بررسی تجربه شکست طرح سی‌ان‌جی در آلمان
محمدجواد ساکت
کارشناس انرژی از دانشگاه شریف
آلمان به منظور تنوع بخشیدن به سبد سوخت، کاهش وابستگی به نفت و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، از سال ۱۹۹۰ گاز طبیعی را به سبد سوخت حمل‌ونقل جاده‌ای اضافه کرد.
این کشور برای تحریک بخش تقاضا، معافیت‌های مختلف مالیاتی و عوارضی را نیز تصویب کرد که باعث شد استفاده از سی‌ان‌جی به‌جای بنزین، هزینه‌های سوخت را تا ۵۰درصد کاهش دهد. ایران نیز برای توسعه صنعت سی‌ان‌جی در ابتدا تخفیف قابل توجهی در قیمت مخازن ذخیره‌سازی آن اعمال کرد که باعث گسترش سریع آن در ابتدای توسعه گاز طبیعی به‌عنوان سوخت در بخش حمل و نقل شد.
رشد مصرف سی‌ان‌جی در آلمان تنها تا سال ۲۰۱۰ ادامه داشت و پس از آن، افزایش تعداد خودروهای گازسوز در این کشور مشاهده نمی‌شود. در ایران نیز مصرف سی‌ان‌جی از سال ۱۳۹۱ ثابت شده و رشدی نداشته است.
یکی از عوامل شکست بازار (Market Failure) سی‌ان‌جی در آلمان عدم تفاوت قیمت خودروهای سی‌ان‌جی و بنزینی بود. این در حالی است که استفاده از خودروهای بنزینی نسبت به خودروهای گازسوز به دلیل بلوغ فناوری حاصل شده طی سال‌های متمادی، با مشکلات کمتری مواجه است.
همچنین هزینه‌های گازسوز کردن خودروهای بنزینی یا دیزلی در آلمان حدود ۲ تا ۳ هزار یورو است که نسبت به کشوری نظیر آرژانتین ۵/ ۲ برابر است. در ایران نیز هزینه خرید خودروی گازسوز بیشتر از خودروی بنزینی است. این در حالی است که هزینه‌های تعمیرات و معاینه فنی یک خودروی سی‌ان‌جی نیز بیشتر از خودروی بنزینی است.
عامل دیگر شکست بازار سی‌ان‌جی در آلمان، تنظیم ناصحیح بازار رقابتی است. این عامل موجب شده است جایگاه‌های سی‌ان‌جی زیادی در آلمان به وجود بیاید به‌طوری که به ازای هر ۱۰۰ خودروی گازسوز، یک جایگاه سی‌ان‌جی وجود دارد.
شاید در نگاه اول این موضوع، اتفاقی مثبت به نظر بیاید اما توزیع نامناسب این جایگاه‌ها و عدم همراهی صنعت خودرو با توسعه آنها، باعث شده است که ظرفیت زیادی از جایگاه‌ها بی‌استفاده بماند و حاشیه سود جایگاه‌داران را کاهش دهد.
در ایران نیز حتی با وجود اینکه برای هر ۱۰۰۰ خودرو تنها یک جایگاه سی‌ان‌جی وجود دارد، توزیع نامناسب جایگاه‌ها در سطح کشور باعث شده بعضی جایگاه‌ها دارای صف‌های طولانی باشند و بعضی دیگر به دنبال یک مشتری برای سوخت‌گیری. از طرفی خودروسازهای داخلی در ایران از تولید خودروی با کیفیت و ارزان گازسوز، سودی نمی‌برند که این خود به دلیل سیاست‌گذاری ناصحیح تنظیمگران این بخش است.
راهکارهایی که می‌توان متناسب با شرایط رکود صنعت سی‌ان‌جی در کشور اتخاذ کرد در دو بخش عرضه و تقاضا قابل‌تقسیم هستند. در سمت عرضه باید تعداد و توزیع جایگاه‌ها با توجه به تعداد خودروهای موجود در هر شهر و استان متناسب شود. این امر نیازمند بازنگری در اقتصاد جایگاه‌داران و افزایش حاشیه سود جایگاه‌داری در شهرهای بزرگ است.
همچنین هزینه‌های مربوط به خرید سی‌ان‌جی، خودروی گازسوز، معاینه فنی، تعمیر و نگهداری و بیمه باید به نحوی تنظیم شود تا هزینه استفاده از خودروهای گازسوز از بنزینی کمتر شود.
افزایش کیفیت گاز عرضه شده با تنظیم ترکیبات و اضافه کردن افزودنی‌های مختلف نیز نقش موثری در تمایل بیشتر رانندگان خواهد داشت.در سمت تقاضا نیز لازم است کیفیت خودروهای گازسوز متناسب با کیفیت خودروهای بنزینی تغییر کند. برای این کار می‌توان علاوه بر تعیین استاندارد و تخصیص وام برای خودروسازهای داخلی، تعرفه واردات خودروهای گازسوز خارجی را کاهش داد.
مخازن تحت فشار نیز باید بر اساس فناوری‌های روز دنیا تغییر کرده و قابلیت دریافت گاز بیشتر را داشته باشد. با رفع موانع رشد سی‌ان‌جی در کشور، با افزایش مصرف هر متر‌مکعب آن، یک لیتر در مصرف بنزین صرفه‌جویی شده که در این صورت، افزایش رشد ۲ برابری سی‌ان‌جی، کاهش مصرف ۲۵ درصدی بنزین (۲۰ میلیون لیتر در روز) را به ارمغان خواهد آورد که به معنای صرفه جویی ۴ میلیارد دلاری در سال است.
انتهای خبر