تحلیل و نقدی بر حذف احتمالی کارت سوخت

دکتر جواد نوفرستی

 

مدرس دانشگاه، کارشناس اقتصاد انرژی

آیا حذف کارت سوخت بنزین تصمیم درستی است؟

به گزارش تاسیسات نیوز، همرمان با سهمیه بندی بنزین و دو نرخی شدن آن، از سال 86 کارت سوخت به جریان افتاد. تا بهار 94 که بنزین تک نرخی شد، تردیدی در اهمیت و ضرورت آن نبود.

بعد از تک نرخی شدن بنزین، این سوال مطرح است که آیا ضرورتی برای ادامه آن وجود دارد یا قابل حذف است؟

 

نگاه بدبینانه اینست که تک نرخی کردن بنزین با هدف حذف کارت سوخت انجام شده است. به دلایلی که در ادامه ارائـه می شود، بهتر بود تک نرخی کردن قیمت بنزین در این مقطع و شرایط فعلی انجام نمی شد و تک نرخی کردن خیلی زود انجام شد.

 

 

شاید در شرایط فعلی برداشت کلی این باشد که کارت سوخت کارایی خود را از دست داده و قابل حذف است یا باید حذف شود، اما به دلایل زیر، حذف کارت سوخت پیشنهاد نمی شود و حفظ و تاکید مجدد بر نقش کارت سوخت، توصیه می شود:

 

 

1- درست است که با سقوط قیمت جهانی نفت و در نتیجه بنزین، در حال حاضر نرخ فروش داخلی بنزین، به سطح قیمت فوب خلیج فارس و حتی بالاتر رسیده است اما باید به دو نکته توجه داشت.

نکته اول اینکه، قابل پیش بینی نیست که قیمت های فعلی جهانی تا چه زمانی پایدار خواهند بود. اگر یک، دو یا 5 سال دیگر، قیمت ها به وضعیت قبل از سقوط قیمت نفت برگشت (بنزین لیتری نزدیک یک دلار)، آیا دوباره باید متحمل هزینه بسیار سنگین ایجاد زیرساخت های فنی و الکترونیکی و صدور و عملیاتی کردن کارت سوخت شویم.

نکته دوم اینست که، به قیمت فوب خلیج فارس باید هزینه های حمل، توزیع، مالیات و عوارض محیط زیستی اضافه شود. با احتساب این هزینه ها، نرخ فروش فعلی، سوبسید دارد.

 

 

2- در زمان سهیمه بندی، علاوه بر سوبسید حدود 80% روی فروش بنزین، با معضل قاچاق سوخت هم مواجه بودیم. امروز اگرچه با سقوط قیمت نفت، سوبسید بنزین شاید به نزدیک صفر کاهش یافته است و قاچاق هم کمتر از قبل از سهمیه بندی است، اما اگر قیمت چند برابری نرخ فروش بنزین در کشورهای همسایه را ببینیم، هنوز قاچاق پرسود، حجم و سهم بزرگی دارد و با حفظ کارت سوخت و پررنگ کردن نقش آن، می توان به بخشی ازاین معضل نائل آمد.

حذف کارت سوخت یعنی حذف نظارت بر مدیریت مصرف و درنتیجه کمک به قاچاق و حتی تشویق آن. نمی توان انتظار داشت کل مرز کشور را برای کنترل قاچاق بنزین، پاسگاه گذاشت و سربازان و ماموران نیروی انتظامی، سپاه یا ارتش را در معرض خطر و تهدید اشرار و قاچاقچیان قرار داد.

 

 

 

3- کارت سوخت می تواند و توانسته به مدیریت مصرف بنزین و حتی اصلاح سبد سوخت خودرو از طریق افزایش سهم CNG کمک کند.

بدون در نظر گرفتن قاچاق، بدیهی است کارکرد اصلی کارت سوخت زمانی است که سهمیه بندی وجود داشته باشد.

یک نکته و سوال همینجاست: درحالیکه در زمان حذف سهمیه بندی هنوز قیمت فوب خلیج فارس 30 تا 40 درصد بالاتر از نرخ فروش تک نرخی داخلی بود، آیا بهتر نبود که نظام سهمیه بندی و عرضه دو نرخی بنزین حفظ می شد؟

راهکارهای مختلفی هم وجود داشت و دارد: کاهش سهمیه بنزین خودروهای شخصی، کاهش سهمیه خودروهای دوگانه سوز، مدیریت بیشتر سهمیه ها و کنترل پیمایش خودروهای عمومی با سهمیه بالا و …  

 

 

• هم اکنون هم برای سال 95 پیشنهاد می شود، با حفظ کارت سوخت و نظام سهمیه بندی بر اساس پیشنهادات فوق، نرخ پایه بنزین سهمیه ای بدون تغییر یعنی 1000 تومان اما بنزین آزاد، بدون هرگونه سوبسید با احتساب هزینه های حمل، توزیع، مالیات و عوارض محیط زیست)، با نرخ تقریبی 1300 تومان عرضه شود.

 

 

• چرا یک خودرو شخصی پر تردد برای امور شخصی و تفریحی و حتی خیابان گردی مالک آن که عمدتا” در دهک های بالای متوسط قرار دارد، باید بنزین سوبسید دار، (معادل نرخ فروش بنزین به خودروی سواری عمومی) مصرف کند و هوای شهرها را آلوده کند و باعث ترافیک شدید هم بشود؟

4- تازمانی که روی بنزین و همه حامل های انرژی، از بیت المال متعلق به یکایک مردم، سوبسید پرداخت می شود، خانواده ها و افرادی که از حامل انرژی خاصی استفاده نمی کنند یا استفاده کم و حداقلی و کمتر از الگوی مصرف دارند، از یارانه پنهان محروم یا از آن بصورت محدود بهرمند هستند.

هم اکنون، دهک ها و گروههایی که از بنزین یا سایر حامل های انرژی، بیشتر از الگوی مصرف، استفاده می کنند، از بیشترین یارانه پنهان برخوردارند. بی عدالتی واقعی، اینجاست که باید برطرف شود. راهکار حل این بی عدالتی، در قالب طرح “کارت اعتباری یارانه انرژی برابر (کایاب)”، اسفندماه سال 92 به برخی نمایندگان مجلس و اعضای کابینه دولت ارائـه شده است.

بر اساس “طرح کایاب”، همه ایرانیان، نه کسانی که خودرو دارند یا ندارند و بنزین استفاده می کنند یا نمی کنند، از یارانه برابر بهرمند می شوند و در مورد سایر حامل ها هم، برای سهمیه برابر از همه حامل ها و بر اساس ارزش واقعی یعنی نرخ صادراتی یا وارداتی، در کارت اعتباری یارانه انرژی هر خانواده، یارانه شارژ می شود. اگر سهمیه استفاده شد، با نرخ آزاد از محل کارت پرداخت می کنند اگر کمتر مصرف شد، مازاد یارانه و اعتبار کارت، بعنوان وجه نقد در اختیار خانواده است و اگر بیشتر از سهمیه مصرف کرد هم، به نرخ آزاد بدون سوبسید پرداخت می کند. این عین عدالت واقعی است. جزئـیات کامل طرح کایاب، در اینترنت در دسترس است.

سخن پایانی

 

کارت سوخت بنزین زمانی قابل حذف است که:

 

1- کارت یارانه برابر انرژی، جایگزین کارت سوخت شود (از کارتهای موجود هم می توان استفاده کرد)

 

2- هیچ سوبسیدی از بیت المال به بنزین داده نشود. (هزینه تولید و یا واردات و هزینه های جانبی حمل، توزیع، مالیات و عوارض محیط زیست)

 

3- قاچاق سوخت نداشته باشیم.

Nowferesti.com

 

بهینه سازی مصرف انرژی و حفط محیط زیست، وظیفه ملی همه ماست

 

 

 

 

 

انتهای خبر