چاههای غیرمجاز عامل اصلی فرونشست زمین و بحران منابع آب کشور
به گزارش تاسیسات نیوز به نقل از پایگاه اطلاعرسانی وزارت نیرو، تقی عبادی، مدیرکل دفتر توسعه نظامهای فنی، بهرهبرداری و دیسپاچینگ برقآبی شرکت مدیریت منابع آب ایران، اعلام کرد: بر اساس قانون توزیع عادلانه آب، هرگونه حفر و بهرهبرداری از چاه باید با مجوز وزارت نیرو انجام شود. در حال حاضر، حدود ۴۸۰ هزار چاه مجاز در کشور وجود دارد، اما متأسفانه ۵۵۰ هزار چاه غیرمجاز نیز فعال هستند که ۳۲۰ هزار حلقه از آنها آسیبهای جدی به منابع آب زیرزمینی وارد میکنند.
وی افزود: چاههای غیرمجاز سالانه حدود ۷ تا ۸ میلیارد مترمکعب آب برداشت میکنند و این برداشت بیرویه، فشار سنگینی بر منابع آبی کشور وارد کرده است. طبق آمارها، در بخش کشاورزی حدود ۲۷ میلیارد مترمکعب آب بهصورت مجاز برداشت میشود، اما ۱۵ تا ۱۶ میلیارد مترمکعب دیگر از طریق چاههای غیرمجاز یا اضافهبرداشت از چاههای مجاز مصرف میشود.
عبادی تصریح کرد: چاههای غیرمجاز در دو دسته قرار میگیرند؛ گروه اول چاههای کمعمق هستند که باعث خشکشدن رودخانهها میشوند. برای نمونه در حوضه دریاچه ارومیه ۷۵ هزار چاه غیرمجاز شناسایی شده که بسیاری از آنها سبب خشکشدن رودخانههای منتهی به دریاچه شدهاند. گروه دوم، چاههای عمیقتر از ۵۰ متر هستند که بهطور مستقیم به سفرههای آب زیرزمینی آسیب میزنند و موجب فرونشست زمین میشوند.
او با اشاره به پدیده فرونشست زمین در اصفهان گفت: برداشتهای غیرمجاز و چاههای عمیق عامل اصلی این پدیده هستند. هر ساله در برخی مناطق بیش از یک متر افت سطح آب زیرزمینی گزارش میشود و در استانهایی چون کرمان، تهران و اصفهان عمق چاهها از ۱۰۰ به ۵۰۰ متر افزایش یافته است که تهدیدی جدی برای پایداری زمین به شمار میرود.
به گفته عبادی، وزارت نیرو با تصویب «مصوبه مقابله با فرونشست» کفشکنی چاهها را محدود کرده است. بر اساس این مصوبه، کفشکنی در طول عمر چاه فقط یکبار و حداکثر تا ۱۰ درصد از عمق چاه مجاز است. در مناطق دارای فرونشست، این اقدام بهطور کامل ممنوع است.
وی درباره شایعات پیرامون آبهای ژرف نیز توضیح داد: چیزی به نام «آب ژرف» وجود ندارد، بلکه آبخوانهای ژرف در عمق زمین قرار دارند و تنها در صورتی قابل بهرهبرداریاند که تجدیدپذیر باشند. تاکنون هیچ شواهدی مبنی بر تجدیدپذیری این آبها وجود ندارد و بیشتر آنها از نوع آبهای فسیلی و غیرقابل استفاده هستند.