از قافله انرژی های نو جا نمانیم!
به گزارش تاسیسات نیوز به نقل از خبرگزاری ایرنا، روزنامه اطلاعات در صفحه گزارش نوشت: بهره گیری از انرژی خورشید در جهان برای تولید برق، به دنبال تخریب محیط زیست به دلیل فعالیت نیروگاه های سوخت فسیلی، به سرعت در حال گسترش است.
این گزارش در روز دوشنبه بیست و پنجم خرداد 1394 هجری خورشیدی به قلم محمد داود بیگی منتشر شده ،می خوانیم: از سوی دیگر با افزایش تحقیقات و توسعه روز افزون انرژی های خورشیدی، قیمت برق حاصل از آن رو به ارزانی گذاشته، تا جایی که هزینه فعلی ساخت تأسیسات خورشیدی در حال حاضر معادل نیمی از هزینه 4 سال پیش آن است.
در ایران نیز طی سال های اخیر ضرورت جای دادن انرژی های پاک در سبد انرژی کشور، مورد توجه قرار گرفته است، اما نبود تخصیص اعتبارات کافی اجازه نداده است تا نیروگاه های بزرگی احداث شود و این در حالی است که به اعتقاد صاحب نظران این حوزه، تمامی نیاز برق ایران از طریق انرژی خورشیدی قابل تامین است. چنین ظرفیتی در کشور در حالی بدون استفاده مانده است که تولید برق در ایران اعم از احداث و نگهداری نیروگاه ها و تولید برق، سالانه دهها میلیاردها دلار سوخت و درآمد ارزی کشور را می بلعد.
جامانده از قافله انرژی های نو
وجود منابع بزرگ نفت و گاز و ارزان نگه داشتن قیمت انرژی از طریق پرداخت یارانه در ایران، سبب شده است تا کشورمان در مقایسه با کشورهای پیشرفته صنعتی از قافله انرژی های نو، عقب بماند.
این بخشی از اظهارات مدیر کل دفتر آگاه سازی سازمان انرژی های نو ایران در مورد عقب ماندگی کشور در تولید برق از انرژی های پاک است.
مهندس مصطفی ربیعی همچنین در پاسخ به این سوال گزارشگر روزنامه اطلاعات که ایران در بخش انرژی خورشیدی در چه شرایطی قرار دارد، با یک توضیح کلی در مورد این انرژی می گوید: از خورشید به 2طریق، استحصال حرارت از نور خورشید و دیگری از انرژی نور آن استفاده می شود.
در روش اول با متمرکز کردن نور بر نقطه ای، حرارت را بالامی برند و سپس با تبخیر آب، برق تولید می شود. این روش به 4 طریق انجام می شود که از سال 1380 در شیراز روی روش «سهموی خطی»کار کردیم و از سال 1385 به فناوری آن رسیدیم. 250 کیلووات تولید ما است و در سایه تلاش های انجام شده، جز 5 کشور دنیا هستیم که فناوری این تولید را در اختیار داریم.
گفتنی است، در حالی برای تولید برق در کشور 65 میلیارد متر مکعب سوخت به ارزش 55 میلیارد دلار باید مصرف کرد، که تامین برق از طریق انرژی های پاک با یک پنجم این رقم امکان پذیر است.
مهندس ربیعی با بیان اینکه از نورخورشید هم با استفاده از صفحه های فتوولتائیک می توان برق تولید کرد، در مورد توانایی کشور برای تولید برق از انرژی خورشید می گوید: بنا به تحقیق یک شرکت آلمانی اگر در یک مسافت به اضلاع 100 کیلومتر در 100 کیلومتر نیروگاه خورشیدی در ایران احداث کنیم، امکان تولید 60 هزار مگاوات برق معادل نزدیک به کل مصرف کشور وجود دارد و برای این کار هم به 10 میلیارد دلار اعتبار نیاز است. با این حال عددی که تاکنون به آن رسیده ایم 23 مگاوات برق از طریق سیستم های فتوولتائیک بوده است.
موانع توسعه نیروگاه های خورشیدی و بادی
مهندس ربیعی در پاسخ به اینکه چرا ظرفیت نیروگاه های خورشیدی کشور از حد کیلووات ساعت یا نهایتا چند ده مگاوات فراتر نمی رود، یادآور می شود: یکی از دلایلی که منجر به توجیه ناپذیر بودن توسعه این نیروگاه ها در ایران شده، مقرون به صرفه نبودن آن در مقایسه با نیروگاه های فسیلی است. در مورد تولید برق بادی هم پائین بودن قیمت سوخت فسیلی و تحریم ها موانع اصلی توسعه این نوع نیروگاه ها به شمار می رود و قرارداد وزارت نیرو هم برای بانک ها در این زمینه جذاب نیست. زیرا به عنوان مثال یک کارخانه سیمان برای بانک سوخت و سوزی ندارد، در حالی که در مورد نیروگاه های انرژی خورشیدی بعضا چنین توجیهی برای بانک ها به چشم نمی خورد. زیرا وقتی سود بانکی 20 درصد و تورم 20 درصد است، سرمایه گذاری در انرژی خورشیدی که ظرف 12 سال مستهلک می شود، توجیه پذیرنیست.
وی می افزاید: در حالی که در مناطقی مثل منجیل در 4سال سرمایه گذاری انجام شده در نیروگاه بادی مستهلک می شود، این رقم در انرژی خورشیدی 12 تا 13 سال است که برای سرمایه گذاران توجیه اقتصادی ندارد و به همین دلیل است که از حالت نیروگاه های خورشیدی به صورت مجتمعی خارج شده ایم و فعلا بر برق رسانی به روستاهایی که امکان برق رسانی از طریق شبکه سراسری را نداشتند، متمرکز شده ایم. در این راستا،600 روستای زیر 10 خانوار شناسایی شده اند و تاکنون 1000 خانوار روستایی تحت پوشش این نوع سیستم برق رسانی قرار گرفته اند.
ربیعی درباره مزیت ایران در زمینه تولید انرژی خورشیدی می گوید: در حالی از مزیت 300 روز آفتابی در کشور برخورداریم که این رقم در لندن 150 روز است. از سویی حداقل تابش خورشید در ایران 4 کیلووات ساعت بر متر مربع در روز است و این رقم بیشتر از میانگین دیگر کشورها و به خصوص کشورهای اروپایی است.
وی با بیان اینکه تولید هرکیلووات انرژی خورشید 7 تا 8 میلیون تومان هزینه دارد، اما اگر این کار در مقیاس نیروگاهی انجام شود، هزینه ها تا 60 درصد قابل کاهش است، درباره مزیت کشورمان در تولید انرژی بادی نیز می گوید: ظرفیت تولید 40 هزار مگاوات برق از طریق باد در ایران وجود دارد که افزایش آن تا 5 برابر این مقدار هم امکان پذیر است.
مدیر کل دفتر آگاه سازی سازمان انرژی های نو ایران وابسته به وزارت نیرو با اشاره به اینکه دشت های قزوین و تاکستان به تنهایی ظرفیت تولید 2000 تا 3000 مگاوات برق از انرژی بادی را دارند، یادآور می شود: ظرفیت نیروگاه منجیل در سال گذشته به 92 مگاوات رسید و در نهایت به ظرفیت نهایی 100 مگاوات خواهد رسید. وی سپس به نیروگاه بادی دوم ایران با ظرفیت 3/28 مگاوات در منطقه بینالود خراسان رضوی اشاره می کند و می گوید: همچنین ساخت نیروگاه های بادی متعددی در شهرهای مختلف ایران مانند خواف و تبریز آغاز شده است.
2 نکته درباره توسعه انرژی خورشیدی
خاطرنشان می شود که درباره ظرفیت های ایران در توسعه انرژی خورشیدی 2 نکته قابل توجه است.
نخست اینکه اگر ژاپن، چین و آلمان می توانند روی انرژی خورشیدی حساب کنند، ایران باید بسیار بیشتر از این کشورها به صنعت برق خورشیدی بپردازد. ساده ترین دلیل را می توان به دو علت تابش جهانی سالانه و تابش مستقیم سالانه خورشید در ایران دانست. نقشه های تابش خورشید در جهان نشان می دهند که در ایران، حدود 2000 کیلووات بر مترمربع تابش سالانه وجود دارد که از میانگین جهانی بالاتر است.
دوم اینکه، ایران برای تولید برق از نور خورشید، برخلاف کشورهای بزرگ آسیایی، نیازی به هزینه های نجومی ندارد. اگر ژاپن برای توسعه زیرساخت های خورشیدی اش 700 میلیارد دلار هزینه می کند، دلیلش این است که این کشور، حدود 850 میلیارد کیلووات ساعت مصرف برق دارد. مصرف برق در ایران، حدود 200 میلیارد کیلووات ساعت است. افزون بر این، تعداد روزهای آفتابی در ایران، بسیار بیشتر از ژاپن است. ایران کشوری است که به گفته متخصصان این فن با وجود 300 روز آفتابی در بیش از دو سوم آن و متوسط تابش 5/5 – 5/4 کیلووات ساعت بر متر مربع در روز، یکی از کشورهای با ظرفیت بالا در زمینه انرژی خورشیدی معرفی شده است.
برخی از کارشناسان انرژی خورشیدی، گام را فراتر نهاده اند و در حالتی آرمانی ادعا می کنند که ایران در صورت تجهیز مساحت بیابانی خود به سامانه های دریافت انرژی تابشی، می تواند انرژی مورد نیاز بخشی از منطقه را نیز تأمین کند و در زمینه صدور انرژی برق فعال شود. این در حالی است متاسفانه علاوه بر توقف اجرای نیروگاه های خورشیدی، طرح هایی مانند دعوت شهروندان در کلانشهرها برای خرید اقساطی تجهیزات خورشیدی نیز بیش از آنکه یک طرح اجرایی و قابل برنامه ریزی باشد، برنامه ای است که سرنوشت آن به تصمیم شخصی شهروندان گره خورده است.
آمار وزارت نیرو نشان می دهد که، فعلا بزرگترین نیروگاه خورشیدی ایران با ظرفیت 97 کیلووات در منطقه «سرکویر» سمنان و دومین نیروگاه بزرگ خورشیدی با 30 کیلووات ظرفیت در شهرستان طالقان نصب شده است. با نگاهی به آمار کشورهای ژاپن، چین و هند، در می یابیم که این کشورها سال هاست که تعریفشان از نیروگاه خورشیدی، مجموعه ای است که دستکم ده ها مگاوات برق تولید کنند و نیروگاه های چند کیلوواتی در این کشورها، تنها در مراکز تولید خصوصیِ برق یا در پارک های فناوری دیده می شود.
سرمایه گذاری در صنعت برقِ خورشیدی، سرمایه گذاری برای استقلالِ انرژی است و کشورهایی که بتوانند زیرساخت های انرژی خورشیدی و شبکه برق خود را سریع تر گسترش دهند، در رقابت برای تولید برق و توسعه اقتصادی، یک گام جلوتر از رقیبان شان خواهند بود.
سرانه ناچیز انرژی های نو در ایران
رئیس ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران می گوید: سهم انرژی های نو در سبد مصرف انرژی کشور، کمتر از یک صدم درصد است، در حالی که میانگین مصرف این نوع انرژی در جهان به بیش از 10درصد رسیده است. به گفته علی محمد شاعری، تصویب لایحه توسعه انرژی های نو و تجدید پذیر در شورای شهر تهران گامی موثر در افزایش مصرف این نوع انرژی ها و حفاظت از محیط زیست شهری است.
وی با تاکید بر اینکه لایحه الزام شهرداری تهران به توسعه انرژی های نو و تجدید پذیر، لایحه جامع و کاملی است، می گوید: این لایحه به منظور کاهش آلودگی هوا و جلوگیری از تغییرات اقلیمی به شورای شهر تهران ارائه و به اتفاق آرا به تصویب رسید. رئیس ستاد محیط زیست و توسعه پایدارشهرداری تهران با تاکید بر اینکه مصرف انرژی های فسیلی علت اصلی آْلودگی هوا و تغییر اقلیم است، می افزاید: استفاده از انرژی های نو و تجدید پذیر موجب کاهش آلودگی هوا و انتشار گازهای گلخانه ای و همچنین کاهش وابستگی به نفت، حفظ محیط زیست و در نهایت منجر به توسعه پایدار می شود و از سویی رویکرد اصلی توسعه پایدار در دنیا تکیه بر انرژی های نو و تجدید پذیر است. در چنین شرایطی، سهم انرژی های نو در سبد مصرف انرژی در کشورهای دنیا به 10تا 15 درصد و در کشورهای اروپایی به 20 درصد رسیده است و طبق افق 2050میلادی، این برآورد به بیش از 50 درصد خواهد رسید.
شاعری خاطرنشان می شود: متاسفانه فراوانی و ارزانی انرژی های فسیلی در ایران موجب شده است تا کمتر به فکر استفاده از انرژی های نو و تجدید پذیر باشیم، حال آنکه رویکرد دنیا به سمت بهره گیری از انرژی های نو است.
وی با اشاره به این که در مفاد این لایحه بر ایجاد زیرساخت های تولید و استفاده از تجهیزات انرژی های پاک تاکید شده است، تصریح می کند: علاوه بر این، در این لایحه بر کاهش حداقل 5درصد میزان مصرف انرژی در پارک ها و بوستان های عمومی شهر و تامین حداقل 20 درصد انرژی مصرفی از منابع انرژی های نو تا پایان برنامه پنج ساله دوم، تاکید شده است.
تأمین انرژی ساختمان های دولتی
رئیس ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران می افزاید: طبق مصوبه، صدور مجوز ساخت و پایان کار برای تمامی ابنیه و ساختمان های دولتی و شهرداری منوط به تامین حداقل 10 درصد انرژی مورد نیاز از طریق انرژی های تجدید پذیر خواهد بود و همچنین 20 درصد از انرژی فضاهای عمومی و طرح های شهری باید از طریق انرژی های نو تامین شود.
وی با اشاره به ممنوعیت استفاده از شومینه در بناهای ساختمانی و استفاده از منابع آب و فاضلاب و پسماند برای تامین انرژی های تجدید پذیر خاطرنشان می کند: طبق لایحه، مصوب شهرداری، مقرر شده است حداقل 70 درصد روشنایی و 100 درصد آب گرم مصرفی پارک ها و بوستان های عمومی تازه تاسیس از طریق انرژی های نو تامین شود.
شاعری تاکید می کند: پیش از مواجه با بحران انرژی در کشور، باید با استفاده بهینه از انرژی های نو و تجدید شونده در مسیر توسعه پایدار گام برداشته شود.
رشد تولید انرژی های تجدیدپذیر
باید خاطرنشان کرد، در سال گذشته میلادی نیروگاه های سراسر جهان که انرژی حدود 27 گیگاواتی(27 هزار مگاوات) از خورشید تولید می کردند نوسازی شدند، به نحوی که این نیروگاه ها در سال جاری برقی معادل خروجی حدود 12 نیروگاه هسته ای تولید خواهند کرد. پیش بینی ها نیزنشان می دهد که از سال 2020میلادی نیروگاه های خورشیدی می توانند با تولید 430 گیگاوات انرژی معادل خروجی حدود 80 نیروگاه هسته ای برق تولید کنند. روند پرشتاب رشد فناوری و تولید برق از انرژی های تجدید پذیر حتی برای کارشناسان این حوزه هم غیر قابل تصور بود. چنانچه کاهش قیمت مدول های فتوولتائیک بهای برق تولید شده در واحدهای خصوصی تولید انرژی خورشیدی در آلمان را برای صاحبان منازل و واحدها ارزان تر از برق معمولی کرده است.
انرژی خورشیدی چیست؟
ـ انرژی خورشیدی، چیست و چگونه می توان نور خورشید را به برق تبدیل کرد و چرا کشورهای قدرتمند جهان، می کوشند زیرساخت های انرژی خورشیدی را توسعه دهند؟ دانشمندان به طور سنتی، 3 روش را برای بهره گیری از انرژی خورشیدی به کار برده اند:
الف -روش «بشقاب های تخت» که در آن، سطح شفاف بشقاب ها، نور را به فلزی سیاه رنگ منتقل می کند و نور خورشید شاین فلز را تا 80 درجه داغ می کند و از این گرما برای سامانه گرمایش آب یا گرمایش خانه استفاده می شود.
ب -روش «گیرنده های کانونی» که در آن، شمار زیادی آینه، نور خورشید را روی یک نقطه در کانون، متمرکز می کند و حرارتی بین چندصد تا چند هزار درجه سانتیگراد به وجود می آورد. از این گرمای زیاد برای تولید برق استفاده می شود.
پ -روش «سلول های خورشیدی» که در آن، مواد نیمه رسانا در معرض تابش فوتون های خورشیدی، برق تولید می کنند.
روش سلول های خورشیدی، در آغاز بسیار پرهزینه بود و از آن فقط در موارد ضروری، مانند تامین برق ماهواره ها استفاده می شد. اما با گسترش فناوری و استفاده از نیمه رساناهای مختلف، اکنون تولید برق به این روش هم مقرون به صرفه است و هم بازده سلول های خورشیدی به طرز چشمگیری افزایش یافته است.سلول هایی که با «آرسنید گالیوم» ساخته می شوند بین 26 تا 30 درصد بازدهی دارند. روش سلول های خورشیدی، امروز محبوب ترین شیوه برای تولید برق خورشیدی است و کشورها بیشترین سرمایه را برای توسعه آن، اختصاص می دهند.
گفتنی است، انرژی خورشیدی از 2نظر مورد توجه کشورها قرار گرفته است. نخست آنکه خورشید، منبع رایگان انرژی است و اگر زیرساخت های این فناوری فراهم باشد، استفاده از برق خورشیدی بسیار به صرفه خواهد بود و نوسان بازار یا عوامل سیاسی و بین المللی در تامین آن دخالتی نخواهد داشت. دوم آنکه برق تولید شده از نور خورشید، یکی از پاکترین انواع انرژی ها شمرده می شود و برق نیروگاه های گازی از این نظر، به هیچ وجه، قابل مقایسه با نیروگاه های خورشیدی نیست. در جهان برخی از کشورها به اهمیت انرژی یاد شده پی برده اند و درصدد توسعه سریع تولید برق خورشیدی و بادی هستند.
این گسترش به وضوح در چین مشهود است. در این کشور دائما نیروگاه های بزرگ با استفاده از صفحات فتوولتائیک ساخته می شود و آلمان نیز با انرژی خورشیدی حدود 28 گیگاواتی خود پیشتاز استحصال برق از انرژی خورشیدی در سطح جهان است.
آسیا، پیشتاز انرژی خورشیدی
در حالی که ظرفیت تابش خورشید در ایران، از اکثر کشورهای آسیایی بیشتر است، چین، ژاپن و هند برای تامین نیاز انرژی در بخش های مختلف کشورشان با انرژی خورشیدی، طرح هایی به ارزش میلیاردها دلار در دست اجرا دارند.
در چنین شرایطی، هند طرح پیشین خود برای 19 میلیارد دلار سرمایه گذاری و افزایش ظرفیت تولید انرژی خورشیدی به 20گیگاوات تا سال 2020 را اصلاح کرد تا در طرح جدید، 100 میلیارد دلار سرمایه گذاری برای دستیابی به ظرفیت تولید 100 گیگاوات برق تا سال 2022میلادی پیش بینی شود. اما رقابت برای توسعه انرژی خورشیدی در آسیا، فقط به هند و چین محدود نمی شود. دولت ژاپن نیز برنامه ای 700 میلیارد دلاری در دست دارد و امیدوار است تا سال 2035 میلادی، تا 35 درصد از کل منابع انرژی این کشور از خورشید تامین شود.
انتهای پیام