ضرورت اطلاع رسانی گسترده و فوری همه سازمانها و رسانه ها
عدم توجه به ساده ترين نكات ايمني مي تواند تلخ ترين وقايع را براي همه خانواده ها در همه گروه ها و طبقات اجتماعي و درآمدي در پي داشته باشد. بسيار تكان دهنده است اگر بدانيم كه در ميان قربانيان مرگ خاموش، زوج هاي جواني كه تازه زندگي مشترك شان را شروع كرده بودند، دانشجوياني كه در شرف فارغ التحصيلي بودند و يا كودكان خردسال و حتی نوزاد مشاهده مي شود.
به استناد گزارش سازمان پزشکی قانونی، در 10 سال گذشته بیش از 8 هزار نفر (میانگین سالیانه بالای 800 نفر) بدلیل بی توجهی و عدم رعایت نکات و توصیه های ایمنی، به دام قاتل نامرئـی افتاده اند. نزديك به 70% مرگهاي خاموش در 5 ماه پاياني سال رخ می دهد یعنی در ایام سرد سال، آمار مرگ خاموش، بیش از 100 نفر در هر ماه است. با این وجود، با رعایت نکات و توصیه های ایمنی، از عمده این حوادث تلخ می توان پیشگیری کرد.
نحوه توليد گاز مونواكسيد كربن:
احتراق ناقص در انواع سوختها (اعم از نفت، گاز، گازوئـيل و ديگر سوختهای فسيلی) در وسايل و سيستم هاي حرارتي شامل بخاري، شومينه،آبگرمكن، موتورخانه مركزي، اجاق پلوپزي، پكيج، ذغال و حتي اجاق گاز و همچنين خودروها و موتورسيكلت ها، باعث تولید گاز مرگ آور مونواکسید کربن یا CO است.
ریشه اصلی حوادث گازگرفتگی موید ضرورت اطلاع رسانی:
بر اساس گزارشات رسمي سازمان آتش نشاني تهران و شرکت ملی گاز ایران، ريشه اصلي بروز حوادث، اشتباهات انسانی در کنار عدم وجود دودکش استاندارد و ایمن و مشكلات اساسي در دودكش ساختمان ها و دودکش وسایل و سیستم های حرارتی و همچنین عدم تهويه هوا می باشد که با آموزش و اطلاع رساني صحيح مي توان از بخش قابل توجهي از آنها جلوگيري كرد. نصب و بكارگيري غير ايمن و غير مجاز از وسايل حرارتي، استفاده از سرويسكاران و تعميركاران غير مجاز براي نصب و سرويس وسايل مورد نظر و عدم توجه به اهميت و حساسيت دودكش ها و كاركرد صحيح آنها بويژه در شروع فصل سرما از مهمترين اشتباهات رايج انساني است كه منجر به حادثه می شود.
هم اكنون هموطنان ما در بيشتر استانهاي كشور، شبهای بسیار سردی که بیشتر شبیه سرمای زمستان است را تجربه می کنند.
چند توصیه مهم در ایام سرد سال:
- هر روز و هر شب از سلامت و کارکرد صحیح دودکش انواع وسایل و سیستم های حرارتی (بخاری، آبگرمکن، شومینه، پکیج و حتی موتورخانه) و اتصال کامل و محکم کلیه اجزای دودکش و همچنین وجود روزنه یا دریچه ای برای ورود هوای تازه به اتاق و تهویه هوا اطمینان حاصل کنیم. با لمس دودکش، از گرم بودن آن مطمئـن شویم. در صورت سرد بودن دودکش، فورا” وسیله حرارتی را خاموش کنیم. سرد بودن بدنه دودکش، نشانه خارج نشدن گازهای آلاینده و وارد شدن آن به داخل واحد مسکونی یا محل کار بوده و بسیار خطرناک است.
- دودکش های بدون فن بیرون زده از پنجره ها و دیوار ساختمان ها که معمولا فاقد عایق و ارتفاع لازم بوده و روی بدنه ساختمان ها رها شده اند، نا ایمن و خطر ساز هستند. تا دیر نشده و حادثه ای تلخ رخ نداده، مطابق مقررات ملی ساختمان نسبت به افزایش ارتفاع دودکش تا حد استاندارد تا بالاتر از لبه بام ساختمان، عایق کردن آن برای جلوگیری از سرد شدن دود و پس زدن آن، محکم کردن آن به دیوار و نصب کلاهک H شکل استاندارد اقدام کنیم. بسیاری از حوادث، مرتبط با این نوع دودکش های نا ایمن است. حادثه خبر نمی کند.
- استفاده از لوله های فنری معروف به لوله های خرطومی، آلومینیومی یا آکاردئـونی بعنوان دودکش یا رابط دودکش انواع وسایل گازسوز یا نفت سوز خطرآفرین است و برای ایمنی بیشتر باید از لوله های فلزی مقاوم و استاندارد بدون منفذ استفاده کنیم.
- اتصالات دودکش ها و زانویی ها باید به قدری محکم باشد که به آسانی قابل جدا شدن نباشد. از محکم بودن و چفت و بست بودن دودکش ها، رابط ها و اتصالات دودکش ها و جدا نشدن آنها از وسیله و دودکش داخل دیوار اطمینان حاصل کنید.
- اتصال دودکش آبگرمکن یا بخاری به هواکش هود آشپزخانه یعنی استقبال از گازگرفتگی.
- استفاده از دودکش مشترک برای دو وسیله ممنوع است.
- استفاده از اجاق خوراک پزی،اجاق گاز پیک نیک برای گرمایش خطرساز و مرگ آور است.
- استفاده از بخاری بدون دودکش، پیک نیک یا اجاق خوراک پزی برای گرم کردن حمام و یا هر فضای بسته و محدود، یعنی استقبال از حادثه گازگرفتگی!
- نصب آبگرمکن در فضای بسته مانند حمام، رختکن و دستشویی خطرساز و مرگ آور است.
- قرار دادن دودکش بخاری درظرف آب، گاز مونواکسید کربن را از بین نمی برد و مرگ آور است.
جمع بندي: دعوت به مشارکت در کمپین اطلاع رسانی پیشگیری از مرگهای خاموش
اميد است با مشارکت عمومی، عزم ملی و همراهي و مساعدت همه سازمانها، نهادها، رسانه ها و تشكل هاي علاقمند، متعهد و دلسوز، بتوانيم با اطلاع رساني و توانمندسازي مردم، از مرگ دلخراش چند نفر از هموطنان مان جلوگيري كنيم و مانع رشد آمار مرگ خاموش در سالجاري شويم. درصورت تحقق همراهی و مشارکت مورد نظر، می توان به کاهش شدید آمار حوادث امیدوار بود.
انتظار می رود در کنار اطلاع رسانی قویتر و گسترده تر از قبل سازمانهایی مانند شرکت ملی گاز ایران، سازمان آتش نشانی و اورژانس، مشارکت و همراهی وزارت بهداشت، وزارت مسکن، وزارت آموزش و پرورش، سازمان نظام مهندسی ساختمان، شهرداری، سازمان ملی استاندارد، سازمان حمایت، بیمه ها، صاحبان تمامی رسانه ها و تریبون ها بویژه رسانه ملی، خبرگزاری ها و سایتهای خبری، روزنامه ها و مجلات، خبرنگاران، مجریان برنامه های پرمخاطب، تولیدکنندگان، فروشندگان، سرویسکاران و تعمیرکاران و یکایک مردم و حتی همه سازمانها، انجمن ها و شرکتهای دولتی و خصوصی و بویژه شرکت های آب، برق، مخابرات و اپراتور های تلفن همراه و … را در کمپین سراسری اطلاع رسانی مستمر پیام ها و توصیه های ایمنی داشته باشیم.
بطور مثال، ارسال هفتگی و مستمر پیام کوتاه SMS حاوی توصیه های ایمنی به تمامی مشترکین، مشتریان و همکاران از طرف سازمانها و شرکتهای مختلف، علاوه بر ایفای مسئـولیت اجتماعی و ارتقای نام و برند آن شرکت، به کاهش حوادث و نجات جان چند هموطن کمک می کند.
یکایک مردم هم می توانند با ارسال پیامک های گروهی یا انتشار پیام ها و توصیه های ایمنی در شبکه های اجتماعی، نجات بخش جان چند نفر بشوند.
نویسنده:
دكتر جواد نوفرستي
رئـیس کارگروه پیشگیری از مرگهای خاموش و عضور شورای سیاستگذاری انجمن جامعه ایمن کشور