ابتکار مجرمانه قاچاق سوخت

تاسیسات نیوز – صدیقه بهزادپور: پرونده کشف یک شبکه قاچاق سوخت در هرمزگان، بار دیگر ضرورت توجه به مشکلات ساختاری و نظارتی را یادآوری کرد. این رویداد که با کشف یک خط لوله اختصاصی برای سرقت سوخت همراه بود، نه تنها به روش‌های پیچیده قاچاق اشاره دارد، بلکه نشان‌دهنده غفلت‌های کلیدی در سیستم‌های انتقال و پایش سوخت است. سرقت  روزانه ۷۰ هزار لیتر لوله اصلی که مابین انبار پالایشگاه نفت شهید رجایی و انبار باهنر اتفاق افتاده است، خبر قاچاق بزرگی است که رسانه ای شده است. این پرونده از آن جهت خاص است که قاچاقچیان به جای استفاده از روش‌های معمول، به سراغ راه‌اندازی زیرساختی مستقل برای انتقال سوخت رفته‌اند. کشیدن یک خط لوله دو کیلومتری از مسیرهای عمومی، آن هم با پنهان کردن آن در زیر پل‌ها و کنار جاده‌ها، نشان‌دهنده جسارت و تخصص فنی بالای اعضای این شبکه است. این اقدام همچنین از سرمایه‌گذاری هنگفت قاچاقچیان حکایت دارد؛ به‌طوری که فقط هزینه تأمین لوله‌ها به میلیاردها تومان می‌رسد.

ابعاد اقتصادی و امنیتی قاچاق سوخت

یکی از نکات قابل‌توجه در این پرونده، اشاره به استفاده از روش‌های سنتی نظارت در شرکت‌های نفتی است. به‌رغم وجود ابزارهای پیشرفته‌ای که می‌توانند نشت یا ناترازی در انتقال سوخت را شناسایی کنند، اتکا به روش‌های قدیمی زمینه‌ساز چنین تخلفاتی شده است. این موضوع نه تنها مسئولیت شرکت‌های نفتی، بلکه نقش نظارتی نهادهای بالادستی را نیز زیر سؤال می‌برد. از دست رفتن روزانه هزاران لیتر سوخت، آن هم در شرایط اقتصادی فعلی، نشان از عمق خساراتی دارد که قاچاق سوخت می‌تواند بر منابع کشور تحمیل کند. افزون بر آن، استفاده از خطوط لوله غیرمجاز خطراتی برای زیرساخت‌های کشور به همراه دارد. چنین اقداماتی می‌تواند به تخریب شبکه‌های انتقال رسمی، آلودگی محیط‌زیست، و حتی خطرات امنیتی گسترده منجر شود.این پرونده بار دیگر اهمیت به‌روزرسانی سیستم‌های نظارتی و انتقال را روشن ساخت. استفاده از فناوری‌هایی نظیر حسگرهای هوشمند، سیستم‌های هشداردهنده و پایش لحظه‌ای می‌تواند از وقوع چنین تخلفاتی جلوگیری کند. بدون این تحولات، قاچاقچیان همچنان از ضعف‌های موجود بهره‌برداری خواهند کرد.

مسیر قاچاق، از نفت ستاره به ناکجاآباد

بر اساس این گزارش؛ این سوخت در حالت معمولی از پالایشگاه نفت ستاره، تحویل انبار پالایشگاه شهید رجایی می‌شد و از این انبار، به انبار نفت اسکله شهید باهنر می‌رسید. از آنجا هم به روش‌های مختلفی بین فرودگاه‌ها توزیع می‌شد. پلیس و قوه قضاییه چطور متوجه انشعاب قاچاقچیان شدند؟ انبار شهید باهنر اخیرا گزارش می‌دهد که از سوختی که در طول سه روز باید از انبار پالایشگاه شهید رجایی به آنها ارسال می‌شد، ۱۲۹ هزار لیتر کم آمده است؛ چیزی حدود دو تریلی. خبر به نیروی انتظامی می‌رسد و آنها کاوش را شروع می‌کنند. در نهایت متوجه می‌شوند که حدودا چهار کیلومتر مانده به بندر شهید باهنر، سارقان لوله فولادی را سوراخ کرده‌ و به یک لوله ۱۰ برابر کوچک‌تر از خود کمربند زده‌‌اند. جزئیاتی که از سمت دادگستری از این پرونده منتشر شده بسیار حیرت‌انگیز است. آنها لوله دو کیلومتری خود را از زیر پل کشیده و به جهت مخالف اتوبان منتقل کرده بودند. بعد از این همه پیچ و تاب در محل بارگیری سوخت، محتویات  فاضلاب را خالی کرده بودند که کسی متوجه بوی مشکوک سوخت نشود. به گفته رییس دادگستری هرمزگان، فقط لوله به کار رفته در این مسیر متری دو میلیون تومان قیمت دارد که نشان می‌دهد قاچاقچیان ۴ میلیارد تومان برای این کار هزینه‌ کرده‌اند. همچنین مخزن حلبی در محل انشعاب نصب شده بود که قاچاقچیان برای گم کردن رد خود، روی آن را با خاک و نخاله و زباله پوشانده بودند.

روزی دو تریلی قاچاق از یک انشعاب

کارشناسانی که در محل قاچاق حضور داشتند، توضیح داده‌اند که هر وقت که خط لوله اصلی پر بوده، قاچاقچیان توانسته‌اند روزی ۷۰ هزار لیتر بنزین هواپیما از آنجا استخراج کنند؛ این یعنی روزی دو تریلی سوخت از اینجا بار زده شده است. سوختی که احتمالا بعد از این نقطه با گازوئیل مخلوط و به سمت ساحل انتقال داده می‌شود و با لنج‌ها در میان دریا به فروش می‌رسد. این انشعاب در غرب بندرعباس نشان می‌داد سارقان اطلاعات بالایی از نظر فنی داشته‌اند که اولا جایابی مناسبی کرده‌اند و دوما توانسته‌اند بدون آتش‌سوزی این میزان سوخت باکیفیت را سرقت کنند. در سال‌های گذشته دادگستری هرمزگان بارها دستور داده که شرکت‌های نفتی هر جایی که میعانات جابه‌جا می‌شود از دستگاه‌های جدیدی به نام لیترشمار استفاده کنند. قهرمانی می‌گوید با اینکه از این روش می‌توان از قاچاق سوخت در مبدا جلوگیری کرد اما شرکت‌ها هنوز از روش‌های سنتی و حتی چشمی به بررسی میزان سوخت و ناترازی آن می‌پردازند.

فرصت برای اصلاح

اگرچه این پرونده با موفقیت به پایان رسید، اما تکرار چنین مواردی تنها در صورتی متوقف می‌شود که ساختارهای کنترلی و نظارتی تقویت شوند. این رخداد، زنگ خطری است برای تمامی دستگاه‌های اجرایی که باید از ظرفیت‌های فناوری به‌عنوان ابزاری برای مقابله با قاچاق و حفاظت از منابع ملی استفاده کنند. درحقیقت سرقت سوخت در مسیری  بر سرراه لوله اصلی انتقال سوخت و سرقت روزانه ۷۰ هزار لیتر رخدادی عجیب است که بیشتر شبیه فیلم های سینمایی است تا واقعیت، از آن عجیبتر، پوسیدگی این لوله ها در مسیر پرپیچ و خم و پوسیدگی قسمت بزرگی از آن است که حکایت از قدمت زیاد این قاچاق سوخت بدون اطلاع از نیروهای انتظامی و مقامات مسئول دارد.