نگران خروج ترامپ از برجام نباشیم

جواد یارجانی

مدیرکل پیشین امور اوپک در وزارت نفت

به‌نظر می‌رسد ایجاد ترس و بحران که جزو سیاست‌های ترامپ در ماه‌های اخیر بوده، حالا با خروج آمریکا از برجام وارد فاز جدیدی شده است. حلقه ترامپ در آمریکا و دوستان اسرائیلی و عربستانی او هیچ‌گاه از توافق برجام راضی نبوده و از مدت‌ها قبل تاثیرگذاری منفی روی اقتصاد ایران را کلید زده بودند. آنها به وضوح تلاش می‌کردند ناامیدی را نه تنها به جامعه ایران، بلکه بین کسانی که علاقه‌مند به همکاری با ما هستند، تزریق کنند.

حال آنچه طی یک سال گذشته مدام ما را از آن می‌ترساندند، اتفاق افتاده است. اما ما نباید از ترس مرگ، خودکشی کنیم. به اعتقاد من، درحال حاضر شرایطی به‌وجودآمده که هم می‌تواند برای ما تهدید باشد و هم فرصت؛ شرایط کنونی نیز مانند بسیاری دیگر از برهه‌هایی است که ایران به سلامت از آن عبور کرده است. ایران در ۴۰ سال گذشته مشکلات بسیاری داشته و اقتصاد کشور خطرات بسیاری را به‌چشم دیده است، اما کلید عبور از همه این بحران‌ها، وحدت و همدلی بوده است. در واقع مادامی‌ که بین همه مسوولان و مردم وحدت وجود داشته و عکس‌العمل‌ها با خردجمعی همراه بوده، توانسته‌‌ایم از دل بحران‌ها فرصت ایجاد کند.

از جنگ ۸ ساله تحمیلی با رژیم بعثی صدام می‌توان به‌عنوان یک شرایط بسیار بحرانی یاد کرد که توانستیم از آن به سلامت عبور کنیم. در طول جنگ با وجود اینکه دشمن از همه حمایت‌های بین‌المللی استفاده می‌کرد و کشور در سخت‌ترین شرایط قرار داشت، به دلیل یک‌پارچگی و حضور در صحنه همه جناح‌های نظام و مردم، توانستیم در برابر صدام ایستادگی کنیم.

شاید برخی بگویند در حال حاضر شرایط بین‌الملل بسیار نسبت به آن زمان متفاوت است. این حرف البته درست است، اما باید توجه داشت که هرچند در برخی زمینه‌ها شرایط دشوارتر شده، در بسیاری دیگر نیز آسان‌ شده است. در دوران جنگ، شاهد حضور بازیگر مهمی مانند چین نبودیم. در حال حاضر چین به ابرقدرتی بدل شده که به انرژی نیز نیاز شدیدی دارد. باید بتوانیم از رابطه و همکاری با این کشور به بهترین نحو استفاده کنیم.

روسیه امروز نیز با روسیه چند سال پیش تفاوت اساسی دارد. این کشور هرچند که اقتصاد نفتی دارد و خود درگیر تحریم‌های غرب است، اما توانسته از تحریم‌ها با موفقیت عبور کند. روسیه در جریان فروپاشی شوروی، تولیداتش از حدود ۱۲ میلیون بشکه به ۶ میلیون بشکه در روز رسید. اما در حال حاضر توانسته توان تولید خود را بازیابی و به تولید بیش از ۱۱ میلیون بشکه در روز دست یابد.

ما باید از تجربه این کشور استفاده کنیم، باید دید که روسیه با وجود تحریم‌ها چگونه توانسته است اقتصاد خود را از بحران خارج کند و به چنین جایگاهی در تولید نفت دست یابد. هند نیز کشور دیگری است که در حال پیوستن به عرصه قدرت‌های برتر اقتصادی دنیا است، ما باید تلاش کنیم با این کشور نیز روابط خود را گسترده کنیم و به دلیل برخی اختلافات جزئی فرصت رابطه با هند را از بین نبریم.

علاوه بر این کشورها، می‌توان چنین روابطی با کشورهای کوچک اروپایی و حتی شرکت‌های اروپایی برقرار کرد. باید توجه داشت که اروپایی‌ها هم بعید است این‌بار زیر بار حرف‌شنوی از آمریکا بروند و قبول کنند کسی در کاخ سفید برای روابط بین‌الملل آنها تصمیم‌گیری کند.

شاید از تحریم‌های نفتی موسوم به «داماتو» نیز بتوان به‌عنوان نمونه دیگری از شرایط بحرانی که کشور با درایت توانست از آن عبور کند، یاد کرد. این تحریم‌ها که در دوران رئیس‌جمهوری بیل کلینتون علیه ایران کلید خورد، هرگونه سرمایه‌گذاری در صنعت نفت کشور را منع می‌کرد، اما در آن دوران با توجه به روابط خوبی که با اروپایی‌ها برقرار کرده بودیم، شرایط را به شکلی تغییر دادیم که اروپایی‌ها برای دفاع از شرکت‌های خود وارد عمل شدند و پیروی از تحریم‌های آمریکا را برای شرکت‌های خود ممنوع کردند.

توتال نیز در آن دوران از شرایط استفاده کرد و به سرمایه‌گذاری در ایران اقدام کرد. بعد از توتال بسیاری از شرکت‌های بزرگ نفتی وارد صنعت نفت ایران شدند. عبور از تحریم‌های «داماتو»، به این دلیل رخ داد که هم اروپا و هم ایران خواهان ادامه همکاری با هم بدون سلطه‌گری آمریکا بودند.

در حال حاضر نیز می‌بینیم دیگر اعضای برجام صراحتا از حفظ برجام حمایت کرده‌اند و این می‌تواند فرصت بزرگی برای ایران ایجاد کند. البته در مقابل باید در نظر داشته باشیم که همکاری با ایران برای شرکت‌های نفتی و گازی دنیا ساده نیست و در شرایط طبیعی رخ نمی‌دهد. در واقع همکاری با ایران هزینه دارد و این ما هستیم که باید شرایط سرمایه‌گذاری برای شرکت‌های نفتی را تسهیل کنیم.

نباید انتظار داشته باشیم قراردادهایی منعقد کنیم که مانند و در سطح قراردادهایی باشد که دیگر کشورهای نفتی در شرایط عادی و طبیعی منعقد می‌کنند. در واقع حتی اگر در برخی موارد در کوتاه‌مدت در رابطه‌ و قراردادی با عدم‌النفع مواجه می‌شویم، باید از آن عبور کنیم و به منافعی که روابط در بلندمدت برای ما ایجاد می‌کند، چشم داشته باشیم. در پایان باید گفت که فرصت‌ها مانند ابر بهاری است؛ سریع می‌بارد و زود قطع می‌شود. باید از فرصت‌ها استفاده کرد.

نباید اجازه داد اتفاقات و فرصت‌سوزی‌های بعد از برجام، مجددا تکرار شود. در حال حاضر نیز با وجود اینکه ممکن است در شرایط جدید برخی سختی‌ها و موانع وجود داشته باشد، اما فرصت‌هایی نیز وجود دارد که باید از وجود آن استفاده کرد.

به اعتقاد من، تصمیم برای استفاده از فرصت‌ها نه‌تنها باید از سوی بالاترین سطوح نظام و همه گرایش‌های سیاسی گرفته شود، بلکه باید این همدلی بین همه لایه‌های جامعه نیز به وجود‌ آید. البته لازمه آن این است که ارتباط تنگاتنگی بین مردم و مسوولان ایجاد شود تا بتوانیم از این شرایط بحرانی به سلامت عبور کنیم.

 

 

 

 

 

 

انتهای خبر