سازمان نظام مهندسی یک سازمان مستقل است؛ نه دنبال منافع و نه درآمد است. این سازمان، نظارت بر ساخت و ساز دارد. اگر مردم ما حداقل‌های مقررات ملی ساختمان را رعایت کنند، انشاالله اگر زمین‌لرزه‌ای با قدرت ۸ ریشتر هم بیادید ما مشکلی نخواهیم داشت. ما کمیته‌ی مصالح را فعال کرده‌ایم. ما آزمایشگاه مکانیک خاک را نیز فعال کرده‌ایم.
«استان کهگیلویه و بویراحمد در رابطه با کیفیت ساخت و ساز جزو چهار استان کشور است. اما در رابطه با سطح اشغال و تراکم جز استان‌های اول در کشور است و شاید بالای ۹۰ درصد ساختمان‌ها سطح اشغال و تراکم را رعایت نکرده‌اند که شما بیشتر این قسمت را مد نظر دارید. این قسمت اصلاً ارتباطی با نظام مهندسی ندارد و بر می‌گردد به کمیسیون ماده‌ی ۵، کمیسیون ماده‌ی ۱۰۰، که آنها باید اظهار نظر کنند. ما بر کیفیت، مثل مصالح، ساخت و ساز و … نظارت داریم. ۹۰ درصد ساختمان‌هایی که ساخته می‌شوند، از نظر کیفیت، خوب هستند. تا زمانی که شهرداری در رابطه با کمیسیون ماده‌ی ۱۰۰ نگاهی درآمدزایانه است، ما این مشکل را داریم.
ما بر کیفیت ساخت و ساز نظارت می‌کنیم. اما وقتی که مالک یک مجوز ۶۰ درصد دارد ولی ۸۰ درصد می‌سازد، وظیفه ما این است که به شهرداری اعلام کنیم. سپس دیگر وظیفه‌ی شهرداری است با پلیس ساختمان آن را پیگیری کند و جریمه نماید و از ادامه‌ی کار جلوگیری کند.» ابراهیم مهرجو رئیس سازمان نظام مهندسی استان کهگیلویه و بویراحمد است که با او پیرامون مسائل مختلف نظام مهندسی گفت‌وگویی انجام داده ایم که در ادامه می‌خوانید
زلزله‌ی سیسخت نیازمند اقداماتی از طرف سازمان نظام مهندسی بود. لطفاً گزارشی از اقدامات سازمان نظام مهندسی در این زمینه بفرمائید.
در زلزله‌ی سیسخت، اولین چادری که بنا نهاده شد، شاید چادر سازمان نظام مهندسی ساختمان استان کهگیلویه و بویراحمد بود. ما در همان بدو حادثه، تیم‌های نظام منهدسی را در سیسخت فعال کردیم و دفتر نمایندگی را در شهر سیسخت و روبروی ستاد بازشسازی فعال نمودیم. این دفتر شبانه‌روزی بود؛ از ساعت ۸ صبح تا ۱۲ شب، کار طراحی نقشه‌ها را انجام می‌دادیم. خوشبختانه نزدیک به ۶۵۰ مورد طراحی نقشه توسط مهندسین معمار سازمان نظام مهندسی ساختمان انجام گرفت. بعد از طراحی، نوبت به کار ساخت و ساز پروژه‌ها بود. ما تفاهم‌نامه‌ای با بنیاد مسکن داشتیم که هر پروژه‌ای حداقل یک ناظر سازه داشته باشد. سپس ما آمدیم تیم نظارت عالیه را در شهر سیسخت فعال کردیم. نزدیک به ۶۵۰ پروژه که از صفر تا صد در حال کار هستند، علاوه بر ناظر سازه، تیم نظارت عالیه در شهر سیسخت فعال است. این تیم به صورت روزانه و مقیم در شهر سیسخت هستند که از مهندسین سازه، معمار، شهرساز، مهندسین تأسیسات مکانیکی و تأسیسات برقی تشکیل شده است.ما به خاطر حساسیت موضوع، آزمایشگاه مکانیک خاک را با هزینه‌ی سازمان نظام مهندسی در شهر سیسخت فعال کردیم. در شهر سیسخت، از آن ۸۰۰ ساختمانی که تخریب شد، تقریباً ۹۰ درصد از آنها ساختمان‌هایی بودند که بیش از سه یا چهار دهه از عمر آنها گذشته بود و اغلب، چوبی، گچی و یا سنگی بودند. ساختمان‌هایی هم که از کانال نظام مهندسی عبور کرده بودند، در سازه‌ی آن ساختمان‌ها مشکلی ایجاد نشد. فقط در دیوارهای داخلی، وادارها، و وال‌پست بوده که این هم برمی‌گردد به اجرا. یعنی ناظر ما تقریباً کار نظارت را انجام داده بود. یعنی بحث مجری بوده است. ما هم بحث مجری‌های ذیصلاح در دستور کارمان هست که ان شاء الله در استان بتوانیم آن را فعال کنیم.
شیوه‌ی ساخت و ساز در یاسوج کمی عجیب و غریب است، به گونه‌ای که گمان می‌رود نظارتی بر آن نبوده است. علت آن چه می‌تواند باشد؟
در شهر یاسوج در رابطه با کیفیت ساخت وساز جزو جهار استان کشور است. اما در رابطه با سطح اشغال و تراکم جز استان‌های اول در کشور است و شاید بالای ۹۰ درصد ساختمان‌ها سطح اشغال و تراکم را رعایت نکرده‌اند که شما بیشتر این قسمت را مد نظر دارید. این قسمت اصلاً ارتباطی با نظام مهندسی ندارد و برمی‌گردد به کمیسیون ماده‌ی ۵، کمیسیون ماده‌ی ۱۰۰، که آنها باید اظهار نظر کنند. ما بر کیفیت، مثل مصالح، ساخت و ساز و … نظارت داریم. ۹۰ درصد ساختمان‌هایی که ساخته می‌شوند، از نظر کیفیت، خوب هستند. تا زمانی که شهرداری در رابطه با کمیسیون ماده‌ی ۱۰۰ نگاهی درآمدزایانه است، ما این مشکل را داریم.
ما بر کیفیت ساخت و ساز نظارت می‌کنیم. اما وقتی که مالک یک مجوز ۶۰ درصد دارد ولی ۸۰ درصد می‌سازد، وظیفه ما این است که به شهرداری اعلام کنیم. سپس دیگر وظیفه‌ی شهرداری است با پلیس ساختمان آن را پیگیری کند و جریمه نماید و از ادامه‌ی کار جلوگیری کند.
برای اولین بار کمیته‌ی نظارت عالیه با هماهنگی اداره کل راه و شهرسازی استان کهگیلویه و بویراحمد در حال نظارت بر پروژه‌ها هستند. یعنی بر کار مهندسین ناظر نظارت می‌کنند. این تیم چهار اکیپ در شهر یاسوج و دنا دارد. یک اکیپ در گچساران و باشت و شهرستان بهمئی و یک اکیپ هم در شهرستان کهگیلویه‌ی بزرگ هست. این تیم بر عملکرد مهندسی ناظر نظارت دارد. به همین خاطر ما در بحث کیفیت ساخت و ساز مشکلی نداریم؛ کما اینکه در زلزله‌ی دو سال پیش مشکلی نداشتیم.
زلزله‌ی دو سال پیش قدرت چندانی نداشت. این ساختمان‌ها در مقابل چند ریشتر زلزله مقاومت دارند؟
یاسوج و سیسخت قبلاً در شرایط با خطر نسبیِ زیاد بودند. الحمدالله ما پیش‌بینی‌مان این است که با توجه به ساخت و سازی که در مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد، فکر می‌کنم تا ۸ ریشتر ما مشکلی در این زمینه نداشته باشیم.
ساختمان‌های مسکن مهر را هم سازمان نظام مهندسی نظارت می‌کند؟
ساختمان‌های مسکن مهر مربوط به قبل است که بین نظام مهندسی و راه و شهرسازی اختلافاتی بوده است که آن‌طور که باید و شاید از کانال نظام مهندسی عبور نکرده ولی الأن مسکن اقشار آسیب‌پذیر کاملاً با نظارت سازمان نظام مهندسی در حال انجام است. ۲۰۵ واحد آن در قسمت ارم ۴ در حال انجام است. ولی مسکن مهر در استان ما، آن طور که باید و شاید تحت نظارت سازمان نظام مهندسی نبود.
پس به همین خاطر بود که در زلزله این ساختمان‌ها آسیب دیدند.
بله. برمی‌گردد به همین مسائلی که ذکر کردم.
برخی از مردم، از عملکرد ناظرین ساختمان رضایت ندارند و معتقدند که مهندسین ناظر بی‌دلیل آنها را اذیت می‌کنند.
اگر واقعاً حداقل‌های مقررات ملی ساختمان را رعایت کنیم، مشکلی در این زمینه نداریم. کار مهندس ناظر، نظارت بر ساخت و ساز است، نه اینکه خدایی نکرده بخواهد کسی را اذیت کند. وقتی طرف هم مجری خوب داشته باشد و هم مصالحش باکیفیت باشد، مهندس ناظر ما مشکلی دیگر ندارد. متأسفانه آن طور که باید و شاید، مالک، دانش رعایت مقررات ملی ساختمان را ندارد. متأسفانه ما می‌بینیم، بازاری، پزشک، معلم و … کار ساخت و ساز انجام می‌دهند که اغلب، دانش چندانی در این زمینه ندارند. تا زمانی که ما کار را به متخصص واگذار نکنیم، این مشکلات را داریم.
ما کمتر دیده‌ایم که سازمان نظام مهندسی ورود قاطعانه‌ای به مسائل استان کهگیلویه و بویراحمد داشته باشد. برخی هم می‌گویند جایگاه ستزمان نظام مهندسی باید بالاتر از این باشد. لطفاً بفرمائید چرا تا حالا عمل قاطعانه‌ای از این سازمان ندیده‌ایم؟
هر ساخت و سازی در بخش خصوصی انجام بگیرد، حتماً با نظارت سازمان نظام مهندسی است. ادارات زیرمجموعه‌ی ما نیستند. ما در بحث ادارات، باغات، کشاورزی اصلاً وظیفه‌ای نداریم. این سازمان، مستقل است ولی با مجموعه‌هایی که در بحث ساخت و ساز دخیل هستند مثل راه و شهرسازی، بنیاد مسکن شهرداری‌ها و معاونت عمرانی، تعامل داریم.
آیا رشد شهر یاسوج اصولی است؟
همان طور که گفتم ما در رابطه با ساخت و ساز می‌توانیم اظهار نظر کنیم. طرح تفصیلی، طرح تفیکیک و … جزو اختیارات ما نیست. برمی‌گردد به راه و شهرسازی، شهرداری، معاونت عمرانی و … . سطح اشغال و تراکم در شهر یاسوج رعایت نمی‌شود و این به سازمان نظام مهندسی برنمی‌گردد.
کار ما نظارت بر پروژه‌ها است و هیچ اختلافی با سایر سازمان‌ها نداریم؛ اگر پروژه‌ای مجوز ۵ طبقه با ۵۰ درصد داشت ولی ۱۰ طبقه و ۱۰۰ درصد انجام داد، ما در همان ابتدا به ساکن باید به شهرداری گزارش دهیم، اگر ندادیم ما مقصر هستیم. ولی اگر ما گزارش دادیم ولی شهرداری اقدامی نکرد، شهرداری مقصر است. اگر هم مهندس ما قصوری داشته باشد، ما با مهندس‌مان برخورد می‌کنیم. همان‌طور که گفتم کار ما نظارت است. البته کار ما صرفاً نظارت نیست، آزمایشگاه و کیفیت مصالح هم مد نظر ماست.
هر پروژه‌ای که شروع کند، از همان ابتدا به ساکن، مهندس ناظر ما بر آن نظارت می‌کند. هر پروژه‌ای بخواهد شروع به کار کند، حتماً باید با هماهنگی ناظر مربوطه‌اش باشد.
آیا سازمان نظام مهندسی در مورد نمای ساختمان‌ها هم اقدامی کرده است؟
در بحث نمای ساختمان‌ها، باید مهندسین معمار و شهرساز ما در رابطه با اقلیم منطقه اظهار نظر کنند. انشااله ما برنامه ریزی کردیم که نماها در مناطق مختلف، متفاوت باشد. برنامه داریم در این زمینه با شهرداری هم تعامل داشته باشیم و نماها متناسب با اقلیم هر شهر باشد.
گاهاً مباحثی پیرامون مهر فروشی در بین مهندسین در سطح جامعه مطرح می‌شود، چه توضیحی دارید؟
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان کهگیلویه وبویراحمد با رد موضوع مهر فروشی در بین مهندسان، گفت: در قانون نظام مهندسی نیز به صراحت آمده است که اگر مهندسی تخلفی در حوزه ساخت ساز داشته و مالکان نیز گزارش دهند به شورای انتظامی معرفی و با آن برخورد قانونی خواهد شد.
مهر نظام مهندسی همانند مهر پزشکان که برای بیماران نسخه می‌نویسند از ارزش و جایگاه بالایی برخوردار است که شایسته نیست متخصصان مهندسی را برای اینکه منافع ما تأمین نشده زیر سؤال ببریم. ضمن اینکه اگر موردی هم در خارج از چهارچوب قوانین باشد باید از طریق فرآیند قانونی پیگیری و در صورت اثبات بر زبان جاری شود.
تعرفه نظام مهندسی را نیز مانند تعرفه پزشگان، قانون مشخص کرده و باید هر شهروندی که پا در حوزه ساخت ساز می‌نماید این فرآیند قانونی را طی نماید. اگر ساخت سازهای ما در زلزله آسیب می‌بیند و سرمایه‌های ما هدر می‌رود به دلیل عدم توجه مالکان به توصیه‌های نظام مهندسی است. جایگاه و نقش مهندسین در پیشرفت، سازندگی، خودکفایی و امنیت این مرز و بوم بر کسی پوشیده نیست که امیدوارم با مطالعه قوانین حاکم بر نظام مهندسی و فرهنگسازی و استفاده از نظر متخصصان حوزه ساخت ساز شاهد استحکام سازه‌های ساختمانی در کشور باشیم. امروز پیشرفتهای چشمگیر و عظیم ایران اسلامی درحوزه فنی و مهندسی محصول فکر مهندسان خوشنام ایران زمین است که با باور و شعار ما می‌توانیم نمونه زیبایی از حلاقیت ومعماری ایرانی اسلامی را به عنوان یک الگو معرفی نموده‌اند. مهندسان در احیای معماری ایرانی اسلامی، هویت بخشی شهری، نوسازی بافت‌های فرسوده شهری و روستایی، بهبود کیفیت ساخت و ساز و ایمن سازی در برابر زلزله وسایر بلایای طبیعی در جامعه تلاشهای وافری دارند که باید آنها را قدر بدانیم و به جای تخریب آنها به اصول ومقررات ملی ساختمان برای استخکام بناها بیش از پیش پایبند باشیم.
اگر مطلب دیگری مانده لطفاً بفرمائید.
سازمان نظام مهندسی ۴۵۰۰ مهندس دارد. این مهندسین در رشته‌های عمران، معماری، شهرسازی، نقشه‌برداری، ترافیک، تأسیسات مکانیکی و تأسیسات برقی در حال فعالیت هستند.
سازمان نظام مهندسی یک سازمان مستقل است؛ نه دنبال منافع و نه درآمد است. این سازمان، نظارت بر ساخت و ساز دارد. اگر مردم ما حداقل‌های مقررات ملی ساختمان را رعایت کنند، انشاالله اگر زمین‌لرزه‌ای با قدرت ۸ ریشتر هم بیادید ما مشکلی نخواهیم داشت. ما کمیته‌ی مصالح را فعال کرده‌ایم. ما آزمایشگاه مکانیک خاک را نیز فعال کرده‌ایم.
