برخلاف آنچه ادعا می‌شود در بسیاری از پروژه‌های عمرانی اولویت با پیمانکاران خارجی است. رئیس انجمن سیستم‌های تهویه مطبوع می‌گوید بخش زیادی از نیازهای موجود در سیستم تهویه داخلی‌سازی شده و نیازی به تامین آن از محل واردات نیست. با وجود این برخی از نهادهای دولتی و شبه‌دولتی تنها به خاطر داشتن یک سفر خارجی، سراغ انتخاب پیمانکاران خارجی می‌روند. این در حالی است که به گفته بستانچی قیمت و کیفیت بسیاری از تولیدات ایرانی مناسب‌تر از محصولات اروپایی و حتی آسیایی است. او به سیستم‌های تهویه تونل توحید که توسط یک پیمانکار اسپانیایی تجهیز و تامین شده اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: در حالی این پروژه از نظر تهویه مشکلات زیادی دارد که تونل‌های مشابه با طول بیشتر که توسط پیمانکار ایرانی تجهیز شده هیچ مشکلی ندارد. او همچنین در ادامه سخنان خود با اشاره به رشد ۵۰ درصدی قیمت تمام شده تولید در سال ۱۴۰۰ اظهار کرد: ما فولاد را به قیمت بالاتری از رقبای خود تامین می‌کنیم. این در حالی است که ایران خود تولید‌کننده فولاد بوده و قیمت انرژی در آن بسیار ارزان است. تاسیسات نیوز: به گفته رئیس انجمن سیستم‌های تهویه مطبوع قیمت سیستم‌های تهویه ما از تولیدکنندگان اروپایی و حتی آسیایی کمتر است. ضمن اینکه خریداران محصولات خارجی معمولا در خدمات پس از فروش با چالش مواجه می‌شوند، این در حالی است که در خرید از تولیدکنندگان داخلی چنین مشکلی وجود ندارد. مهدی بستانچی با ابراز تاسف از این وضعیت بیان می‌کند: از نظر قیمتی ما در پروژه‌ها دست بالا را داشته و پایین‌ترین قیمت را در نمونه‌ها و مشخصات فنی مشابه خود داریم؛ چه در رقابت با رقبای اروپایی و چه در رقابت با رقبای آسیایی. اما فرهنگ خرید از خارج همچنان در کشور وجود دارد. مزیت دیگری که خرید تجهیزات داخلی دارد، مساله خدمات پس از فروش است. به طور معمول در خریدهای خارجی خبری از خدمات پس از فروش نیست یا اگر هم باشد عمر آنها خیلی کوتاه است. چرا که هر چند وقت یک بار شرکت‌های خارجی به بهانه تحریم‌ها از ایران خارج شده و حاضر به ادامه همکاری با ما نیستند. حال آنکه شرکت‌های داخلی تا زمانی که نیاز باشد می‌توانند خدمات مورد نیاز را به مشتریان ارائه دهند و این‌گونه مانع هدر‌رفت سرمایه ملی می‌شوند.
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به کیفیت بالا و قیمت پایین سیستم‌های تهویه تولیدی شما و همچنین توانایی پیمانکارهای داخلی، نگاه‌های نهادهای دولتی و شبه‌دولتی به استفاده از تجهیزات داخلی و استفاده از توان متخصصان ایرانی چطور است، می‌گوید: متاسفانه در کشور ما انتخاب پیمانکار خارجی برای نهادهای دولتی و شبه‌دولتی جذابیت بالایی دارد. چرا که در روند انتخاب پیمانکاران غیر ایرانی حداقل یک سفر خارجی هم شکل می‌گیرد اما برای مذاکره و قرارداد با شرکت‌های داخلی باید به شهرک‌های صنعتی اطراف تهران یا سایر شهرها مراجعه کنند. متاسفانه در برخی موارد صرف داشتن یک سفر خارجی خریدار را به سمت انتخاب پیمانکاران خارجی و خرید محصولات غیر ایرانی سوق می‌دهد. در صورتی که در بسیاری از حوزه‌ها تولیدات پیمانکاران ایرانی از نظر کیفیت بهتر و از نظر قیمت ارزان‌تر از محصولات خارجی است. اما متاسفانه جذابیت سفر خارجی و البته رانت‌های ناشی از انتخاب پیمانکار خارجی باعث می‌شود که انتخاب درستی شکل نگیرد. به عنوان مثال تونل توحید به عنوان یک تونل شهری که توسط یک پیمانکار اسپانیایی تجهیز و تامین شده با مشکلات متعددی از نظر تهویه مواجه است. حال آنکه تونلی شبیه توحید حتی با طول بیشتر همین حالا توسط پیمانکار داخلی تامین و تجهیز شده اما هیچ مشکلی هم ندارد.
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه مدعی هستید قیمت سیستم‌های تهویه تولید شما کمتر از نمونه‌های مشابه خارجی است. خرید و استفاده از سیستم‌های تهویه داخلی تا چه اندازه صرفه‌جویی ارزی به همراه داشته است، خاطرنشان می‌کند: برآورد دقیقی در این‌باره صورت نگرفته است. اما روی یک محصول خاص می‌توانم بگویم که استفاده از تولیدات ما توانسته میزان ارز‌بری را به یک‌سوم برساند و دو‌سوم صرفه‌جویی ارزی به همراه داشته باشد.
این تولید‌کننده در ادامه می‌افزاید: در حال حاضر مواد اولیه حدود ۷۰ درصد قیمت یک محصول را تشکیل می‌دهد و سهم هزینه‌های سربار و دستمزد کمتر از ۲۵ درصد است. بنابر‌این اگر می‌خواهیم قیمت محصولی را کنترل کنیم باید جلوی افزایش قیمت مواد اولیه را بگیریم. مهم‌ترین چالش ما در حوزه مواد اولیه، تامین فولاد است. این مشکلی است که بیشتر صنایع فلزی با آن مواجه هستند. متاسفانه مدیریت در تامین و توزیع و قیمت‌گذاری فولاد در سال‌های گذشته به هیچ‌وجه مناسب نبوده است. به‌طوری که قیمت تامین نهاده‌های فولادی در ایران که خود تولید‌کننده این محصول است بالاتر از کشورهای رقیب ماست. این در حالی است که قیمت انرژی در ایران به لحاظ ارزانی به هیچ‌وجه قابل قیاس با کشوری همچون ترکیه نیست.
رئیس انجمن سیستم‌های تهویه مطبوع درباره این سوال که مهم‌ترین چالش و دغدغه فعالان صنعتی در سال ۱۴۰۰ چه بود، می‌گوید: ما در سال ۱۴۰۰ با مشکل جدی تامین منابع مالی مواجه بودیم. کاهش بودجه پروژه‌های عمرانی مشکلات زیادی را برای ما ایجاد کرد. به‌طوری که پیمانکاران در بخش‌های مختلف مشغول به فعالیت هستند اما قادر به دریافت مطالبات خود از نهادهای دولتی و شهرداری نیستند. امیدواریم با توجه به امیدواری‌هایی که نسبت به احیای برجام وجود دارد، در سال جدید مساله نقدینگی شرکت‌ها و همچنین انتقال تکنولوژی از کشورهای دیگر برطرف شود. اما مشکل بعدی قاچاق هدفمند برخی از تجهیزات تولیدی در این صنعت است. به‌طوری که سیستم‌های تهویه مطبوعی که قابلیت تولید آنها در کشور وجود دارد تحت عنوان تجهیزات وارد کشور می‌شود.
وی در بخش دیگر سخنانش درباره میزان طلبکاری صنعتگران از نهادهای دولتی و خصولتی می‌افزاید: ما خود جزو طلبکاران بزرگ نهادهایی همچون شهرداری و وزارت راه و شهرسازی هستیم. به‌طوری که بخش عمده‌ای از طلب‌های خود را به‌ویژه درحوزه تونل‌های جاده‌ای نتوانستیم وصول کنیم. بستانچی در پاسخ به این سوال که قرار است بخشی از بدهی دولت به پیمانکاران بخش خصوصی از محل تهاتر با نفت پرداخت شود. این مصوبه تا چه اندازه می‌تواند مشکل نقدینگی فعالان صنعتی و اقتصادی را رفع کند، توضیح می‌دهد: بخش زیادی از پیمانکارانی که قادر به دریافت طلب خود از دولت نیستند، پیمانکاران بزرگی نیستند. سوال اینجاست پیمانکاران کوچک که زیرساخت‌ها، ارتباطات و امکانات صادرات نفت را ندارند چطور می‌توانند از فرصت پیش آمده استفاده کنند. به نظر من این مصوبه مجلس بیشتر در راستای پیمانکاران بزرگ و خاص و نهادهای شبه‌دولتی است.
