پاسخگویی به ابهامات در طراحی گاز توسط تاسیسات نیوز برای مهندسان

تاسیسات نیوز – صدیقه بهزادپور: بحث طراحی لوله کشی گاز از سوی مهندسین دارای صلاحیت طراحی تاسیسات مکانیکی از جمله مقوله هایی است که در ویرایش مبحث ۱۷ مقررات ملی ساختمان به آن پرداخته شده و مورد توجه مهندسان فعال در این حوزه نیز قرار گرفته است. اما همچنان ابهامات و سئوالات فراوانی در این خصوص وجود دارد. از این رو پایگاه خبری تاسیسات نیوز در گفت و گویی زنده از طریق صفحه شخصی تاسیسات نیوز در اینستاگرام با مدیریت روح اله واصف مدیر و سردبیر پایگاه خبری تاسیسات نیوز و همراهی محسن جعفری فشارکی، سعید جلوه گران و نوری کوپایی از نویسندگان مبحث ۱۷ و از مدرسان مبحث گاز و عضو گروه مکانیک شورای نظام مهندسی کشور به طرح سئوال و پاسخگویی به ابهامات موجود در این زمینه پرداختند.

 

واصف:  درباره ساختمانها قدیمی بدون نقشه وجود دارند و به همین دلیل باید طراحی مجدد صورت گیرد و نقشه جدید جدید ارائه شود  که طراحی و تجهیزات مشخص  گردد، در خصوص چنین ساختمان هایی ، چه اقداماتی باید انجام داد؟  آیا نیاز به برقراری مراوده  مالی بین مهندس ناظر و کارفرما نباید وجود داشته باشد و اینکه آیا این مسئله در مورد بحث طراحی هم‌ مصداق دارد؟

جلوه گران : اصولاً مراوده مالی بین مهندسین نظام مهندسی و کارفرما مجاز نیست ولی این موضوع شامل طراحی‌ها نمی شود، البته درمورد طراحی گاز استثنا وجود دارد چون باید یک‌مراحلی  را طی کند که در جریان آن به طور کم‌ و بیش هستم و به صورت کلی در برنامه ای که سازمان نظام مهندسی ششم و هفتم تعیین کرده و روشهایی اعلام می‌کنه ، در ابتدا هزینه های طراحی را خود سازمان با هزینه نظارت در یک مرحله اخذ می‌کنه و طی پروسه ای که مهندس طراح باید انجام بده، بعد از انجام شدن این موضوع ، به حساب مهندس طراح واریز می شود . در ارتباط با گاز ، آن برنامه ای که قانونا طراح میتواند به طور مستقل با مالک مراوده مالی داشته باشد اینجا نیست البته مراوده مالی هم نباید خارج از تعرفه‌های تعیین شده باشد.

واصف: آیا ما اجازه داریم اسکیج ( نقشه) دستی از یک کار طراحی بکشیم و آن را در سازمان آپلود کنیم. آیا باید در کد باشد یا یک کار دستی هم اگر بکشیم مورد قبول است؟

جلوه گران : هدف از ایجاد طراحی این است که مهندس ناظر که صلاحیت طراحی دارد ، طراحی را براساس وضعیت فیزیکی ساختمان   باید انجام دهد و طراحش شبکه است ، بقیه مفروضات مثل محل دستگاههای گازسوز و … باید توسط طرحهای اولیه پیش بینی شده و نقشه باشه که مراحل و سیستمشان به چه صورت عمل کنند انشالله در تاریخ شش و هفت  توسط  خود سازمان نظام مهندسی با کلاسهای آموزشی که گذاشتند ، توصیه میکنم که تمام مهندسین که درگیر مسائل گاز هستند، حتما در این کلاس‌ها شرکت کنند چون اصالت موضوع را دریافت خواهند کرد ولی به طور کلی اصولاً طرح باید بر اساس وضعیت فیزیکی داده شود و حالا تا سیستم شرح داده شود برای اینکه کارها به تاخیر نیفتد ،باید بتوانیم رو نقشه پلانی که ابعاد فیزیکی ساختمان داشته و درست باشه، حالا اینها که مصوب میاد قاعدتاً  مهر طراحان دارد ولی مواردی که آقای مهندس کوپایی شرح میدهند ، آنها یک وضعیت دیگر دارند. نظرم این است که برای تسریع کارها می‌توانند مثل نقشه های تاسیسات مکانیکی، آب و فاضلاب و حرارتی ، روی پلانها ، بد مسیرها را با قید طول و قطر لوله بکشند و رایزها را هم روی نقشه عمودی بکشند و مشخصات قطعات انشعاب را روش بذارند و نسبت به نقاطی که انشعاب میگیرند  قطر و طول لوله را اضافه کنند که موجب سرعت کار می‌شود و اینها در سیستم آپلود شود و مهر و امضا شود و نیز بعدا همین نقشه به مجری اعلام کنند و مجری هم مهر زده تا بر اساس آن کار شود اصولاً وقتی این نقشه به اجرا رسید درنهایت نقشه اصلی تهیه شود چون نقشه اصلی توسط مجری تهیه شده باید به صورت ایزومتریک باشد مثل نقشه هایی که قبلا ارائه میداد

واصف:  نقشه هایی که در سازمان آپلود می‌شود این نقشه ها کجا  می رود و توسط چه کسی کنترل می شود ، با توجه به اینکه واحد کنترل نقشه نداریم ، آیا نقشه دست مهندس است چطوری به دست  کارفرما و پیمانکار می رسد ؟

فشارکی: سامانه بازی را واحد کار آقای مهندس صحرایی ، طراحی کردند و بخشهایی که آپلود می‌شود ، ایشان و همکارانشان چک موقت می کنند در حدی که ببینند نقشه واقعا نقشه گاز هست یا خیر ، شکل و شمایل نقشه گاز را دارد یا خیر چون بعضی از دوستان ، فکر میکردند فقط می‌توانند نقشه ای را آپلود کنند برای اینکه بتوانند تیک مالیش بزنند تا زودتر به پولشان برسند، ممکن بود که مثلا نقشه تجهیزات خالی را آپلود میکردند  که البته رد میشد و  فعلا واحد کنترل نقشه نداریم درسته  ولی قبلا رئیس سازمان گفته بود که کنترل نقشه خواهیم داشت و بابت همین است که پنج درصد را می‌گیرند و بعد ، موقعی که نقشه طراحی آپلود شد، آن موقع در واقع هم پول طراحی باید به حساب بازرس می شد هم پول نظارت.

واصف: نقشه ایی که طراحی شده چه جوری به پیمانکار و‌کارفرما باید رساند؟ فرآیند رسمی دارد یا غیر رسمی که مهر خورده و به دستشان دهیم ؟

فشارکی: در این خصوص هیچ شیوه نامه یا دستور العمل نداریم و آبان خود مهندس ناظر و بازرس گاز باید نقشه را به مجری برساند فعلا این سیستمه و قرار هست که آن سیستم برای مجریان گاز ، کارتابل تعریف بشه که آنان بتوانند سیستمی بگیرند این طراحی را ، ولی فعلا اینجوری نیست و همان دستی ، چیزی که طراحی شده آپلود میشه همان  باید به مجری  داده شود.

واصف : پس بنابراین باید این کار صورت گیرد ، که نقشه آماده شده مهر و امضا شود  و رسید از مجری و کارفرما گرفته و یک نسخه تحویلش شود ، به طور کلی قاعده کار این است البته از آقای دکتر عابدی هم درخواست حضور کردم که ایشان ترجیح دادند که جلسه امشب نباشند و در جلسات  بعدی با بخشی دیگر از دوستان هیات رئیسه و‌ گروه تخصصی باشند به همین دلیل در آینده ، جلساتی جهت بررسی گروه تخصصی برگزار می شود. مسأله دیگر این است که در بحث مقررات ملی ساختمان ، باید روی نقشه های مصوب کار طراحی انجام شود، از کجا بدانیم نقشه آیی که به بازرس گاز داده میشود نقشه مصوبه ، چون بازرس گاز هیچ دسترسی به سامانه نقشه های مصوب  ندارد و مجری دسترسی به سامانه نداشته و کارفرما دسترسی به  پیمانکار ندارد و خلاصه هیچکس به هیچکس دسترسی ندارد و  هر کسی در رشته خودش کار میکند؟

فشارکی: شما درست میفرمایید البته ریاست سازمان چند وقت پیش طی نامه ای به کل دفاتر که نقشه مصوب پروژه را در کارتابل کار گذاشته ولی خب هنوز این جاری نشده و فعلا مهندسان باید خودشون از مالک بخواهند که نقشه های مصوب که در واقع مهمور به مهر و امضای مهندسان طراح پروژه است آن را بگیرد یعنی در واقع نقشه تاسیسات مصوب که مهر و امضای مهندس ناظر تاسیسات را دارد ، خودش بگیرد و همانطور که مهندسان جلوه گران گفتند می‌تواند دستی بکشد چون فعلا هیچ سامانه ایی نداریم که فعلا اتو کدی باشد می‌تواند دستی روی همان نقشه‌ کپی تاسیسات ، نقشه‌گازش را بکشد و اگر مهندسی. میخواهد باز شکل و شمایل بهتری به کارش دهد ، می‌تواند نقشه کد را از کارفرما یا مالک بگیرد و به صورت کدی بکشد یا حتی اگر توانش داشت میتواند ایزومتری هم بکشد ، در هر صورت فعلا ابتدای کار هست و سختگیری نیست ، در همین حد که بتوانند حتی روی همان نقشه های چاپی تاسیسات بتوانند نقشه گاز را بکشند ، همان کفایت می کند.

واصف: اگر بخواهیم یک نفر کار طراحی کند اگر بخواهیم بگیم ۱_۲_۳_۴، این فرایند طراحی چکاری باید انجام شود یا چگونه باشد؟

جلوه گران : نقشه ها باید مصوب باشد همان‌جور که آقای مهندس فشارکی فرمودند به آن صورت می شود عمل کرد و موقتا تا حالا انشالله  چهارم ،ششم و هفتم کامل برنامه ای اجرا و حتما سامانه هایش انجام‌می دهیم ، ولی در مورد مراحل ذکر شده که نقشهای مصوب ندارد باید منتظر بمانیم  که آقای مهندس کوپایی نظرشان چیست ولی مراحل کار این است که اگر  نقشه های مصوب اعلام و به دست  مهندس طراح رسید به هر نحوی که آقای مهندس اشاره کردند روی آن نقشه‌ها و پلان معماری ، می‌تواند به صورت پلان مسیرها را برای نقاط مختلف هر طبقه ای  کشیده  و طبقات هم اندازه گذاری کند برای رایزرها ، چون رایزرها متفاوت و قطرهایش فرق میکند ، رایزرها را باید روی نقشه کد گذاری و نقشه را مهر و امضا  و در سیستم آپلود کند ، درحال حاضر چون نمی‌توانند و دسترسی به سیستم سامانه ندارند ، بهتر این است که مهندسان کپی از نقشه های که تهیه کرده با مهر مجری باشد اما این مهر نه به منزله تعیین نقشه بلکه به منزله ابلاغ  به مجری است  و مجری نسبت به مشخصاتش مصالح پای کار باید بریزد و نظارت مهندس ناظر شروع میشود   و مصالح پای کار بازدید شده و مجوز اجرای کار داده شود و نظارت‌های بعدی تکمیل شود و بعدا مجری نسبت به نقشه اصلی ، نقشه اش را تهیه میکند.

واصف: ساختمانهایی که معمولا قدمت بالا دارند ولی نقشه درستی نداریم چون میخواهیم طراحی کنیم چه اقدامی باید انجام دهیم ؟

نوری : ما دوجور ساختمان داریم یک نوع که تازه در حال ساخت و طراحی شده است و مالک موظف به این است که نقشه ها را در اختیار شما قرار دهد و آن چیزی که ما در این نقشه ها میخواهیم  جانمایی کلیه تجهیزات ، یعنی در نقشه مصوب  و فرایند طراحی این است که باید معلوم باشد که چه تجهیز گازسوزی وجود دارد ، چه نوع تجهیزی و در کجا قرار دارد( مثلا در اینجا اجاق گاز و در جای دیگر پکیج) قرار میگیرد که باید در نقشه مشخص شود. حالا اگر ساختمان بسیار کوچک باشد مثلا یکسری تغییراتی دارد که  مثلا پیشروی ساختمان یک متر  بیشتر شده این مسأله دیگر تاثیری ندارد که پکیج در بالکن و یا در آشپزخانه باشد که این نکته تغییری در بحث طراحی ما ندارد .مالک موظف است که نقشه را تهیه و ارائه کند و دیگر چیزی به نام نقشه مصوب نداریم واین وظیفه مالک است، مثلا خانه روستایی یا خانه قدیمی تر که نقشه ای ندارد مالک موظف است تهیه کرده و به مهندس ناظر داده که نقشه را کنترل کند و ساختمان را با باتوجه به وضع موجود کنترل کند که نقشه درست باشد و طبق آن کار طراحیش را انجام دهد

جلوه گران : اگر مالک نقشه را نمی‌توانست بدهد، به عبارتی بلد نبود نقشه بکشد طراح میتواند نقشه بکشد و پولش را  جداگانه بگیرد، این ربطی به آن بحث رابطه مستقیم ناظر و مالک در واقع ندارد، چون اینجا در بحث طراحی ، حاکمیتی نیست.

واصف : پس مهندس فشارکی می فرمایند اگر نقشه آماده نبود حالا یا کارفرما نقشه را ارائه دهد یا مهندس ناظر  و طراح نقشه را تهیه میکند هزینه را جداگانه گرفته  و هر سری توافقی و مشخص شود. سوالی که از مهندس جلوه گران پرسیدم، فرایند طراحی این است که یک نقشه مصوب را از کار فرما در مورد ساختمانهای جدید میگیریم و در خصوص ساختمانهای قدیمی نقشه توسط کارفرما تهیه می‌شود، در نقشه مصوب ، محل و نوع دستگاه گازسوز باید مشخص شود و این چیزی است که در واحد کنترل نقشه  به طور جدی بررسی میشود که  مثلا (تجهیز و دودکش)  باید مشخص شود، ولی مصرف آن تجهیز چقدر است برعهده مهندس طراح است و موارد مصرف به ما مربوط نمیشود  و مصرف  مثلا پکیج، اجاق گاز و دیگ را با توجه به شرایط بررسی میکند، بنابراین طبق این ماجرا مهندس طراح، این محاسبات را که انجام شده و دستگاهها را روی نقشه مشخص میکند و نقشه را روی پلان لوله کشی انجام داده و رایزرها را مشخص اگر می‌خواهد که کار ایزومتری انجام نشود ولی اگر ایزومتریک میکشید که دقیقا باید ایزومتریک بکشید و فعلا با توجه به اینکه کار شروع شده و تجربه ای که از مهندس نوری کوپایی گرفتم ، برای این که کار شروع شود ، مهندسان نگران کار  ایزومتریک دقیق نباشند فقط روی پلان لوله کشی را مشخص وسایل  کنند که این اقدام مقدار زیادی بحث طراحی را جلو برده است، البته اگر ایزومتریک آن هم کشیده شود که خیلی بهتر است. ولی میتوان ایزومتریک در همین بحث پلان و رایزرها دقیقا محل، طول و سایز  لوله کشی  نوع مصارف همه رو نقشه مشخص است و مهندس طراح این نقشه را  برای سازمان آپلود میکند  ولی چون این نقشه به عنوان سند باید در اختیار کارفرما و پیمانکار هم باشد تا بعدا اظهار نکنند که  چون نقشه را ندیدیم کاری نکردیم .باید از آنها رسید گرفته و به قول مهندس جلوه گران می‌تواند هم به‌عنوان  مهر  پیمانکار پای نقشه و رسید دریافت و مشاهده باشد. و یا می‌تواند صورتجلسه باشد، گاهی اوقات مهندسان ناظر صورت جلسه تهیه میکنیم که قید میکنیم یک دو سه چهار ( این موارد را به کارفرما ابلاغ کردیم)   به طور مثال دریچه هوای تازه باید اینجوری باشد و همه را متوجه و مشخص کردیم بنابر این طبق این ماجرا ، حتما باید مشخص شود این فرایندی که مهندس جلوه گران توضیح دادند.

سوالی که دارم این است که تمایل داشتم در خصوص پروژه های خلاف دار صحبت شود مثلا درمورد ساختمانی که فرم مجوز گاز چهار واحدی داشته اما شش واحد ساخته شده یعنی کارفرما عنوان کرده که خلاف میکنم، در این مورد مهندس طراح باید چکار کند؟

جلوه گران: به مستند فرم یک که اداره گاز صادر میکند  فقط میتوانیم این اقدام را انجام دهیم  اگر مالکی خطایی میکند ، باید از مراجع ذیصلاحش تاییدیه بیاورد و هیچگونه تبدیلی را بدون فرم‌ قابل قبول نیست

فشارکی : بحث خلاف یک زمانی مثلا تعداد واحد اضافه شده  که مهندس مالک مجبور میکرد که فرم یک را اصلاح کند و تعداد واحد یا حتی کاربری که ممکنه در فرم نباشد یا  مثلا کاربری دیگه داشته باشد یا مثلا بحث متراژه و  بحث خلاف توسعه افقی ساختمان است که خیلی در شهرستانها پیش می آید که باید طبق نقشه مصوب شهرداری کار شود که در اینجا تناقض قانونی داریم که مجبوریم بر اساس نقشه ازمیت کار کنیم و در واقع نقشه ازمیتی  که از مالک میگیریم در واقع نقشه گازش را کشیده و تحویل دهیم

واصف: از تاریخ ۲/۲۸ نامه ابلاغ بحث طراحی را داشتیم اما بحث مذکور ، از چهارم شهریور شده است بین بازده ماه‌های مذکور، چه اتفاقی افتاده و کارهایی که مثلا برج پنج ابلاغ شده هزینه طراحی چقدر و  آیا باید وصول شود؟

فشارکی:  به بحث طراحی کاری ندارم اما از لحاظ قانونی و حقوقی همانطور که در جلسه حضوری با ریاست سازمان داشتیم و تاکید شده  که از ۲۸ اردیبهشت باید طراح ذیصلاح  ، در واقع سیستم گاز را طراحی کند و طراح ذیصلاح‌هم‌که اون موقع جاری نبوده یعنی به علت تغییرات مختلف از جانب عوامل و اشخاص مختلف جاری نشده اما در حال حاضر انجام می شود وبا توجه به خلا این چند ماهه سازمان نظام مهندسی و ریاست سازمان حتما باید یک فرایندی را تبیین و تعریف کند چون از لحاظ کارشناسان دادگستری همین بازرسان اداره گاز همچنان همان طراح ذیصلاح هستند اگر پرونده از ۲۸ اردیبهشت ،  به آنان ارجاع شده باشد و  اینکه هنوز تو سیستم تعریف نشده ، برای ما قابل قبول نیست و اینکه بازرسان گاز طراحان ذیصلاح هستند باید هزینش را دریافت کنند و واحدگاز باید در برنامه شان تعریف کنند تا اجحافی در حق مهندسان بازرس گاز نشود.