جزئیات خشکسالی کم‌سابقه در جنوب
به گزارش تاسیسات نیوز، معاون مطالعات پایه و طرح‌های جامع منابع آب سازمان آب و برق خوزستان با بیان اینکه حدود ۹۰ درصد کشور تحت تاثیر خشکسالی قرار دارد، گفت: امسال نسبت به ۶۵ سال گذشته، کمترین آمار بارندگی را داشته‌ایم.
هوشنگ حسونی‌زاده اظهار کرد: خشکسالی امسال نسبت به خشکسالی‌های سال‌های قبل به چند دلیل متفاوت است. یکی اینکه خشکسالی‌های دوره قبل در دوره‌های کوتاه حداکثر یک یا دو ساله رخ داده، سپس شرایط عادی می‌شد اما خشکسالی که حالا شاهد آن هستیم، از سال ۸۷ تاکنون استمرار دارد. در دوره صد ساله گذشته، میزان بارش و آورد آب در استان از حد نرمال کمتر بوده است.
حسونی‌زاده افزود: این کمبودها اثرات تدریجی خود را گذاشته‌اند و خشکسالی درازمدتی را پدید آورده‌اند. این خشکسالی یک خشکسالی عمومی است که حدود ۹۰ درصد کشور تحت تاثیر آن قرار دارد. همچنین منابع آبی که به خوزستان می‌آیند، از استان‌هایی مانند همدان، کرمانشاه و کهکیلویه و بویراحمد تامین می‌شوند که شرایط آنها نیز اکنون از ما بسیار بدتر است.
با توجه به رخ دادن پدیده خشکسالی باید نسبت به مدیریت شرایط بسیار دقت کنیم.وی خاطرنشان کرد: کاهش تولید، کمبود منابع برای مصارف، درگیری‌های روانی این مساله، مسائل اجتماعی و از همه مهم‌تر بحث ریزگردها از پیامدهای خشکسالی هستند. خشکسالی، اقتصاد منطقه و درآمد مردم را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.
باید همه با هم خوب این پدیده را شناسایی کرده و سپس شرایط را مدیریت کنیم. تنها یک سازمان، وزارتخانه یا اداره نمی‌تواند آن را مدیریت کند.
حسونی‌زاده تصریح کرد: شاید مشکل کمبود منابع آبی در استان‌هایی همچون خراسان و استان‌های کویری نسبت به خوزستان حادتر باشد، اما مشکل خوزستان شدیدتر است. چرا که این مساله موجب تشدید ریزگردها شده است.
وی گفت: امسال از ابتدای سال آبی که از ابتدای مهر آغاز می‌شود، تاکنون ۶۰ میلی‌متر بارش داشته‌ایم. درحالی‌که این عدد باید در حالت نرمال ۱۶۰ میلی‌متر می‌بود. در واقع ۶۵ درصد کمتر از سال نرمال، بارندگی داشتیم. سال گذشته نیز کمبود بارش داشتیم اما در آن سال وضعیت استان‌هایی که برای ما تولید آب می‌کردند، از نظر بارش مناسب بود. به همین دلیل نیز ما امسال کمبود منابع آبی نداشتیم. چرا که ورودی آب‌ها به مخازن سدها به اندازه کافی بود.
معاون مطالعات پایه و طرح‌های جامع منابع آب سازمان آب و برق خوزستان خاطرنشان کرد: امسال در حوضه کرخه که ۶ استان آب آن را تامین می‌کنند، ۶۹ درصد کسری بارش داشتیم. یعنی تنها ۳۱ درصد از بارش‌های طبیعی اتفاق افتادند.
در کارون بزرگ، جراحی و زهره نیز ۷۴ درصد کسری بارش داشتیم و این پدیده موجب شد حجم ذخایر آبی ما در مخازن سدها کاهش پیدا کند.
وی تصریح کرد: امسال نسبت به ۶۵ سال گذشته، کمترین آمار بارندگی را داشته‌ایم. در شرایط فعلی در شهرها تا ۹۰درصد کاهش بارندگی نسبت به پیش‌بینی‌ها رخ داده است. این یک حالت بحرانی دارد، نه کاهش پیش‌بینی یا خطا در پیش‌بینی. با توجه به این شرایط از اول مهر مدیریت آب مخازن را آغاز کردیم. در مصرف آب، اولویت اول ما آب شرب، سپس مصارف زیست محیطی، بعد صنایع و در مرحله آخر کشاورزی است.
معاون مطالعات پایه و طرح‌های جامع منابع آب سازمان آب و برق خوزستان گفت: به تمام سازمان‌ها اعلام کرده‌ایم که امسال سال سختی خواهد بود.
با این وجود باز هم امسال حدود ۱۰۰ هزار هکتار کشت کشاورزی ما در استان نسبت به سال قبل بیشتر شده است و به نظر می‌رسد این مساله به اندازه کافی جدی گرفته نشده است؛ به‌رغم اینکه اخطاریه داده شده و مشکلات نیز گوشزد شده بودند. حسونی‌زاده افزود: اکنون حجم مفید مخازن برای بهره‌برداری یک میلیارد و ۵۰۰میلیون مترمکعب است.
یعنی ما تنها ۱۱ درصد حجم مخازن را در اختیار داریم که باید آن را مدیریت کرده و بر اساس اولویت‌ها مصرف کنیم که آب شرب نیز بر اساس برنامه‌ریزی و تقسیم آن، اولویت اول ما محسوب می‌شود.
از ۱۰۰ درصد منابع آبی ما حدود ۹۲ درصد برای کشاورزی، پنج درصد در صنعت و سه درصد برای مصارف شرب استفاده می‌شود.
وی گفت: سال گذشته همین موقع، میزان حجم مفید برای بهره‌برداری از مخازن چهار میلیارد و ۸۰۰ میلیون مترمکعب بود. پیش‌بینی‌های ما نوید وضعیت بهتر در آینده را می‌دهند. ممکن است این شیب منفی کاهش پیدا کند، اما به حالت نرمال نخواهد رسید. حجم خالی مخازن ۱۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب است.
معاون مطالعات پایه و طرح‌های جامع منابع آب سازمان آب و برق خوزستان خاطرنشان کرد: حدود ۶۴۰۰ گیگاوات ساعت از نیاز برقی استان، هر سال از طریق نیروگاه‌های آبی تامین می‌شود. اما امسال به‌دلیل کاهش منابع و ذخایر این عدد به چیزی حدود ۵۱ درصد خواهد رسید.
با ادامه این روند احتمال کاهش ۵۰درصدی تولید انرژی را خواهیم داشت که این مساله نیز به وزارت نیرو و شرکت برق منطقه‌ای اطلاع‌رسانی شده است.معاون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب سازمان آب و برق خوزستان نیز گفت: با توجه به کمبود آب استان باید سطوح زیرکشت را در کشاورزی مدیریت کرده و از کشت‌های پرمصرف اجتناب کنیم اما در استان شاهد بالارفتن سطوح کشت و کشت محصولات پرمصرف هستیم.
مصطفی شبه اظهار کرد: در خوزستان پنج حوضه آبی زهره و هندیجان، مارون و جراحی، کارون، کرخه و دز وجود دارد. در دو حوضه «زهره و هندیجان» و «کارون و جراحی» چند سال است که دچار خشکسالی هستیم. بر همین اساس باید سیاست‌های سطح کشت ما بر اساس میزان منابع نقد ذخیره در سدها باشد.
معاون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب سازمان آب و برق خوزستان گفت: در حوضه زهره و هندیجان هیچ منبع آبی قابل ذخیره‌ای وجود ندارد چراکه سازه‌هایی برای این منظور در آن مناطق وجود ندارد، بالطبع ما نیز بر اساس میزان آبی که معمولا به‌عنوان دبی رودخانه تلقی می‌کنیم، باید برای کشت برنامه‌ریزی کنیم.
با این میزان آب باید کمتر از ۱۰ هزار هکتار را تحت‌پوشش قرار دهیم. درحالی‌که بیش از ۳۰ هزار هکتار در این حوزه کشت شده است. در سال‌های قبل بیش از ۴۵ هزار هکتار برای الگوی کشت پیش‌بینی کرده بودند، درحالی‌که این مقدار اصلا متناسب با شرایط جدید نیست.شبه گفت: مخزن سد مارون بیش از یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب حجم دارد اما عملا نتوانسته‌ایم بیش از ۶۰۰ میلیون مترمکعب آورد برای آن فراهم کنیم. در این حوضه بیش از حد منابع آبی کشت شده است و این مساله را در شورای حفاظت استان اعلام کرده‌ایم.
وی تصریح کرد: در حوضه کارون مجبور شدیم سطوح قابل‌کشت را تقلیل دهیم. همچنین اعلام کردیم که در حوضه کارون، آبی که رها می‌شود، حدود بیش از ۴۰ مترمکعب در ثانیه نسبت به آوردی که در آن ناحیه داریم بیشتر است. با توجه به اینکه فصل تابستان را پیش‌رو داریم، اگر بارش‌های پیش‌بینی شده به وقوع نپیوندد، وضعیت ما حادتر خواهد شد.
با این شرایط، این مقدار رهاسازی نمی‌تواند ثابت باقی بماند و در نهایت ما مجبور می‌شویم دبی رودخانه را کاهش دهیم که آثار آن را در کارون دیدیم. معاون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب سازمان آب و برق خوزستان ادامه داد: در چنین شرایطی آبگیرهایی که چه در بحث آب شرب و چه در بحث صنعت فعال هستند نسبت به شرایط عادی دیگر قادر نیستند آب برداشت کنند و دچار اختلال می‌شوند.
شبه افزود: در شرایط فعلی برای اینکه فصل تابستان را به نحو مطلوب پشت‌سر بگذاریم، باید تمهیداتی در نظر بگیریم. حدود ۴۳۰ هزار هکتار شبکه مدرن و نیمه‌مدرن در استان وجود دارد.
در شبکه‌های مدرن امکان مدیریت توزیع آب بهتر فراهم می‌شود. بخش عمده تلفات آب ما در مزرعه رخ می‌دهد و انتظار داریم که مصرف‌کنندگان با استفاده از آبیاری در شب، پایش آب و… در این شرایط به ما کمک کنند.وی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه با کمبود آب مواجهیم باید در الگوی کشت نیز تجدیدنظر کرده و از کشت‌های پرمصرف اجتناب کنیم.
اما در سال ۹۵ – ۹۶ شاهد بودیم به‌رغم مخالفت‌های سازمان آب و برق بالغ بر ۶۵هزار هکتار شلتوک در استان کشت شد درحالی که شلتوک بیش از ۵برابر گندم به آب نیاز دارد. باید برای بهار و تابستان سال آینده برنامه‌ریزی شود اما با توجه به کمبود آب موجود برای کشت هیچ‌گونه برنامه‌ریزی و تامین آبی نکرده‌ایم چراکه ذخایر آبی ما جوابگوی برنامه‌ریزی برای کشت ما نیست.
از تجارب سال‌های گذشته استفاده می‌کنیم. هشدارهای لازم به دستگاه‌ها داده شده است و انتظار داریم که دستگاه‌ها به این مساله توجه داشته و آن را جدی بگیرند.
انتهای خبر