیروگاه خورشیدی جاجرم به مرحله فروش تضمینی رسید و او نیز در نقل‌وانتقال تسهیلات با مشکل مواجه شد.
«مزرعه خورشیدی» کجا بود؟
اما ابراهیمی ازجمله کارشناسان اقتصادی در استان و مطلع به پروژه جاجرم می‌گوید: سال ۹۵ از سوی استان تلاش‌های بسیاری شد تا موانع سرمایه‌گذاری این پروژه برداشته شود و درنهایت این تلاش‌ها نتیجه داد و قرارداد فاز نخست احداث بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی کشور با ظرفیت ۳۰ مگاوات به امضای سازمان انرژی‌های نوی ایران رسید.
وی بابیان اینکه این نیروگاه قرار بود با مشارکت و سرمایه‌گذاری مستقیم کشورهای سوئیس و ایتالیا احداث شود، ادامه می‌دهد: در همان سال زمینی ۶۰ هکتاری در ضلع غربی کارخانه آلومینای جاجرم که در مجاورت پست ۴۰۰ کیلوولت این شهرستان قرار داشت، برای احداث پروژه در نظر گرفته شد تا علاوه بر تأمین ۳۲ مگاوات برق موردنیاز شهرستان‌های گرمه و جاجرم، برق موردنیاز آلومینای جاجرم نیز تأمین شود.
وی اضافه می‌کند: بر اساس اعلام شرکت سرمایه‌گذاری خارجی قرار بود برای احداث نیروگاه ۳۰ مگاواتی خورشیدی در خراسان شمالی ۴۰ میلیون یورو معادل هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال هزینه شود.
«مزرعه خورشیدی» پروژه بی نام شد!
پایان کار و خلع ید سرمایه‌گذار خارجی خبری است که از سوی «میر کریمی» مدیرکل دفتر سرمایه‌گذاری استانداری خراسان شمالی اعلام می‌شود.
این مسئول می‌گوید: هم‌اکنون هیچ فعالیت اجرایی در نیروگاه انجام نمی‌شود و پروژه کاملاً تعطیل‌شده است.
وی بابیان اینکه نیروگاه خورشیدی جاجرم در فرصت‌های سرمایه‌گذاری بی‌نام قرار داده‌شده است تا یک سرمایه‌گذار جدید اعم از داخلی و خارجی برای پروژه پیدا شود، اظهار می‌کند: به‌محض پیدا شدن سرمایه‌گذار جدید، مجوزها به نام وی صادر و زمین نیز واگذار می‌شود تا عملیات اجرایی ادامه یابد.
وی اضافه می‌کند: سرمایه‌گذار سوئیسی این پروژه به‌طور کامل خلع ید شده است.
پای نیروگاه خورشیدی به مجلس باز شد
این وضعیت همچنان پایدار مانده تا نطق اخیر نماینده مردم ۵ شهرستان خراسان شمالی و رئیس مجمع نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی که به این موضوع اشاره کرد.
سید محمد پاکمهر در نطق هفته گذشته خود در صحن علنی مجلس شورای اسلامی به این پروژه اشاره کرد و گفت: احداث پروژه بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی کشور با ظرفیت اشتغال‌زایی بیش از ۵۰۰ نفر، درحد کلنگ زنی رهاشده است.
این تذکر کوتاه نماینده مردم شهرستان‌های خراسان شمالی در مجلس، باعث شد تا وزارت نیرو نیز پیگیر مجدد این موضوع شود.
وزارت نیرو: موضوع را پیگیری می‌کنیم
رضا انجم شعاع، معاون حقوقی و امور مجلس وزارت نیرو با اشاره به این مطلب بیان شده از سوی نماینده استان در مجلس تأکید کرد تا این موضوع مورد پیگیری قرار گیرد و به نتیجه مناسب دست یابد.
حال باید دید این تلنگر مجدد به احداث این نیروگاه خورشیدی در خراسان شمالی آیا می‌تواند خون را به رگ‌های این پروژه انرژی‌های نو بیاورد یا همچنان جاجرم و خراسان شمالی محروم از اجرای آن خواهند بود.