توسعه میادین مشترک نفت و گاز از حرف تا عمل

شاهین زیدآباد

كارشناس انرژی

یکی از اولویت‌های تخصصی که از جانب رئیس جمهوری به وزارت نفت ابلاغ شده، انجام اقدامات لازم برای بهره‌برداری کامل از تمام میادین مشترک نفت و گاز است.

اقدامی که در سال‌های اخیر و با شدت یافتن بهره‌برداری کشورهای همسایه از میادین مشترک و در راستای حفاظت از منابع زیرزمینی کشور به یکی از مهم‌ترین‌ موضوعات در عرصه نفت و گاز تبدیل شده است.

 

این موضوع آنقدر اهمیت یافته که بدون توجه به سطح تولید پیش‌بینی شده از این میادین، انجام سرمایه‌گذاری‌های نگهداشت توان تولید و توسعه در میادین قدیمی و اصلی را هم تحت شعاع قرار داده است. با این وجود این اتفاق نظر وجود دارد که توسعه این میادین با توجه به امکان بهره‌برداری رقبا اولویت دارد.

شاخص‌ترین میدان مشترک، میدان عظیم پارس‌جنوبی است که با قطر مشترک بوده و این کشور در دهه‌های گذشته و با بهره‌گیری از توان تکنولوژیک و مالی شرکت‌های معتبر بین‌المللی نسبت به بهره‌برداری غیرصیانتی (به نفع خود) از آن اقدام کرده است.در مقابل ایران با کمبود منابع مالی ناشی از محدودیت‌های بین‌المللی با تاخیر در توسعه بخش ایرانی این میدان روبه‌رو‌ شد.

در سال‌های اخیر با تمرکز توان فنی و منابع مالی، وزارت نفت توانست تولید از این میدان مشترک را به سطح تولید قطر برساند. با این وجود تا رسیدن به سهم برداشت شده قطر از این میدان فاصله زیادی هست و اولویت گازی در سال‌های پیش رو همانا ادامه روند توسعه و جلوگیری از افت فشار تولید از این میدان خواهد بود.

امری که نیازمند سرمایه‌گذاری جدید در این میدان است.به‌طور کلی آمارهای تولید از میادین مشترک نفت و گاز امیدوارکننده است. با ورود ۱۱ فاز جدید میدان گازی پارس‌جنوبی به مدار تولید در دولت‌های یازدهم و دوازدهم، هم‌اکنون ظرفیت تولید گاز غنی از این میدان به حدود ۵۷۰ میلیون مترمکعب در روز بالغ می‌شود که با میزان تولید قطر از این میدان مشترک، برابری دارد.

وعده‌ وزارت نفت به مردم درباره افزایش برداشت گاز از میدان گازی پارس جنوبی در دولت یازدهم، در پایان سال ۱۳۹۵ به‌طور کامل عملی شد.همچنین ۵ فاز مهم و راهبردی باقیمانده پارس‌جنوبی تا پایان سال ۱۳۹۷ رسما به بهره‌برداری خواهد رسید.

پیش‌بینی تولید از میادین مشترک نفت و گاز در افق برنامه ششم توسعه، ناظر بر ۸۰۰ میلیون مترمکعب گاز طبیعی است که لازمه دستیابی به آن سرمایه‌گذاری، توسعه و بهره‌برداری از ۲۱ میدان مشترک نفتی و ۶ میدان مشترک گازی و تکمیل و حفظ تولید فازهای باقیمانده و فعلی میدان گازی پارس‌جنوبی است.در بخش نفت نیز عمده‌ترین میادین مشترک نفتی با عراق است.

عراق در سال‌های گذشته با برگزاری مناقصه‌های بین‌المللی، واگذاری میادین نفتی خود، شامل میادین عظیم مشترک با ایران، به شرکت‌های بزرگ جهانی را آغاز کرده است. ایران نیز در همین راستا توسعه این میادین را در قالب طرح عظیم توسعه میادین غرب کارون در دستور کار قرار داده است.

آخرین خبرها حاکی است که تولید از میدان یاران جنوبی در سطح موردنظر تثبیت شده است. برنامه‌ریزی‌ها در راستای افزایش تولید روزانه نفت خام از میادین مشترک غرب کارون به بیش از ۳۱۰ هزار بشکه تا پایان سال جاری صورت گرفته که غالب این افزایش از محل افزایش ظرفیت تولید میدان آزادگان جنوبی محقق خواهد شد.

برنامه‌ افزایش تولید در میادین غرب کارون در انتهای برنامه ششم توسعه (سال ۱۴۰۰)، رسیدن به بیش از ۸۵۰ هزار بشکه در روز است.تحقق توسعه کامل میادین مشترک علاوه بر عزم جزم وزارت نفت در بسیج منابع و توان فنی، نیازمند فراهم شدن برخی شرایط است که شاید مهم‌ترین‌ آنها تامین مالی و تکنولوژیک باشد.

در حال حاضر منابع مالی دولت محدود است و منابع داخلی شرکت ملی نفت به دلیل سهم اندک این شرکت از درآمدهای صادرات نفت کفاف تامین مالی پروژه‌های توسعه‌ای را نمی‌دهد.

با یک برآورد کلی، تکمیل میادین مشترک در برنامه ششم توسعه، شامل فازهای پارس جنوبی، بیش از ۲۳ میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد که اگر بنا بر تامین مالی این رقم از منابع داخلی شرکت نفت باشد، با قیمت‌ها و سهم فعلی این شرکت، تخصیص کامل ۴ سال کل منابع شرکت ملی نفت لازم خواهد بود. بنابراین جذب سرمایه‌های خارجی اهمیت می‌یابد.

لازمه استفاده از منابع مالی بین‌المللی ایجاد شرایط جذاب، امن و پایدار برای سرمایه‌گذاران است. در این راه کاهش فشارهای بین‌المللی علیه صنعت نفت و ایران و تدوین چارچوب‌های جدید قراردادی در صنعت نفت در سال‌های گذشته و به‌دنبال آن حضور شرکت‌های معتبر بین‌المللی نظیر توتال و CNPC در میدان پارس‌جنوبی، شرایط را جهت ورود سرمایه‌های خارجی مهیا کرده است.

نکته دیگر مهیا کردن شرایط بهره‌مندی از توان فنی و تکنولوژیک شرکت‌های معتبر بین‌المللی است که لازمه آن استفاده از ظرفیت توافق‌های بین‌المللی و بهره‌گیری از روابط سیاسی با کشورهای توسعه یافته جهت افزایش حضور سرمایه‌گذاران و شرکت‌های بزرگ صاحب تکنولوژی در صنعت نفت کشور است.

در دوران تحریم‌ها و با خروج شرکت‌های بزرگ خارجی و دشواری شرکت‌های داخلی در تامین مالی، تکنولوژیکی و تجهیز تاسیسات مورد‌نیاز، روند توسعه در صنعت نفت کند شد. در آن سال‌ها حضور شرکت‌های درجه چندم جهانی نیز نتوانست کشور را در توسعه میادین مشترک به نتایج دلخواه نزدیک کند.

مجموعه این عوامل به تاخیر در توسعه میادین مشترک یا افزایش هزینه‌های بهره‌برداری منجر شد.صرف‌نظر از مسائل فوق‌الذکر، توسعه میادین مشترک نیازمند جذاب‌سازی شرایط فعالیت در این میادین است.

به نظر می‌رسد وزارت نفت به نمایندگی از دولت و حاکمیت برای تسریع در توسعه میادین مشترک و جلوگیری از عقب‌ماندن از برداشت این منابع در مقایسه با رقبای همسایه نیازمند اعمال شرایط متنوع قراردادی با توجه به شرایط محیطی در این میادین خشکی و دریایی باشد.شرایطی که می‌تواند علاوه بر جذب سرمایه‌گذاران خارجی، شرکت ملی نفت را نیز برای کسب سهم بیشتر بر اهتمام بیشتر به توسعه این میادین متمایل‌ سازد.

 

 

 

 

 

انتهای خبر