داستان برج‌های شیشه‌ای اصفهان چیست؟
امروزه در حالی که هر هفته شاهد ظهور و بروز برج و سازه ایی با نماهای متفاوت هستیم اما با این وجود پدیده ی نما در ساختمان برای مان کهنه نمی شود، چرا که نما در صنعت ساختمان به نوعی مانند چهره آدمیان است،هر قدر آدمی که با آن چهره به چهره می شویم، قیافه ای متفاوت تر داشته باشد، واکنش ما متفاوت تراست.
به گزارش پایگاه خبری تاسیسات نیوز، متفاوت است چون قرار است چهره، نمایی از فرهنگ شهروندی باشد نه بی فرهنگی شهروندی و نه بی هویتی . پس با این تشبیه و با پذیرش این موضوع، نما در صنعت ساختمان هم قرار است در مسیر هویتمندی حرکت کند، نه شکل دلخواه و سلیقه پیمانکار یا کارفرما. با همین رویکرد پرسش « برج های شیشه ای برای زندگی شهری اصفهان مناسب است؟» را ادامه مطلب پیگیری می کنیم.
نمای شیشه ای
در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم ساختمان ها را با دیوارهای بیرونی می ساختند که در واقع این دیوارها تکیه گاهی برای بار کل سازه محسوب می شدند. با پیشرفت زمان و استفاده از فلزات در ساختمان نقش باربری دیوارها این بار به ستون های کوچک فلزی و یا بتن های مسلح داده شد. در اصل اولین نمای شیشه ای ساختمان Oriel Chambers در انگلستان و شهر لیورپول است که در سال ۱۸۶۴ ساخته شده و معمار آن Peter Emails بوده .
جالب است بدانید اولین نمای شیشه ای جهان در آن زمان فقط ۵ طبقه ارتفاع داشت و شاید عدم اختراع آسانسور هم در این ارتفاع بی دلیل نباشد. این نمای شیشه ای ساختمان از نظر دیتیل با نماهای شیشه ای امروز تفاوت داشته و تماماً از فلز به عنوان سازه اصلی و سازه های میانی استفاده شده است.
جالب تراینکه اولین نمای شیشه ای نزدیک به دیتیل امروزی ساخته شده را می توان به ساختمان «با وهاوس دردسانو وهالیدی درسانفراسیسکو» در سال ۱۹۲۰ اشاره گرد، «گنبد رایشستاگ برلین»، «پل معلق بر فراز خلیج شاخ طلایی استانبول» و «مرکز کنسرت ریکیاویک» که همگی آنها توسط گروه شرکت های واگنر بیرو ساخته شده اند، نمونه هایی موفق از سبک های معماری و نماسازی خاص هستند. با این وجود ناگفته نماند که امروزه بحث نماهای شیشه ای به صورت یک علم بوده و بسیار پیچیده و اختصاصی است که در برخی دانشکده های معماری، کرسی مجزا دارد.
در نماهای اصفهان هارمونی نمی بینم
امروزه زندگی های مدرن در تمام ابعاد، مردم را آنقدر درگیر خود کرده که در بسیاری از مواقع غافل از عوارض آن حتی تا پای مرگ هم می روند که مدرن شدن خود را اثبات کنند. حال این مدرن شدن از پوشاک ، لوازم زندگی و خودرو تا ساختمان سازی‌های مرگ بار، سایه افکنده است. در چند سال اخیر گزارشاتی از حوادث مرگ بار نماهای ساختمانی در نقاط مختلف ایران درحالی به گوش رسید که پس از واکاوی زلزله ها مشخص شد: دلیل فوت بسیاری از افرادی که در منازل مسکونی جدید زندگی می کردند، نماهای ساختمانی بود که بر هیچ اصول استانداری استوار نبود.
نماسازی بر اصل زیباسازی ساختمان بنا شده است، اما برای این مهم رعایت یکسری از اصول، لازم است، اینکه نماسازی ساختمان های هر منطقه بنا به موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی و در یک کلام اقلیم محل زندگی باید انتخاب و در راستای هماهنگی و هارمونی آن محیط کار گذاشته شود.
دکتر اصغر ضرابی، کارشناس شهرسازی با تاکید بر اینکه هارمونی اجزا و کلیت «از اصول پایه ای هر نماسازی است» گفت : به عنوان مثال در کشوری مثل فرانسه، نماسازی ساختمان ها محیط زیستی است، به گونه ای که اگر از بیرون به ساختمان نگاه شود شکل گل را مشاهده می کنید.
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان افزود: در اصفهان نیز این مسئله باید رعایت شود و همچون گذشته ساختمان سازی سنتی اصفهان که به دلیل موقعیت جغرافیایی گرم و خشک استان که بر پایه خشت و گل بود باید مجددا رواج یابد.
وی بابیان اینکه کیفیت مصالح در مقاوم سازی نمای ساختمان، نقش کلیدی دارد، تاکید کرد: با توجه به اقلیم اصفهان و اینکه در جوار منطقه کویری واقع شده است، استفاده از آجر به دلیل کم بودن ارتفاع آن، شکستگی کمتری نسبت به انبساط و انقباض هوا پیدا می کند و ریزش کمتری را شاهد خواهیم بود.
ضرابی، مفهوم هارمونی در نماسازی را اینگونه بیان کرد و گفت: منظور از هارمونی یعنی اینکه نماسازی هماهنگ با دمای محیط و شرایط آب هوایی و جغرافیایی صورت بگیرد.
استاد تمام شهرسازی دانشگاه اصفهان تصریح کرد: پیشگیری از حوادث و ریزش نما به عوامل مختلفی بستگی دارد به طوری که در کشورهای پیشرفته برق کشی ساختمان ها به جای هوایی ، زمینی کار گذاشته می شود و ساختمان سازی ها خلاف بادهای غالب است.
یک پژوهشگر بحران های طبیعی در خصوص ایمنی و مدیریت بحران نماسازی های شهر اصفهان گفت: اینکه ساختمان های استان به سمت نماهای شیشه ای رفته یک هشدار برای نظام مهندسی است، زیراکه این نوع نماسازی در پیشامد حوادث غیر مترقبه ایمن نیست و خسارات جبران ناپذیری را بر جای می گذارد.
سال ۱۳۹۳ امیر محموزاده در حالی خبری از «حادثه ساز بودن نماهای شیشه ای ساختمان های بزرگ اصفهان » به خبرگزاری مهر داد که با پیگیری این موضوع از سوی رئیس وقت سازمان نظام مهندسی استان اصفهان این امر به کلی تکذیب شد.
علی پزشکی، وجود معدودی از نماهای شیشه ای ساختمان های بلند در اصفهان را مربوط به سالهای قبل از تشکیل کمیته تخصصی نماسازی ساختمانهای اصفهان دانست و بیان کرد: عمر این کمیته به ۵ سال پیش بر می گردد و اگرهم چنین ساختمان های را در سطح شهر شاهدیم، عمر آن به ۷ تا ۸ سال پیش که هنوز این کمیته تشکیل نشده بود، بازمی گردد.
وی افزود: در طرح تفصیلی شهر اصفهان، نظام مهندسی تنها اجازه ساخت به نماهایی را می دهد که غالب آن با آجر آنهم بیشتر آجر زرد باشد تا آجر قرمز و ترکیبی از سنگ و درصدی از شیشه. پزشکی گفت: از ۵ سال پیش تاکنون سعی شده که ساختمان های بلندی که در جوار خیابان های اصلی وجود دارد با معماری اسلامی ایرانی مزین شود و بافت و فضای شهر اصفهان هماهنگی داشته باشد.
وی ادامه داد: نظام مهندسی اصفهان تاکنون اجازه ساخت منازل با نماهای شیشه ای در اصفهان را نداده است. محمودزاده نماسازی ایمنی را مقدم بر زیباسازی می داند و می گوید: سیستم استاندارد مطابق با اصول ملی ساختمان بر نماسازی باید تعریف شود و از آنجائیکه نما یک معماری وسازه است، مهندسان این دو حوزه لازم است بر این نماها کنترل و استقرار داشته باشند، اما در حال حاضر این مسئله رعایت نمی‌شود.
بی توجهی به اصول معماری بومی
یک جامعه شناس شهری نیز در اظهارنظری جالب معتقد است که در معماری ایرانی اسلامی توجه به اصول ساخت و سازها سبب ایجاد هماهنگی در بافت شهری می شود که مناظر شهری مناسب و در عین حال سرزنده و کارا را به ارمغان می آورد.
سیدعلیرضا فتح الهی در این گفت و گو ادامه داد: در معماری معاصر بی توجهی به اصول معماری بومی سبب ایجاد نابسامانی مناظر شهری شده است، با توجه به اینکه معماری و شهرسازی هر شهری بازتاب شرایط ذهنی آن جامعه است، از این رو شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ناهنجار و ناپایدار در شهرهای ما، نابسامانی و اغتشاش حاکم بر منظر شهری را به حد آزاردهنده ای رسانده است.
وی نمای اصولی ساختمان ها را جزء الزامات عمومی ساختمان های شهر دانسته و می افزاید: طراحی و ساخت نماهای ساختمانی باید تحت ضوابط و مقررات شهرسازی انجام شود.
کلام آخر
در پایان باید این نکته را ذکر کرد که نمای یک ساختمان در نگاه اول بیانگر سلیقه شخصی سازندگان آن است اما به نوعی یک منظرعمومی است که همه شهروندان عمری باید آنها را ملاحظه و گاهی تحمل کنند، بنابراین باید با شرایط و سبک معماری اصفهان همخوانی داشته باشد و صد البته در مسیر توسعه بصری و تاکید بر امنیت شهروندان گام بردارد. حال یک پرسش؛ « آیا برج های شیشه ای برای زندگی شهری اصفهان مناسب است؟»
منبع
گیتی آنلاین