پزشکیان و اَبَربحران کمبود انرژی

تاسیسات نیوز – صدیقه بهزادپور:  ایران، دومین تولیدکننده بزرگ نفت در سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، با بحران انرژی در همه حوزه ها به ویژه گاز، برق، آب مواجه است از سوی دیگر به دلیل تحریم ها نیز با موانع صادرات نفت و تامین درآمدهای ارزی روبروست، این در حالی است که به دلیل تشدید تحریم های اِعمال شده با معضل عدم سرمایه گذاری در بخش انرژی به منظور به روزرسانی تجهیزات و به کارگیری تکنولوژی های نوین نیز مواجه است. در این راستا به نظر می رسد تنها راهکاری که دولت به منظور حل بحران ارائه می کند، تعطیلی بنگاه های اقتصادی حتی تا ۳ روز در هفته یا تعطیلی کل کشور در مواردی که برای تامین انرژی برق در تابستان یا گاز در زمستان روبروست. اما کارشناسان معتقدند؛ این راهکار راه حل کارآمد نیست چرا که در حالی که کشور در شرایط دشوار و بحرانی داخلی و بین المللی به سر می برد و نیاز به افزایش تولید و حضور در بازارهای خارجی به منظور تامین درآمدهای ارزی دارد، تعطیلی بنگاه های و واحدهای تولیدی اقتصادی موتور اقتصاد را کُندتر و در نتیجه تبعات آن در حوزه های اقتصادی، اجتماعی و… را در آینده ای نزدیک شدیدتر می کند.

زیرساخت های فرسوده تشنه سرمایه گذاری

تولید نفت ایران از سال ۲۰۱۸ به طور پیوسته در حال کاهش بوده است که دلیل آن مجموعه ای از عوامل از جمله کاهش طبیعی، کمبود سرمایه گذاری و تحریم هاست. کمبود برق نیز از دیگر مشکلاتی است که به دلیل نبود سرمایه گذار داخلی و خارجی تامین برق مورد را نیاز کشور را با وجود افزایش جمعیت کشور را با مشکلات بسیاری مواجه کرده است. در حالی که همه کارشناسان بر بازسازی تجهیزات و نیروگاه ها در حوزه برق، آب، گاز و… تاکید می کنند، بخش انرژی کشور به دلیل تحریم و همچنین مدیریت ناکارآمد و عدم تمایل حضور سرمایه گذاران در کشور و معضل مبادلات مالی به دلیل عدم پذیرش AFTF و … همچنان ناچار است با زیرساخت های فرسوده و فرتوت خود گرفتار باشد و توان جایگزینی تجهیزات ابتدایی را نیز ندارد از این رو ناچار به قطعی برق و گاز صنایع به شکل منظم و غیرمنظم یا تعطیلی کشور می شود. گذر از روزهای داغ برای همه مردم اما به صورت ویژه تر برای ساکنین شهرهای جنوبی با دمایی حدود ۶۰ درجه در حالی سپری می شود که تامین انرژی هر روز برای آنها به میزان قابل توجهی افزایش یافته است و این امر برای خانوارها و مشاغل دشوار است. فرسودگی کابل ها و تجهیزات برق در برخی از شهرهای جنوبی به دلیل گرد و غبار و تهدید خاموشی برق فعالیت های اقتصادی و حتی زندگی روزمره مردم را به شدت تحت تاثیر قرار داده است تا جایی که استانداردهای زندگی اجتماعی اقتصادی ساکنین کاهش یافته است.

پیامدهای محیط زیستی

کمبود انرژی برای ادامه حیات اقتصادی و اجتماعی، برخی از نیروگاه ها را مجبور به استفاده از سوخت های فسیلی برای پاسخگویی به تامین نیازهای انرژی در بخش های مختلف کرده است که خود باعث افزایش آلودگی هوا شده است، از سوی دیگر بحران انرژی به کمبود آب نیز منجر شده است، زیرا نیروگاه ها و سایر صنایع برای خنک کردن و اهداف دیگر به آب متکی هستند. به گفته کارشناسان؛ سرمایه گذاری در حوزه منابع تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی می تواند  اتکای کشور  به سوخت‌های فسیلی را کاهش دهد و اثرات بحران انرژی را کاهش دهد. صاحبنظران معتقدند؛ دولت چهاردهم باید به دنبال همکاری بین المللی برای رسیدگی به بحران انرژی، از جمله از طریق توسعه پروژه های انرژی جدید و به اشتراک گذاری بهترین شیوه ها باشد. علاوه بر این دولت باید اقدامات کارآمد انرژی مانند مقاوم سازی ساختمان ها و ارتقای وسایل کارآمد انرژی را برای کاهش مصرف انرژی اجرا کند. اجرای سیاست های برای حل بحران انرژی در تمام کشور فرآیندی پیچیده است که نیاز به بکارگیری دیپلماسی انرژی مطلوب در عرصه داخلی و بین المللی دارد در غیراینصورت پیامدهای این بحران نه تنها زندگی روزمره بلکه اقتصاد و ابعاد مختلف کشور را در سطوح مختلف را با چالش روبرو می کند.

انتقال کشتی شکسته انرژی دولت سیزدهم به پزشکیان

این گزارش حاکی است؛ انرژی در بخش های مختلف گاز، برق، آب و… در حالی به دولت چهاردهم انتقال داده می شود که به ابربحران ناترازی ها گرفتار است . توسعه میادین نفتی و جذب سرمایه گذار خارجی اولین اقدامی است که به نظر می رسد وزیر نفت آینده باید در صدر و اولویت برنامه های خود قرار دهد. تبدیل ایران از صادرکننده بنزین به وارد کننده در حالی صورت گرفت که همچنان دولت از افزایش قیمت بنزین به دلیل پرهیز از اعتراضات مردمی دوری می کند و به این ترتیب کسری بنزین به دلیل عدم تناسب مصرف و تولید داخلی بحران زا شده و ایران را به واردکننده بنزین تبدیل کرده، ایران به طور متوسط روزانه حدود ۱۲۰ میلیون لیتر بنزین مصرف می‌کند در حالی که میزان تولید آن کمتر از این رقم (به طور متوسط حدود ۱۰۰ میلیون لیتر بوده) و به طور میانگین با کسری ۱۰ تا ۲۰ میلیون لیتر در روز مواجه است. این اتفاق، ضررهای اقتصادی زیادی را به کشور تحمیل کرده و نیاز به واردات بنزین به ارزش ۳ میلیارد دلار در سال گذشته را به دنبال داشته است.

حل اَبَربحران انرژی با شفاف سازی اقتصاد انرژی

بحران دیگر کسری انرژی مربوط به کمبود برق در تابستان و کمبود گاز در زمستان است. کمبود گاز در برخی از روزهای سرد زمستان به طور متوسط به ۱۰ تا ۲۰ درصد و حتی در برخی مقاطع به ۳۰۰ میلیون مترمکعب نیز می‌رسد. اما تنها نسخه دولت برای عبور از این بحران بستن شیر گاز صنایع بزرگ کشور و درنهایت افزایش گرانی و تورم است. تمرکز بیش از حد بر گاز برای گرمایش خانگی که در ایران حدود ۹۸ درصد بوده در حالی که در سایر کشورها این رقم ۳۰ تا ۴۰ درصد است، این بحران را ایجاد کرده است. همچنین پیک مصرف برق در تابستان به بیش از ۸۰ هزار مگاوات تولیدی می‌رسد و در مقاطعی با کمبود حدود ۸ تا ۱۰ درصد مواجه است و همین امر موجب شده نیمی از کشور در فصل تابستان در خاموشی به سر ببرد، اما دولت‌ها با خاموشی‌های برنامه‌ریزی شده یا نشده به‌دنبال حل آن هستند. بر اساس آمار، ایران  ۱۸ هزار مگاوات ناترازی برق دارد.تاکید پزشکیان بر شفاف کردن اقتصاد انرژی روزنه های امیدی برای حذف مافیا و رانت های بزرگ نفت و… ایجاد کرده است که شاید درآمدهای بیشتری به سمت دولت گشوده شود، هر چند تحقق این امر با حذف تحریم ها که البته در تضاد آشکاری با کاسبان تحریم خواهد داشت، ارتباط تنگاتنگی دارد. اما باید دید آیا دولت پزشکیان که به نظر می رسد آخرین فرصت برای احیاء اقتصاد با روشی متفاوت برای کشور محسوب می شود می تواند در چرخش موتور اقتصاد با پرهیز از روش های تکراری قبل اقدامی موثر انجام دهد یا خیر؟