عوامل هفت‌گانه بروز سیلاب در ایران
به گزارش تاسیسات نیوز، پروفسور پرویز کردوانی، استاد علم کویرشناسی و جغرافیای ایران، 7عامل مرتبط با شرایط طبیعی ایران را برمی‌شمارد که هنگام بارندگی باعث طغیان رودها و بروز سیلاب می‌شوند.
بارندگی‌های سیل‌آسا در روزهای اخیر، در حالی نواحی غربی و شمال غربی کشور را با سیلاب روبه‌رو کرده و در کنار کشته و زخمی شدن تعدادی از هموطنان، خسارات مالی و روانی فراوانی نیز برجای گذاشته است که بارندگی‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه، نسبت به دوره مشابه سال آبی قبل، ۲۹درصد کاهش داشته است.
پیش از این نیز، با وجود افت میانگین بارش‌های جوی در اکثر حوضه‌های آبریز کشور، استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان و خوزستان طعم سیلاب‌های سهمگین را چشیده بودند.
آمارها نشان می‌دهد که باوجود این سیلاب‌ها همچنان میزان بارش نسبت به سال آبی گذشته یک‌درصد کاهش داشته است. ازسوی دیگر مدیریت منابع آب و عمق‌بحران کم‌آبی به حدی است که این بارندگی‌ها حریف آن نشده است. بارندگی‌های شدید و شکل‌گیری سیلاب در مقاطع مختلف در سال آبی جاری (اول مهر95 تا 31شهریور سال96) در شرایطی رخ می‌دهد که براساس گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران، ارتفاع کل ریزش‌های جوی از اول مهر95 تا دیروز، نسبت به میانگین بارندگی در دوره مشابه سال آبی گذشته، یک درصد کاهش داشته است و بارندگی در 4حوضه از 6حوضه آبریز اصلی کشور، نسبت به دوره مشابه در سال آبی گذشته کاهش چشمگیری دارد.
در این گزارش پروفسور پرویز کردوانی، 7عامل مرتبط با شرایط طبیعی ایران را برمی‌شمارد که هنگام بارندگی باعث طغیان رودها و بروز سیلاب می‌شوند. سریع و درشت بودن بارندگی‌ها، تند بودن شیب کوه‌ها، فقر یا فقدان پوشش گیاهی، خشک بودن خاک، کوتاهی فاصله آبخیز تا آبریز، انباشت برف در ارتفاعات و کمبود سد، عوامل هفت‌گانه‌ای است که به‌گفته پروفسور کردوانی، زمینه‌ساز بروز سیلاب‌های شدید در ایران هستند.
او می‌افزاید: در شرایطی که این 7عامل، عملا بارندگی‌های ایران را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند، ما به مدیریتی نیاز داریم که هم در مسیر رفع این عوامل و هم در فرآیند جلوگیری از اثرگذاری آنها اقدام کند اما این خلأ مدیریتی باعث شده اثرگذاری این 7عامل به حداکثر برسد.
او تاکید می‌کند: در ایران به مدیرانی در حوزه آب نیاز است که بتوانند با کارهای اصولی، وضعیتی ایجاد کنند که هنگام بارندگی نه سیلاب راه بیفتد که آدم بکشد و نه بعد از سیلاب، مشکلات بی‌آبی ادامه پیدا کند. به عقیده او، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری و وزارت جهاد کشاورزی باید بیش از پیش در زمینه آبخیزداری در بالادست دشت‌ها اقدام و بارندگی‌ها را با ایجاد سد و بندهای کوچک و بزرگ در مناطق کوهستانی و تغذیه مصنوعی زمین در دشت‌ها، مهار کنند.
دکتر کردوانی، در ادامه با تاکید بر لزوم توجه به سدسازی اصولی و مدیریت درست آن، خسارت شدید سیلاب در آذربایجان‌شرقی را ناشی از کمبود سد عنوان می‌کند درحالی‌که بارندگی‌های آذربایجان‌غربی به‌دلیل وجود سدهای زیاد، چنین آسیبی به همراه نداشته است.
او با تشریح رابطه وضعیت بارندگی با گرم شدن کره زمین می‌گوید: با گرم شدن کره زمین، بارندگی در مناطقی که بارش زیادی داشته‌اند بیشتر می‌شود و مناطق خشک با کاهش بارندگی مواجه خواهند شد اما در این میان به‌دلیل ذخیره و اشباع رطوبت در جو زمین، موسوم به «رودهای هوایی»، بر تعداد بارش‌های اتفاقی و کشنده نیز افزوده می‌شود.
به گفته پروفسور کردوانی، سیلاب‌های به‌راه افتاده در استان‌های آذربایجان‌شرقی و غربی نیز حاصل چنین اتفاقاتی بوده است. او ادامه می‌دهد: در روزهای گذشته، از یکسو با ذوب شدن برف در ارتفاعات، رودهای منطقه آذربایجان جاری شدند و از دیگر سو با گرم شدن هوا و ذخیره رطوبت در جو، رودهای هوایی شکل گرفتند و با کاهش دما در بالای جو، یکباره فرو باریدند.
در این شرایط رطوبتی که از دریاهای سیاه، اژه، مرمره و مدیترانه به سمت آذربایجان آمده نیز بر شدت بارندگی افزود و سیلاب‌هایی شکل گرفت که به‌دلیل نبود سد، عملا به‌صورتی مهارنشدنی به راه افتاد و بدتر از همه خرابی‌هایی که در پی داشت، منجر به نابودی لایه‌های خاک نیز شد.
انتهای خبر