صادرات انرژی خورشیدی به جای نفت

دکتر مهدی بهادری ‌نژاد، چهره‌ ماندگار ایران در حوزه مهندسی مکانیک، استاد پیشکسوت دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف و از اعضای پیوسته فرهنگستان علوم ایران است.

به گزارش پایگاه خبری تاسیسات نیوز، او تحصیلات متوسطه اش را در دبیرستان البرز تهران گذراند و در سال ۱۳۳۱ تحصیلات دانشگاهی اش را در رشته مهندسی مکانیک در دانشکده فنی دانشگاه تهران آغاز کرد و در سال ۱۳۳۵ با کسب رتبه اول، فارغ‌ التحصیل شد.

او پس از اخذ بورس تحصیلی برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت و پس از کسب مدرک کارشناسی ارشد از دانشگاه ویسکانسین، در سال ۱۳۴۳ مدرک دکتری خود را از دانشگاه ایلینوی دریافت کرد. سپس او به ایران بازگشت و در دانشگاه شیراز به تدریس مشغول شد و در سال ۱۳۵۱ نیز به مرتبه استادی رسید.

او در سال ۱۳۶۶ به دانشگاه صنعتی شریف منتقل شد و از آن زمان تاکنون در این دانشگاه به آموزش و پژوهش مشغول بوده‌ است. معاون پژوهشی اسبق فرهنگستان علوم، رئیس پیشین انجمن مهندسان مکانیک ایران و انجمن انرژی خورشیدی ایران و مهندس نمونه پایبند به حفظ محیط زیست از جمله سوابق اجرایی او به حساب می آیند.

همچنین در کارنامه او بیش از ۱۰۰ مقاله علمی به زبان ‌های انگلیسی و فارسی، تالیف دو جلد کتاب علمی – عرفانی به زبان ‌های فارسی، انگلیسی و اسپانیایی، یک کتاب عرفانی به زبان فارسی و سه کتاب در زمینه مهندسی مکانیک به زبان فارسی دیده می ‌شود.

*یکی از اختراع های شما ساخت ماشین نان پز برای پخت نان های نازک مانند تافتون و لواش است، چی شد که شما به فکر ساخت چنین دستگاهی افتادید؟

زمانی که من در دانشگاه شیراز مشغول به تدریس بودم، هر شب برای تهیه نان به نانوایی می رفتم. آن زمان وقتی سختی و مشقت کار نانواها برای تهیه نان را مشاهده می کردم، مدام در ذهنم می گفتم« چرا این کار نباید به صورت ماشینی انجام شود؟» در طول سالیان مختلف نه تنها ایران بلکه سایر کشورها نیز درگیر بسیاری از مشکلات بوده اند اما آنها همواره سعی در رفع آن مشکل کرده اند اما در مقابل ما تنها به واردات محصولات خارجی فکر کرده ایم. این درگیری ذهنی باعث شد تا من بررسی های مختلفی انجام دهم و دریابم که کشورهای خارجی نان شان را بدون تماس دست درست می کنند اما نان نازکی مانند نان های متداول کشور ما را ندارند. یک روز جمعه که مشغول تلاوت قرآن بودم ناگهان تصویرماشین پخت نان پزی به ذهنم خطور کرد که می توانست بدون تماس دست، نان بپزد بنابراین به سرعت به سمت نانوایی رفتم و چند چونه خمیر خریدم و کارم را  با  فر خانمان شروع کردم و دیدم انجام این کار شدنی است. سپس این طرح را با مسوولان دانشگاه در میان گذاشتم و با موافقت آنها اجرای این طرح در سال ۱۳۵۰ آغاز شد. همزمان با ساخت این ماشین نان پزی من روی طرح های استفاده از انرژی خورشیدی برای گرمایش ساختان ها هم پرداختم. طرح هایی در زمینه تولید برق خورشیدی هم داشتم اما بیشتر طرح هایم بر مبنای استفاده حرارتی انرژی خورشیدی بود.

*و چه اهمیتی و ضرورتی باعث شد که شما به قضیه انرژی خورشیدی ورود پیدا کنید و سال ها تحقیقات بی شماری روی این مساله داشته باشید؟

طبق برآوردی که آن زمان من انجام دادم، انرژی خورشیدی به طور متوسط روزانه معادل ۱۸ مگا ژول بر متر مربع است که اگر این میزان را ضرب در سطح کل کشور کنیم عددی خیلی بزرگی بدست می آید که اصلا قابل مقایسه با انرژی های فسیلی مان نیست؛ طبق این برآورد انرژی خورشیدی ایران بیش از هزار برابر انرژی فسیلی اش است. ما نه تنها با استفاده از یک درصد از زمین های ایران و بازده ده درصدی متوسط انرژی خورشیدی قادر به تامین انرژی کشورمان هستیم بلکه می توانیم این انرژی را به جای نفت به سایر کشورها صادر کنیم.

*ایران چگونه می تواند صادر کننده انرژی پاک به جای فسیلی باشد؟

ما می توانیم از این انرژی پاک برای تولید برق استفاده کنیم و با تولید برق، آب را به عناصر سازنده اش (هیدورژن و اکسیژن) تجزیه کنیم و هیدروژن به دست آمده را در پیل سوختی خودروها مورد استفاده قرار بدهیم؛ خودروهای پیل سوختی دود ندارند زیرا هیدورژن هوا را نمی سوزانند. تنها چیزی که از آن بیرون می آید، آب است. این آب را می توان در یک مخزن جمع آوری و برای مصارف دیگر استفاده کرد. همچنین خودروی پیل سوختی هیچگونه آلودگی صوتی ندارد اما متاسفانه به دلیل اینکه فرایند تولید هیدروژن بسیار گران و مشکل است، استفاده از این انرژی نسبت به سوخت بنزین مقرون به صرفه نیست. از سوی دیگر هرکسی قادر به خرید این نوع خودرو نیست. همچنین این خودروها  نیاز به دستگاه و جایگاه ویژه ای دارند. دستگاه این تکنولوژی نیز بسیار گران است. اگر ما ۴۰ سال پیش سرمایه گذاری مناسبی در این زمینه انجام می دادیم اکنون می توانستیم صادر کننده هیدروژن به جهان باشیم.

*چگونه می توان با استفاده از انرژی خورشیدی نیازهای جامعه ایرانی را برطرف کنیم؟

در حال حاضر بسیاری از روستاهای ما دسترسی به آب شیرین ندارند. ما می توانیم با استفاده از انرژی خورشیدی و بکارگیری فناوری تولید آب شیرین کن‌ های خورشیدی، آب شور دریاها را تبدیل به آب شیرین کنیم. سالانه می توان با استفاده از کلکتور و آب شیرین کن خورشیدی، برای هر یک متر مربع، یک متر مکعب آب تولید کنیم تا بسیاری از روستاهای محروم که اکنون دسترسی به آب شیرین ندارند از آن آب استفاده کنند. همچنین در روزهای آفتابی می توانیم از این منبع انرژی برای پخت غذا، شست و شو و استحمام استفاده کنیم.

*در پایان چه توصیه ای به دانشجویانی که برای ادامه تحصیل به خارج از کشور رفته اند، دارید؟

توصیه می کنم که خوب درس بخوانند زیرا مهندسان با سوادتر خدمت بهتری به جامعه ارایه می دهند.