تجدیدپذیرها پیشرفت می کنند، اما لاکپشتی

هاتف فرج اللهی

---

توسعه انرژی های تجدیدپذیر می تواند یکی از مهم ترین راهکارهای کشورهای توسعه یافته برای استقلال در زمینه انرژی باشد. اما کشور هایی که از ذخایر نفت و گاز برخوردارند به طور طبیعی کمتر به حوزه تجدیدپذیرها توجه می کنند، اما اگر کشورهای توسعه یافته اروپایی به جایی برسند که انرژی های تجدیدپذیر را به عنوان اصلی ترین منبع انرژی استفاده کنند، کشورهای دیگر نیز ناخواسته وادار به استفاده از این انرژی ها خواهند شد.

در ایران نیز با داشتن منابع غنی نفت و گاز تمایل چندانی برای توسعهاین انرژی ها وجود ندارد. اما این مساله باید همچنان مد نظر باشد که عقب ماندن از تکنولوژی هایی که جهان را در بر می گیرند، پیامدی های منفی بسیاری به همراه دارد. طبق برنامه ششم توسعه تولید برق از منابع تجدیدپذیر باید تا پایان برنامه به ۵۰۰۰ مگاوات برسد، اما اکنون که در ماه های پایانی سال ۱۳۹۷ قرار داریم، دیده می شود که ظرفیت تجدیدپذیرها تنها ۶۷۰ مگاوات است.

تقاضای روز افزون انرژی و محدودیت منابع انرژی فسیلی هم اکنون به عنوان یک دغدغه و نیاز اساسی در سطح بین المللی مطرح است. تجربه کشورهای پیشرفته جهان نشان می دهد که رشد اقتصادی و توسعه صنعتی به عنوان یکی از مهم ترین عوامل دست یابی به قدرت اقتصادی، استقلال و امنیت داخلی و توسعه سیاسی به عوامل مختلفی وابسته است که انرژی و بهره برداری مطلوب و بهینه از آن در راس آن ها قرار می گیرد.

عواملی همچنین کمبود سوخت های فسیلی، آلودگی محیط زیست، گرم شدن کره زمین، و ریزش باران های اسیدی از عواملی هستند که موجب شدند تا استراتژی اکثر کشورهای جهان تنوع بخشیدن به منابع انرژی و عدم تکیه صرف بر منبع نفت باشد.

صاحب نظران و استراتژیست های انرژی، تقریبا این اتفاق نظر را دارند که دو راهبرد ارتقای کارایی انرژی و توسعه بهره گیری از سایر منابع از جمله منابع تجدیدپذیر انرژی، موثرترین راهکار برای رسیدن به اهداف توسعه پایدار، تامین منافع اقتصادی، ارتقای امنیت انرژی و کاهش آسیب به محیط زیست می باشد.

انرژی های تجدیدپذیر مانند باد و خورشید، با دارا بودن مزایایی چون عدم آلودگی محیط زیست و رایگان بودن، در آینده سهم زیادی را تولید انرژی در دنیا خواهند داشت و فناوری انرژی های تجدیدپذیر می تواند به کشورها در ایجاد فضایی امن، قابل اتکا و مقرون به صرفه برای گسترش دسترسی به الکتریسیته و ترویج و توسعه آن در راه نیل به اهداف سیاسی شان کمک قابل توجهی نماید.

در عین حال آمارهای وزارت نیرو حاکی از آن است که ظرفیت ۶ مگاواتی نیروگاه های تجدیدپذیر در ابتدای انقلاب هم اکنون به ۶۷۰ مگاوات رسیده است.

در ابتدای دولت تدبیر و امید کل ظرفیت نصب شده کشور در حوزه انرژی های تجدیدپذیر ۱۶۵ مگاوات بوده است که در پایان دولت یازدهم این رقم با تغییر رویکرد سرمایه گذاری از سوی بخش دولتی به سرمایه گذاری توسط بخش غیردولتی و ایجاد تعرفه های متنوع برای قراردادهای خرید تضمینی برق تجدیدپذیر به حدود ۳۴۱ مگاوات رسیده بود و از زمان استقرار دولت دوازدهم تا پایان آذرماه سال جاری ظرفیت نصب شده انرژی های تجدیدپذیر با رشد ۹۶ درصدی به ۶۷۰ مگاوات رسیده است.

همچنین در راستای تنوع بخشی اقتصادی در سبد انرژی با تاکید بر انرژی های تجدیدپذیر، ظرفیت نصب شده انرژی های برق آبی تاکنون از مرز ۱۲ هزار مگاوات گذشته است.

بر اساس برنامه ریزی صورت گرفته، ظرفیت نصب شده کشور در حوزه انرژی های تجدیدپذیر تا پایان سال جاری به هزار و ۱۴۱ مگاوات خواهد رسید و در مجموع تا پایان دولت دوازدهم چهار هزار مگاوات به ظرفیت انرژی های تجدیدپذیر اضافه خواهد شد.

بر اساس این گزارش از تیرماه سال ۱۳۸۸ تا پایان آذرماه سال ۹۷، حدود دو میلیارد و ۶۷۳ میلیون کیلووات ساعت از منابع تجدیدپذیر انرژی تولید شده که این میزان تولید برق از محل انرژی های تجدیدپذیر توانسته از انتشار یک میلیون و ۸۴۴ هزار تن گاز گلخانه ای بکاهد.

همچنین این میزان تولید انرژی های نو باعث شده ۷۵۹ میلیون مترمکعب از مصرف سوخت های فسیلی در کشور که جزو عوامل اصلی آلایندگی هوا در کشور است، کاسته شود.

گفتنی است، این میزان تولید انرژی های نو باعث صرفه جویی ۵۸۸ میلیون لیتری مصرف آب در سال های اخیر شده است که سهم آذرماه به تنهایی حدود ۱۴ میلیون لیتر بوده است.

انرژی های تجدیدپذیر موجب اشتغال ۴۳ هزار و ۶۰۰ نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم در کشور شده و حجم سرمایه گذاری غیردولتی در این بخش به بیش از ۱۰۱ هزار میلیارد ریال رسیده است.

بررسی اعداد و ارقام موجود در این بخش حکایت از آن دارد که ۴۲ درصد نیروگاه های تجدیدپذیر کشور از نوع خورشیدی، ۴۱ درصد از نوع بادی، ۱۳ درصد از نوع برق آبی کوچک، دو درصد از نوع بازیافت حرارت و دو درصد نیز از نوع زیست توده است.

برنامه های موجود نشان می دهد که ظرفیت نیروگاه های تجدیدپذیر تا پایان سال ۹۷ باید از ۱۰۰۰ مگاوات عبور کند، اما این برنامه ها در شرایطی مطرح می شوند که سرمایه گذاران و بخش خصوصی تمایل چندانی به فعالیت در این زمینه ندارد.

همچنین رسیدن به ظرفیت ۵۰۰۰ مگاواتی تنها تا دو سال آینده مساله ای است که اما و اگر های بسیاری دارد. همچنین باید به این نکته نیز اشاره کرد که با ظرفیت های بالای کشور در زمینه تجدیدپذیرها به خصوص انرژی خورشیدی، این روند توسعه ای روندی کاملا کند است.

به گفته کارشناسان، ایران از تابش ۳۰۰ روزه آفتاب برخوردار است و آب و هوایی گرم دارد؛ محیطی که برای توسعه انرژی خورشیدی بهترین شرایط را دارد. اما دیده می شود که توجه چندانی به این نعمت خدادادی نمی شود.