اجبار در مدیریت مصرف انرژی

ادامه وضعیت کنونی یعنی تداوم مصرف بالای انرژی کشور را با چند ابرچالش “زیان بیت المال بابت حجم عظیم یارانه پنهان انرژی، تشدید کسری تورم زای بودجه هرساله دولت، تشدید تورم و رکود تورمی، رشد اقتصادی منفی، بحران نقدینگی، عدم امکان حمایت و جبران کاهش شدید قدرت خرید حداقل ۵ دهک درآمدی در دو بحران اقتصادی دهه اخیر با افزایش چند برابری نرخ ارز، افزایش بی عدالتی اجتماعی با شاخص افزایش ضریب جینی و …” روبرو خواهد ساخت. لذا نیازمند تصمیم بزرگ در این حوزه هستیم.
درنتیجه، این اتفاق نظر وجود دارد که ادامه وضع موجود ممکن و قابل تحمل نیست و باید به راهکارهای موثر پرداخت. لازم به توضیح است که مسلما هر راهکار و اقدامی، اثرات و پیامدهای مثبت و منفی دارد.

با پذیرش ضرورت تغییر و اخذ تصمیم جدید، لازمست منافع و معایب هر راهکار جدید با در نظر داشتن “وخیم بودن یا عدم امکان تداوم وضعیت فعلی” جمع بندی شود و همچنین، نقاط مثبت و منفی راهکارهای بالقوه موجود، باید باهم مقایسه شوند، و بر اساس برآیند آنها تصمیم گیری کرد. با مرور راهکارهای متعدد پیشنهاد شده بصورت رسمی و غیر رسمی از سوی اشخاص حقیقی و حقوقی (کارشناسان، اندیشکده ها و .. )، حدود ۱۰ راهکار مطرح است که در این یادداشت فرصت پرداختن به همه آنها وجود ندارد.
بدیهی است راهکارهای مختلف باید بر اساس شاخص ها و معیارهای مشخص و وزن داده شده، بدرستی مورد ارزیابی قرار گیرند. شاخصهای زیر جهت ارزیابی راهکارهای متعدد ارائه شده برای عبور از بحران مصرف انرژی، پیشنهاد می شوند: عدالت، مصرف انرژی، اثر تورمی، اثر بر ضریب جینی، کمک به اقشار آسیب پذیر (هک های درآمدی پایین)، رشد اقتصادی، همسویی با اقتصاد مقاومتی، شفافیت، رانت و فساد، قابلیت اجرا، قابلیت پذیرش اجتماعی یا اعتماد جامعه و …
از نظر نویسنده، دو شاخص اصلی، زیربنایی و محوری اول “بی عدالتی” و دوم “اسراف و هدررفت منابع انرژی” است و دیگر شاخصها، متاثر از این دو شاخص محوری هستند. از این رو در این یادداشت، به دو راهکار موثر بر عدالت در بهرمندی از یارانه های هنگفت انرژی و همچنین موثر در کاهش مصرف انرژی پرداخته می شود.