سیاست برد – برد بنزین سوپر برای دولت

تاسیسات نیوز – صدیقه بهزاپور: خبر صدور مجوز واردات و فروش بنزین سوپر به قیمت بالاتر از بنزین معمولی با واکنش های بسیاری بین مردم و کارشناسان همراه بود. بنا بر مصوبه هیئت وزیران، اشخاص حقوقی مجاز هستند بنزین سوپر وارداتی را با قیمت غیریارانه‌ای توزیع کنند. بر اساس این مصوبه که مطابق با ماده ۹ آیین‌نامه اجرایی تبصره ۸ قانون بودجه ۱۴۰۳ است، بنزین سوپر با قیمت فوب خلیج فارس در جایگاه های خلیج فارس توزیع می شود. به گفته برخی از کارشناسان و مسئولان؛ ورود و فروش آزاد بنزین سوپر به عنوان راهکاری تازه برای مدیریت مصرف سوخت و کاهش فشار بر بودجه انجام می شود که البته همراه با  فرصت‌ها و چالش‌های گوناگونی خواهد بود.

قیمت بنزین معمولی افزایش نمی یابد

کرامت ویس کرمی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی درباره قیمت بنزین سوپر در جایگاه های سوخت تعیین شده گفت؛ قیمت بنزین سوپر وارداتی با نرخ آزاد بین‌المللی عرضه خواهد شد و جزئیات بیشتر آن به‌زودی اعلام می‌شود. حسینعلی حاجی دلیگانی، نماینده مجلس نیز دراین باره گفت: معمولا بنزین سوپر خودروهای خاص یا افرادی که خودروهای خاص دارند مصرف می‌کنند. عامه مردم که این نوع بنزین را مصرف نمی‌کنند. باید این موضوع را بررسی کنیم، در مجموع مصرف بنزین در کشور بسیار زیاد است. اشکال همین است؛ یک خودرو باید در هر ۱۰۰ کیلومتر عدد کمی را مصرف کند، اما مصرف زیاد است. عضو کمیسیون اصل ۹۰ مجلس درباره شایعات مربوط به افزایش قیمت بنزین در سال آینده، اضافه کرد: حرکت‌هایی در کشور اتفاق افتاده است؛ به دنبال تغییر نوع تولید برخی پالایشگاه‌ها یا تبدیل بنزین در واحدهای پتروشیمی هستند. این به معنای افزایش قیمت بنزین نیست. چند بار به رئیس جمهور گفته‌ام اگر قرار باشد تصمیمی درباره بنزین بگیرید، حتما لازم‌ است که بسته‌ کاملی ارائه شود. یعنی اگر بناست قیمت را تغییر بدهیم باید بگوییم آثار آن بر زندگی مردم چیست. انتظار افزایش یکباره قیمت بنزین را از آقای پزشکیان نداریم.

 کاهش فشار بر بودجه یارانه‌ای دولت

از سوی دیگر برخی از صاحبنظران بر این باور هستند که دولت پس از تلاش برای عملی کردن بسیاری از سیاست ها مانند تک نرخی کردن ارز، افزایش قیمت بنزین و … به منظور جبران کسری بودجه و افزایش درآمدهای دولتی، مصمم شد تا با واردات بنزین سوپر که بیشتر از همه خودروهای لوکس و گرانقیمت با هدف کاهش استهلاک خودروها از آن استفاده می کنند، به نوعی خروج ارزهای ناشی از واردات بنزین ارزان و یارانه ای را جبران کند، از طرفی به زعم برخی از صاحبنظران همچنین تنوع بخشی به سبد توزیع بنزین با فروش بنزین سوپر با قیمتی متفاوت با مخاطب خودروهای خاص، امکان عادلانه شدن یارانه ها را نیز در کشور امکان پذیر می سازد، چرا که با استمرار استفاده از بنزین معمولی برای خودروهای معمولی، و پرداخت هزینه بیشتر برای بنزین سوپر و کیفیت بالاتر برای خودروهای خاص، عدالت در مصرف یارانه ها و فرصت انتخاب آزادانه برای مصرف کنندگان نیز محقق می شود. از طرف دیگر برخی از تحلیلگران نیز بر این باور هستند که با اجرای این طرح، احتمال افزایش قیمت بنزین معمولی که پیش از این مورد تاکید دولت قرار گرفته بود، کاهش یا حتی از بین می رود و می توان با ثابت نگه داشتن قیمت بنزین، از چالش های احتمالی آن وتاثیرش بر بازار و افزایش نرخ تورم و گرانی ها و نارضایتی های اجتماعی نیز به دور ماند.

تاثیر بر عادلانه سازی یارانه های بنزین

با عرضه بنزین سوپر به‌صورت آزاد و بدون یارانه، بخشی از مصرف‌کنندگان (صاحبان خودروهای خارجی)  به‌طور داوطلبانه، از این بنزین استقبال خواهند کرد و این امر به تعدیل شدن مصرف بنزین نیز کمک می کند و به این شکل منابع یارانه‌ای به نیازمندترین اقشار اختصاص می یابد. به‌طور کلی، توزیع عادلانه‌تر یارانه‌ها و کاهش فشار یارانه‌ها برای  دولت نیز بدون تحمیل فشار مضاعف برمردم و حاشیه های گران شدن شدن بنزین، فرصت عملیاتی شدن می یابد. به گفته برخی از کارشناسان؛ ورود و فروش آزاد بنزین سوپر در ایران به‌عنوان یک سیاست اقتصادی و اجتماعی، می‌تواند باعث کاهش فشار اقتصادی بر بودجه دولت، جلوگیری از مصرف سوخت و ایجاد سبد سوختی متنوع و  آزاد برای مصرف‌کنندگان شود. فروش بنزین سوپر با قیمت بالاتر، باعث می‌شود که صاحبان خودروهای گرانقیمت و پرمصرف که مصرف سوخت باکیفیت‌تر را مصرف می‌کنند، هزینه‌های واقعی را برای سوخت‌رسانی تقبل ‌کنند. این روش، فرصتی برای استفاده بهینه یارانه هاست؛ زیرا در حال حاضر یارانه‌های بنزین به‌صورت عمومی ارائه می‌شوند و به یک میزان به همه افراد جامعه تعلق می‌گیرند. اما در این میان، افرادی که دارای خودروهای لوکس هستند، نسبت به مصرف خودروهای معمولی از یارانه‌های بیشتری برخوردار می‌شوند، که با اصول عدالت اجتماعی در تناقض است.

تجارب موفق تنوع بخشی به سبد سوخت درکشورهای دیگر

بر اساس تجربه های موفق اجرای این الگو در کشورهایی مانند مکزیک، اندونزی و… شاهد بودیم  که اگر این سیاست به‌درستی اجرا شود و به تناسب اقشار مختلف جامعه هدف قرار گیرد، می‌تواند تاثیرات مثبتی بر اقتصاد کشور داشته باشد. که با کاهش اتلاف منابع و افزایش منابع مالی برای توسعه روبه‌رو خواهیم شد. از سوی دیگر با کاهش مصرف بنزین یارانه‌ای و جذب افرادی که از بنزین سوپر استفاده می‌کنند، دولت می‌تواند بخشی از بودجه صرفه‌جویی‌شده را به سایر حوزه‌های ضروری مانند بهداشت، آموزش، و توسعه زیرساخت‌ها اختصاص دهد. این سیاست به ویژه در شرایط فعلی اقتصاد ایران که با مشکلات بودجه‌ای و محدودیت منابع مواجه است، اهمیتی دوچندان دارد. از این رو، کاهش هزینه‌های یارانه‌ای می‌تواند به بهبود پایداری مالی دولت و افزایش توانایی در تأمین خدمات عمومی کمک کند.