طرح فاضلاب تهران ، بزرگترین طرح محیط زیستی ایران
عملیات اجرای طرح فاضلاب تهران، از سال ۱۳۷۴ در گستره‌ای به مساحت ۷۰ هزار هکتار در مناطق ۲۲گانه تهران و برای پوشش ۱۱ میلیون نفر جمعیت افق طرح ۱۴۱۰ آغاز به کار کرد.
به گزارش پایگاه خبری تاسیسات نیوز، این طرح براساس اولویت‌های اجرایی به پنج فاز عملیاتی تقسیم شده و طبق برنامه حدود ۹۰۰۰ کیلومتر احداث شبکه جمع‌آوری، ۷۶کیلومتر تونل فاضلابرو، نصب بیش از ۹۰۰ هزار انشعاب فاضلاب و احداث ۲۲ واحد تصفیه‌خانه در پروژه اجرا خواهد شد.
اجرای طرح فاضلاب تهران همزمان با شروع عملیات لوله‌کشی آب در سال ۱۳۲۷ مطرح شد. مطالعات این طرح توسط برنامه عمرانی سازمان ملل متحد و سازمان بهداشت جهانی از سال ۱۳۵۰ آغاز شده و درنهایت در سال ۱۳۷۴ به تصویب رسید و در مهرماه همین سال فعالیت‌های اجرایی شروع و برحسب اهمیت طرح و حساسیت‌های مربوطه طرح فوق در یک مناقصه بین‌المللی مورد بازنگری و نهایتا در سال ۱۳۹۰ به تصویب نهایی رسید.
به علت هزینه‌های قابل توجه طرح، مشکلات اجرایی و محدودیت منابع مالی و در جهت تسریع اجرای طرح، پیگیری دریافت وام از سازمان‌های جهانی آغاز شد که درنهایت در سال ۱۳۸۴ این شرکت موفق به اخذ مرحله‌ی اول وام بانک جهانی به مبلغ ۱۴۵ میلیون دلار شد.
اهداف کیفی طرح، حفاظت از محیط زیست، مدیریت منابع آب، ارتقای سطح بهداشت عمومی، جلوگیری از آلودگی منابع آب زیرزمینی به‌عنوان بخشی از منابع تامین آب، تبدیل هزینه‌های سنگین درمان به هزینه‌های اندک پیشگیری، توسعه فضای سبز و تلطیف هوای شهر، جلوگیری از مصرف خام فاضلاب جهت آبیاری، تبدیل آب از چرخه یکبار مصرف و مخرب به چندبار مصرف و سازنده و تزریق پساب به آبخوان‌های اطراف تهران برای تعذیه سفره آب‌های زیرزمینی عنوان شده است.
طرح فاضلاب به‌عنوان بزرگترین طرح محیط زیستی کشور با هدف ساماندهی و نجات‌بخشی شهر تهران از وضعیت ناخوشایند دفع غیربهداشتی و سنتی فاضلاب در مناطق مختلف این کلانشهر در دست اجراست.
با اجرای طرح جمع‌آوری و دفع بهداشتی فاضلاب تهران در واقع فاضلاب تولیدشده در منازل مسکونی و مراکز تجاری که منابع محدود آب‌های زیرزمینی را به عنوان ارزشمندترین منابع ذخیره آب به منابعی آلوده و پرخطر تبدیل می‌کنند، به سادگی ساماندهی شده و شهروندان را از ابتلا به انواع بیماری‌ها و تهدیدهای پرخطر مربوط به آلاینده‌های محیط زیستی مصون خواهد داشت.
در این میان با بهره‌برداری از تونل‌های فاضلابرو و خطوط اصلی انتقال، همانند شریان اصلی عملیات جمع‌آوری و انتقال فاضلاب‌های شهری به تصفیه‌خانه جنوب شهر تهران، می‌توان در مسیر ارتقای سطح بهداشت عمومی جامعه گام‌های بلندی برداشت، از هزینه‌های سنگین درمان بیماری‌ها کاست و علاوه بر جلوگیری از مصرف خام فاضلاب در آبیاری مزارع سبزی و صیفی‌جات ضمن تقویت سفره‌های آبی زیرزمینی، شرایط مناسبی برای توسعه‌ی فضای سبز و تلطیف هوای شهر نیز ایجاد کرد.
چالش های پیشرفت پروژه فاضلاب تهران
طبق اعلام شرکت آب و فاضلاب تهران، با اجرای این طرح بزرگ، فاضلاب تولید شده در منازل مسکونی شهر تهران، با استفاده از ۹۰۰۰ کیلومتر شبکه اصلی و فرعی به تصفیه‌خانه‌های مجهز فاضلاب، انتقال می‌یابند.
شرایط ویژه تهران همچون ترافیک سنگین در خیابان‌های اصلی، محدودیت انجام کار، شیب زمین، جنس متغیر خاک و عدم وجود نقشه‌های تاسیسات زیرزمینی شهری باعث شده تا در هر مرحله از اجرای این طرح شرایط خاصی بر پروژه حکمفرما باشد.
مشکلاتی همچون برخورد با قنات‌های تهران قدیم، تاسیسات آب، گاز و تلفن و خاک‌های سست و بی‌بنیان در برخی مناطق چالش‌های ادامه طرح بوده که با ابتکار و پشتکار ستودنی کارشناسان شرکت فاضلاب تهران، این موانع از سر راه برچیده شد.
بیش از ۱۱۰۰۰ هکتار تحت پوشش فاضلابروی غرب تهران قرار می‌گیرند
خط اصلی فاضلابروی غرب به عنوان یکی از مهم‌ترین تاسیسات سامانه فاضلاب شهر تهران، به طور ۴۰ کیلومتر و با هدف اصلی جمع‌آوری و دفع بهداشتی فاضلاب شهری، اجرا شده و به اتمام رسیده است.
طرح عظیمی که از ولنجک و محمودیه، ابتدای خیابان پسیان آغاز شده و پس از عبور از خیابان‌های ولیعصر، فاطمی، حجاب، ابوریجان، جمهوری، کارگر، مدرس، شوش و شهید رجایی به تصفیه‌خانه جنوب تهران متصل می‌شود.
با بهره‌برداری کامل از این خط فاضلابرو، بیش از ۱۱ هزار هکتار از مناطق شمال غرب، مرکز و جنوب غرب تهران، تحت پوشش شبکه فاضلاب قرار گرفت. دبی خط، در نقطه پایان ۴.۲ مترمکعب در ثانیه و میانگین عمق لوله در مناطق مختلف حدود هفت متر برآورد شده است.
در قطعات مختلف این خط، از لوله‌های بتنی با پوشش امولسیون و اپوکسی و همچنین لوله‌های پلی‌اتییلن با قطر ۱۲۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی‌متر، استفاده و در قسمت‌های ابتدای طرح واقع در محمودیه و ولنجک نیز از لوله‌های قطر ۶۰۰ و ۸۰۰ میلی‌متر استفاده شده است. برای پوشش داخلی لوله‌های خط غرب نیز پس از انجام آزمایش‌های لازم پوشش پلی‌اورتان انتخاب و اجرا شد.
یکی از مشکلات اجرایی این طرح، برخورد خط غرب با قنات قدیمی مقابل سازمان صداوسیماست که حجم انبوهی از آب در محل حفاری نفود کرد، اما با ایجاد سازه نگهبان در محل حفاری و احداث غلاف قنات این معضل برطرف شد.
کار در شرایط دشوار دراین فضای تاریک در حالی که هر لحظه خطر ریزش دیواره‌ها و سقف تونل‌های تازه حفر شده فاضلابرو، کارگران سرگرم کار و تلاش در این عرصه به دورمانده از نگاه شهروندان را تهدید می‌کند، همواره آمیخته با دلهره‌ها و نگرانی‌هاست.
بنابر اعلام، با هر گام پیشروی در این تونل‌های دور مانده از نگاه عابران بی‌خبر از این دنیا پنهان و پرهیاهو، گویی بر طراوات و سرسبزی و سلامت کلان شهری چون تهران افزوده می‌شود.
با انجام عملیات لوله‌گذاری و تکمیل خط در قسمت شمالی، فاضلاب مناطق پیرامون این خط شامل ولنجک، محمودیه، زعفرانیه و حاشیه‌های غربی و شرقی خیابان ولیعصر، در مرکز تهران میدان فاطمی، حواشی حجاب و ابوریجان و در مناطق جنوبی نواحی پیرامونی کارگر، شوش و شهید رجایی قابل نصب و بهره‌برداری شدند.
اما در تکمیل این خط در محدوده بزرگراه شهید گمنام و میدان گل‌ها، وجود یک انفصال ۳۲۰ متری به دلیل موقعیت ترافیکی و شهری بسیار حساس، مجوزهای لازم برای ساعات محدودی از شبانه‌روز عمدتا بین ۱۱ شب تا پنج صبح صادر می‌شد که کل پروژه را با طولانی شدن زمان اجرا به چالش کشیده بود که با تقسیم این کارگاه به چند جبهه کاری و اجرای سریع آن در شب، انفصال این محدوده رفع و به خطر اصلی متصل شد.
در احداث این خط فاضلابرو، از روش پیشرفته و دشوار لوله‌رانی استفاده شد که با برنامه‌ریزی و زمان‌بندی منظم با وجود سختی کار در منطقه «ماسه‌یی – ریزشی» و بار ترافیکی سنگین و قرارگرفتن اصلی‌ترین کارگاه خطوطی همچون ونک – پارک وی در مسیر ۲۴ ساعته BRT فعالیت‌های شبانه‌روزی ادامه یافت.
از کل مسیر ۴۰ کیلومتری خط غرب، حدود ۱۰ کیلومتر در قطعات پایانی واقع در دو منطقه قلعه مرغی و حد فاصل میان میدان ونک تا پارک وی، در شرایط کاری بسیار سخت و دشواری اجرا شد. با بهره‌برداری کامل این خط، ۱۱ هزار هکتار سطح فاضلاب‌گیر، با جمعیتی حدود دو میلیون نفر نیز تحت پوشش این طرح بزرگ بهداشتی و زیست محیطی قرار گرفتند.
تونل فاضلابروی شرق تهران ۴.۲ میلیون نفر را تحت پوشش قرار می‌دهد
تونل فاضلابروی شرق تهران در هفت قطعه اجرایی مجموعا به طول ۲۵.۶ کیلومتر کار انتقال فاضلاب‌های خانگی جمع‌آوری شده به وسیله انشعاب‌های فرعی حدود ۴.۲ میلیون نفر از مناطق شمال و شمال شرق تا شرق و جنوب تهران را از مسیر بزرگراه صیاد شیرازی، خیابان‌های سبلان شمالی، دماوند، سی‌متری نیروی هوایی، پیروزی، نبرد، هاشم‌آباد، بعثت، بزرگراه آزادگان، پارک توسکا و خیابان شهید غیوری به تصفیه‌خانه‌های جنوب و جنوب غربی تهران میسر می‌سازد.
بی‌تردید در این طرح در مراحل مختلف اجرا دشواری‌هایی همچون کار در معابر شلوغ و پرترافیک، حفاری در زمین ریزشی و سنگی و پایین‌تر از تراز آب در عمق زمین وجود داشت. ساخت این تونل از منطقه شهرری آغاز شد؛ جایی که به دلیل جنس خاک و بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی حفاری قطعات اولیه تقریبا در خاک‌هایی به مانند لجن انجام می‌شد و حفر تونل و خاکبرداری ریزش‌های پیاپی و خطرناکی را در پی داشت.
در مناطقی مانند چشمه علی شهرری به دلیل برخورد با سفره‌های آب زیرزمینی پمپاژ ۲۴ ساعته در این مناطق انجام می‌شد. در نقاطی نیز این تونل با قنات‌های تهران قدیم همچون قنات زمان‌آباد و اشرف‌آباد نیز برخورد داشت که با هماهنگی اداره قنوات و فرمانداری شهرری این قنات‌ها به مسیر دیگری هدایت شد.
در مراحل بعدی حفاری عبور تونل از خیابان‌های پرتردد، برخورد با تاسیسات زیرزمینی شهری و یا برخورد خط در مسیر با مراکز حساس نظامی حتی باعث تغییر مسیر و طولانی‌تر شدن تونل شد.
اجرای تونل در مناطقی همچون خیابان‌های نیروی هوایی و دماوند در اعماق بیش از ۳۵ متر انجام شده است. برخورد با متروی تهران در سه نقطه واقع در خیابان پیروزی، چهارراه نظام‌آباد و میدان سبلان نیز از دیگر چالش‌های اجرای تونل شرق بود که با هماهنگی مشاور فنی متروی تهران، با ایزوله‌کردن کامل تونل در ناحیه برخورد ضمن افزایش قطر بتن، استفاده از آرماتورهای قوی‌تر، ایجاد لایه حفاظتی ضد آب و پوشش HDPE، تونل شرق از بالای تونل مترو به مسیر خود ادامه داد.
با بهربرداری کامل از این تونل فاضلابرو و انتقال فاضلاب این مناطق به تصفیه‌خانه بزرگ فاضلاب جنوب تهران، امکان ساماندهی فاضلاب‌های جمع‌آوری شده، تصفیه کامل و استفاده مجدد از آن میسر می‌شود. این پساب‌ها پس از رسیدن به حد نصاب استاندارد به عنوان آب مصرفی بخش کشاورزی حدود ۸۰ هزار هکتار از زمین‌های دشت ورامین و ری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در تونل فاضلابروی شرق تهران نیز ویژگی‌های خاصی قابل ذکر است که از جمله آنها می‌توان به اجرای همزمان عملیات لاینینگ و بتن اصلی و اجرای و اجرای پوشش داخلی با استفاده از ورق‌های پلی‌اتیلن در قطعات سه و چهار این تونل اشاره کرد. در پوشش داخلی زوج لوله و قطعات صفر، یک و دو نیز برای افزایش طول عمر و حفاظت هرچه بیشتر از سازه، پوشش ثانویه از جنس پلی اوره استفاده شده است.
از ویژگی‌های دیگر طراحی این تونل حذف ایستگاه پمپاژ است که وجود آن علاوه بر هزینه اجرا، هزینه نگهداری بالینی نیز به همراه داشت. طراحی و ساخت این سازه‌های زیربنایی در جریان برنامه‌ریزی برای رشد و توسعه پایدار همواره به قصد پاسخگویی به پرسش‌هایی بوده است که به راحتی تامل برانگیز و مهم تلقی می‌شود. این تونل در سال ۱۳۹۱ تکمیل شد.
تصفیه‌خانه جنوب تهران چهار میلیون و ۲۰۰ هزار نفر را تحت پوشش قرار می‌دهد
اما درباره مشخصات کلی طرح تصفیه‌خانه جنوب تهران باید گفت که این پروژه برای تصفیه بخشی از فاضلاب جمع‌آوری شده شهر تهران، تصفیه‌خانه فاضلاب جنوب تهران شامل هشت واحد و جمعیتی معادل چهار میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در نظر گرفته شده که ظرفیت متوسط فاضلاب ورودی واحدهای یک تا چهار برابر ۴۵۰ هزار مترمکعب در روز پیش‌بینی شده است.
مساحت زمین تصفیه‌خانه جنوب تهران برابر ۱۱۰ هکتار بوده و در جنوب غربی شهرری قرار دارد. این طرح برای تصفیه فاضلاب جمعیت معادل دو میلیون و ۱۰۰ هزار نفر به بهره‌برداری رسیده است که حدود ۳۱ هکتار از زمین تصفیه‌خانه را به خود اختصاص می‌دهد.
پساب حاصل پس از تخلیه به کانال ورامین به شبکه آبیاری دشت ورامین منتقل می‌شود و برای آبیاری حدود ۵۰ هزار هکتار زمین مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین لجن تولیدی در تصفیه‌خانه می‌تواند در ۶۰۰۰ هکتار زمین کشاورزی به عنوان کود مورد استفاده قرار گیرد.
از خصوصیات تمایز این طرح نسبت به سایر طرح‌های مشابه تصفیه‌خانه فاضلاب می‌توان به سیستم بیولوژیکی حذف ازت توسط واحدهای صافی چکنده و سلکتور، استفاده از سیستم کانال بو برای کلیه واحدهایی که در آنها امکان ایجاد بوی نامطبوع وجود دارد، استفاده از ژنراتورهای تولید برق از بیوگاز برای تولید ۴۰ گیگاوات ساعت در سال که موجب صرفه‌جویی سالیانه ۱۹ میلیارد ریال در هزینه برق مصرفی می‌شود و استفاده از فرآیند مناسب تصفیه که باعث صرفه‌جویی قابل توجه در مصرف برق شده است، اشاره کرد.
تصفیه‌خانه جنوب تهران چطور کار می‌کند؟
تلمبه‌خانه ورودی یا واحد پمپاژ این تصفیه‌خانه شامل سه پمپ پیچوار در ورودی خط انتقال غربی و هر یک به ظرفیت ۱۹۵۰ لیتر برثانیه و ارتفاع پمپاژ ۵.۲۵ متر است. سرعت این پمپ ۲۶.۶۶ دور در دقیقه و قدرت موتور آن ۱۳۲ کیلووات، قطر حلزونی آن برابر ۲۵۰۰ میلی‌متر و تلمبه‌خانه مجهز به آشغالگیر دستی در ورودی است.
برای جلوگیری از انتشار بوهای نامطبوع تولیدی از فاضلاب خام ورودی به تصفیه‌خانه این واحد به صورت مستقف احداث شده است و بوهای جمع‌آوری شده در این واحد پس از انتقال به واحد تصفیه بو حذف می‌شود.
واحد آشغالگیری نیز شامل چهار آشغالگیر مکانیکی دهانه درشت با فاصله ۵۰ میلی‌متر بین میله‌ها و چهار واحد آشغالگیر مکانیکی دهانه تنگ با فاصله ریز ۱۰ میلی‌متر بین میله‌ها و سیستم کامل انتقال و تراکم مواد جمع‌آوری شده در آشغالگیرهاست.
این واحد نیز مسقف بوده و بوهای تولید شده در این واحد به واحد تصفیه بو انتقال و خنثی می‌شود. آشغال‌های جمع‌آوری شده دراین واحد پس از تراکم به کانتینرهای حمل زباله انتقال و از آنجا به محل دفن زباله حمل می‌شوند.
نوع سیستم واحد دانه‌گیر و چربی‌گیر از نوع هوادهی است. در این فرآیند ذرات شن و ماسه و چربی‌ها حذف می‌شوند. مکانیسم حذف مواد مذکور براساس جریان چرخشی است که تابع جریان ورودی نیست و صرفا با چرخش جریان، چربی و روغن و کف به سطح آب منتقل شده و با پاروی چربی‌گیر جمع‌آوری می‌شود.
سه دستگاه بلوئر برای ایجاد جریان چرخشی، هوای مورد نیاز را تامین می‌کند.
در واحد صافی چکنده هر یک به قطر ۵۰ متر و ارتفاع ۵.۷ متر و شش پمپ مستغرق هر یک با ظرفیت ۲۳۴۰ مترمکعب در ساعت پیش‌بینی شده است. این واحد ۵۰ درصد از پساب خروجی از ته‌نشینی ثانویه را دریافت می‌کند. در این واحد عمل تبدیل ازت آمونیاکی به نیترات طی فرآیند نیتریفیکاسیون صورت می‌گیرد.
در مرحله ته‌نشینی ثانویه نیز این حوض‌ها به صورت مستطیلی و لجن روب با حرکت خطی در نظر گرفته شده، زمان ماند هیدرولیکی ته‌نشینی ثانویه حدود دو ساعت است. در این حوض توسط فرآیند ثقلی توده بیولوژیکی لجن ته‌نشین شده و به وسیله چهار پمپ حلزونی درصدی از لجن را به حوض هوادهی جهت فعال کردن و تکثیر باکتری‌ها منتقل می‌شود.
۵۰ درصد از فاضلاب خروجی از ته‌نشینی ثانویه با پساب خروجی از واحد آبگیری لجن به صافی چکنده هدایت می‌شود و عمل تبدیل ازت آمونیاکی صورت می‌گیرد.
هشت حوض مستطیلی شکل به ابعاد ۱۸*۱۰۶ متر و عمق ۵.۴۰ متر با سیستم جمع‌آوری لجن در نظر گرفته شده است. دراین واحد نصب چهار دستگاه پمپ حلزونی هر یک به ظرفیت ۲۸۰۰ مترمکعب در ساعت برای پمپاژ لجن برگشتی و دو دستگاه پمپ مستغرق با دبی کل ۶۶۰ مترمکعب در ساعت برای پمپاژ لجن فعال مازاد پیش‌بینی شده است.
در واحد کلرزنی پساب به وسیله کلر با زمان ماند ۱۵ دقیقه کلرزنی شده و کلیه عوامل بیماری‌زا از بین می‌روند و سپس پساب جهت آبیاری مزارع مورد استفاده قرار می‌گیرد. واحد کلرزنی شامل دو مجموعه تجهیزات کلرزنی از نوع گازی هر یک به ظرفیت kg/hr ۲۰۰ و ۶۰ سیلندر ۸۲۰ لیتری نگهداری گاز کلر است.
برای تصفیه لجن ابتدا با استفاده از فرآیند تغلیظ ثقلی و مکانیکی لجن حاصل از حوض‌های ته‌نشینی اولیه و لجن مازاد ته‌نشینی ثانویه را تغلیظ کرده و سپس با روش هضم بی‌هوازی آن را تثبیت می‌کنند. لجن تولیدی بعد از تثبیت به مرحله‌ی آبگیری ارسال و پس از تولید کیک لجن و خشک کردن در کشاورزی به عنوان کود قابل مصرف است.
در تغلیظ لجن مازاد غلظت آن از ۷۰۰۰ میلی‌گرم در لیتر به ۶۰ هزار الی ۷۰ هزار میلی گرم در لیتر افزایش می‌یابد، با لجن اولیه مخلوط شده و سپس لجن حاصل به هاضم‌ها منتقل می‌شود.
در هاضم‌ها با روش بی‌هوازی ضمن هضم و تثبیت لجن و از بین رفتن باکتری‌های بیماری زا گاز متان تولید شده که از این گاز در تولید برق و تامین انرژی سامانه استفاده می‌شود.
در واحد تغلیظ‌کننده ثقلی لجن خام چهار حوضچه تغلیظ ثقلی هر یک به قطر ۲۰ متر و عمق چهار متر و غظت لجن تغلیظ شده برابر ۳.۵- ۴.۵ درصد و پنج دستگاه پمپ برای پمپاژ لجن تغلیظ شده به هاضم‌ها و نیز چهار دستگاه جهت متلاشی کردن دانه‌های درشت و الیاف برای سهولت عمل پمپاژ پیش‌بینی شده، حجم هر مخزن ۱۲۵۷ مترمکعب و حجم کل مخازن ۵۰۲۸ مترمکعب است. این واحد لجن تولیدی از حوض‌های ته‌نشینی اولیه را تغلیظ و سپس به هاضم ارسال می‌کند.
شش هاضم بی‌هوازی با قطر ۲۲ متر، ارتفاع ۳۰ متر و حجم مفید ۸۹۰۰ مترمکعب و شش همزن هر یک با توان ۶.۸ کیلووات در نظر گرفته شده، همچنین هشت پمپ چرخش جریان هاضم‌ها هر یک با ظرفیت ۲۰۰ مترمکعب در ساعت و شش مبدل حرارتی هر یک با ظرفیت ۷۰۰ کیلووات و دو بویلر هر یک با ظرفیت ۲۴۰ کیلووات پیش‌بینی شده است.
واحد ذخیره و تثبیت لجن که شامل دو مخزن ذخیره لجن هر یک به قطر ۱۶ متر و عمق ۶.۳۵ متر و هفت دستگاه پمپ هر یک به ظرفیت ۲۱ مترمکعب در ساعت برابر تغذیه تجهیزات آبگیری از لجن است همجنین واحد آبگیری از لجن نیز شش دستگاه Belt Filter Press هر یک با ظرفیت ۹۵۲ کیلوگرم بر ساعت و ۱۴- ۲۱ مترمکعب بر ساعت و چهار دستگاه انتقال دهنده لجن آبگیری شده هر یک با ظرفیت ۱۴ مترمکعب برساعت و طول کل ۵۴ متر و قطر ۳۱۵ میلی‌متر پیش‌بینی شده است.
واحد تغلیظ‌کننده مکانیکی لجن فعال مازاد نیزشامل شش دستگاه تغلیظ مکانیکی هر یک به ظرفیت ۱۱۰ مترمکعب در ساعت و غلظت لجن تغلیظ شده معادل شش درصد و هفت دستگاه پمپ برای تغذیه تغلیظ کننده‌های مکانیکی و چهار دستگاه پمپ برای انتقال لجن تغلیظ شده به هاضم‌ها است. این واحد لجن تولیدی و مازاد حوض‌های ته‌نشینی ثانویه را تغلیظ و سپس به هاضم‌ها ارسال می‌کند.
در قسمت ذخیره لجن آبگیری شده لجن پس از آبگیری و تولید کیک لجن در فضایی که جهت ذخیره ۳۲ هزار مترمکعب لجن آبگیری شده احداث شده به صورت موقت نگهداری و سپس توسط کامیون به بیرون از تصفیه‌خانه انتقال داده می‌شود.
سیستم جمع‌آوری، ذخیره و مصرف بیوگاز که متشکل از سیستم تصفیه دو واحد فیلتر هر یک به ظرفیت ۹۰۰ مترمکعب در ساعت و درصد حذف H۲s با راندمان بیش از ۹۰ درصد و دو مخزن نگهداری گاز از نوع کم‌فشار هر یک به قطر ۲۲.۶ متر و ارتفاع ۱۴ متر و ظرفیت ۵۰۰۰m۳ و دو مشعل گاز هر یک به ظرفیت ۱۲۰۰ مترمکعب در ساعت است.
تصفیه‌خانه فاضلاب جنوب تهران یک میلیون و پنجاه هزار نفر را تحت پوشش قرار می‌دهد
یکی دیگر از تصفیه‌خانه‌های تهران تصفیه‌خانه فاضلاب جنوب است که در دو مدول یک میلیون و پنجاه هزار نفر را تحت پوشش قرار می‌دهد، دبی فاضلاب ورودی ۲۲۵ هزار مترمکعب در روز تخمین زده شده و پساب حاصل از این تصفیه‌خانه نیز صرف آبیاری زمین‌های کشاورزی می‌شود.
هزینه طراحی و اجرا این طرح نیز ۶۱۰ میلیارد ریال (براساس قیمت‌های سال ۱۳۸۷) تخمین زده شده و کشورهای سازنده تجهیزات این طرح نیز کشورهای آلمان، ایتالیا، ایران، دانمارک، سوئد، فرانسه، ترکیه هستند.
از دیگر ویژگی‌های این تصفیه‌خانه می‌توان به استفاده بهینه از انرژی به طوری که مصرف برق آن حداقل ۳۰ درصد کمتر از مصرف انرژی برق در طرح‌های مشابه است، میزان صرفه‌جویی انرژی در مدول پنج و ۶ حدود ۲۴۰۰۰ وات‌ساعت در روز برآورد می‌شود.
استفاده از فولاد ضد زنگ به جای فولاد گالوانیزه برای قطعات فلزی که در تماس با فاضلاب هستند. پیش‌بینی سیستم کنترل بو برای کلیه واحدهایی که در آنها امکان ایجاد بوی نامطبوع وجود دارد تولید انرژی برق از بیوگاز تولیدی در هاضم‌های بی‌هوازی اشاره کرد.
احداث ۴ واحد تصفیه‌خانه غربی تهران
عملیات اجرایی ۴ واحد تصفیه‌خانه فاضلاب غربی در منطقه فیروزبهرام با جمعیت تحت پوشش دو میلیون و ۴۶۵ هزار نفر، دبی پساب ۱۹۶ میلیون مترمکعب در سال به روش سرمایه‌گذاری IDB کلید خورد که با بهره‌برداری از این تصفیه‌خانه فاضلاب تولیدی شهروندان در بخش‌هایی از مناطق ۲، ۳، ۵، ۶، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۸ و ۲۱ تحت پوشش قرار می‌گیرند.
ارتقاء و توسعه تصفیه‌خانه فاضلاب شهرک غرب به روش BOT
تصفیه‌خانه فاضلاب شهرک قدس در سال ۱۳۶۷ طراحی و در سال ۱۳۷۴ به بهره‌برداری رسیده، با توجه به مصوبات طرح جامع مبنی بر افزایش ظرفیت تصفیه‌خانه شهرک قدس، مطالعات طرح ارتقای وضع موجود و ساخت دو مدول دیگر، در دستور کار شرکت فاضلاب تهران قرار گرفت که مراحل انجام طرح به این صورت بوده که طرح ارتقاء و توسعه تصفیه‌خانه فاضلاب شهرک قدس پس از بررسی کارشناسی و تشکیل جلسات متعدد در نهایت در ۱۲ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۰ به تصویب دفتر مطالعات و بررسی‌های دفتر فنی شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور رسید.
از نکات شاخص طرح ارتقاء حذف ایستگاه پمپاژ کوچک با ظرفیت ۱۹۰ هزار نفر در کنار بزرگراه همت و صرفه‌جویی حدود ۱۵۰ میلیارد ریال است و همین امر موجب شد که زمان اجرای پروژه دو سال کاهش یابد.
۴۶۴ هزار نفر تحت پوشش تصفیه‌خانه فاضلاب شمال غربی تهران
تصفیه‌خانه فاضلاب شمال غربی تهران با جمعیت تحت پوشش ۴۶۴ هزار نفر و دبی متوسط ۴۲ میلیون مترمکعب در سال یکی از تصفیه‌خانه‌های طرح جامع فاضلاب تهران است که در ناحیه شمال غربی تهران واقع شده است. فاضلاب بخش‌هایی از منطقه ۲۱ تهران به علاوه دو بخش از منطقه ۲۲ تهران به نام‌های آتی‌شهر و آزادشهر به تصفیه‌خانه فاضلاب شمال غربی هدایت می‌شود.
ارتقاء و توسعه تصفیه‌خانه فاضلاب شوش
تصفیه‌خانه فاضلاب شوش با جمعیت افق طرح ۷۰۰ هزار نفر و در مساحتی حدود ۴.۵ هکتار در شهرک شوش تقاطع بزرگراه آزادگان و بروجردی واقع شده و زمین‌های اطراف تصفیه‌خانه موجود در تملک شهرداری تهران و فضای سبز است. این تصفیه‌خانه ۷۰۰ هزار نفر تصفیه‌خانه را تحت پوشش قرار می‌دهد.
تصفیه‌خانه فاضلاب جنوب غربی (شهرک آفتاب) برای جمعیت ۶۴۸ هزار نفر با ظرفیت ۳۷ میلیون مترمکعب در سال در محدوده‌ای در غرب اراضی شهر آفتاب و در غرب رودخانه کن در نظر گرفته شده و فقط شامل واحدهای بخش مایع بوده و لجن تولیدی در ته‌نشینی اولیه و لجن مازاد بیولوژیکی براساس مطالعات طرح جامع فاضلاب تهران توسط ایستگاه پمپاژ به تصفیه‌خانه فاضلاب غرب منتقل می‌شود.
یک میلیون و ۲۰ هزار نفر تحت پوشش تصفیه‌خانه فاضلاب جنوب تهران
تصفیه‌خانه فاضلاب جنوب تهران نیز در دو مودول هفت و هشت یک میلیون و ۲۰ هزار نفر را تحت پوشش قرار می‌دهد و ظرفیت ۲۳۰.۰۰۰ مترمکعب در شبانه‌روز است و برآورد هزینه اجرای اولیه طرح تقریبا ۲۸۲۰میلیارد ریال تخمین زده شده است.
مشارکت با شهرداری منطقه ۴ شهر تهران برای ساخت تصفیه‌خانه لویزان و سرخه‌حصار
با توجه به اعلام آمادگی شهرداری منطقه چهار شهر تهران برای خرید تضمینی پساب و استفاده از آن برای مصارف آبیاری فضای سبز، تفاهم‌نامه اولیه چهارجانبه خرید تضمینی پساب تصفیه شده تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شمال شرق تهران به میزان ۳۲ میلیون مترمکعب در سال (۱۱ میلیون مترمکعب در سال در محل تصفیه‌خانه لویزان و ۲۱ میلیون مترمکعب در سال در محل تصفیه‌خانه فاضلاب سرخه‌حصار) در دی‌ماه سال ۱۳۹۲ به امضاء رسید و موافقت‌نامه نهایی تکمیل و در خردادماه سال ۱۳۹۳ امضاء و ابلاغ شد.
این تصفیه‌خانه ۲۶۳ هزار نفر را تحت پوشش قرار خواهد داد و دبی متوسط ورودی این تصفیه‌خانه ۳۶۰۰ مترمکعب در ساعت است و حدود ۳۰ میلیون مترمکعب در سال پساب توسط این واحد تولید می‌شود همچنین باید گفت که این تصفیه‌خانه فقط شامل بخش مایع است و لجن آن به تصفیه‌خانه جنوب منتقل می‌شود.
با توجه به مساحت محدود تصفیه‌خانه، فرآیند بیولوژیکی از نوع SBR و گندزدایی با گاز کلر پیشنهاد شده است و پساب حاصل در فصئول آبیاری (۸ ماه از سال) برابر ۲۱ میلیون مترمکعب در سال مورد استفاده قرار می‌گیرد و در سایر مواقع به کانال‌های جمع‌آوری آب‌های سطحی منتقل می‌شود.
۶۹۳ هزار و ۷۳ نفر تحت پوشش تصفیه‌خانه سرخه‌حصار
تصفیه‌خانه سرخه‌حصار که در شرق بزرگراه بسیج، جنب ایستگاه مترو شهید کلاهدوز به مساحت ۱۲ هکتار واقع شده ۶۹۳ هزار و ۷۳ نفر را تحت پوشش قرار خواهد داد و حدود ۶۴۸۰ مترمکعب در ساعت نیز پساب تولیدی این واحد است همچنین باید گفت که این تصفیه‌خانه شامل بخش مایع است و لجن آن به تصفیه‌خانه جنوب منتقل می‌شود.
در این تصفیه‌خانه فرآیند بیولوژیکی از نوع A۲O و گندزدایی با گاز کلر پیشنهاد شده است. پساب حاصله در فصول آبیاری (۸ ماه از سال) برابر ۱۱ میلیون مترمکعب در سال برای آبیاری فضای سبز منطقه چهار شهرداری مورد استفاده قرار گرفته و در سایر مواقع به کانال جمع‌آوری آب‌های سطحی (مثل کانال جاجرود) منتقل می‌شود.
ساخت تاسیسات فاضلاب در منطقه ۲۲ شهرداری تهران
منطقه ۲۲ واقع در غرب کلانشهر تهران در محدوده‌ای به وسعت تقریبی ۶۰۰۰ هکتار و با جمعیت افق طرح ۸۰۰ هزارنفر منطقه‌ای جدید و رو به رشد است و بیش از ۶۰ درصد منطقه دارای پوشش فضای سبز است. در راستای تسریع اجرای عملیات طرح فاضلاب تهران در منطقه ۲۲ و همچنین تامین منابع مالی مورد نیاز توافقاتی با شرکت سرمایه گذاری شهرداری تهران طی مذاکرات متعدد کارشناسی انجام و پس از اخذ مجوزهای قانونی منتج به تهیه توافقنامه مشارکت شهرداری تهران با شرکت فاضلاب تهران شد.
احداث تاسیسات فاضلاب منطقه ۲۱ شهرداری
منطقه ۲۱ شهرداری تهران به صورت مثلثی کشیده شده در منتهی الیه غرب در انتهای جاده‌های ارتباطی تهران – کرج با مساحتی بالغ بر ۵۵۵۰ هکتار که ۸.۷ درصد مساحت کل تهران است گسترده شده و یکی از پنج منطقه بزرگ تهران است.
این منطقه از یک زنجیره صنعتی کامل برخوردار است به طوری که ۴۳۴۰ کارگاه را در خود جای داده و می‌توان گفت ۲۰ درصد اشتغال صنعتی تهران را شامل می‌شود که با وجود صنایع خودرو (پارس خودرو، ایران خودرو، سایپا، شهاب خودرو و کرمان خودرو) اولین هسته‌های صنعتی کشور را در خود جای داده است.
تولید برق از خطوط اصلی فاضلاب تهران
با توجه به پتانسیل موجود در خطوط انتقال فاضلاب، پس از بررسی شرایط موجود در نهایت موقعیت اتصال خط فاضلابروی ۱۴۰۰ میلی‌متر به تونل شرق تهران واقع در خیابان‌های دماوند و ۳۰ متری نیروی هوایی انتخاب شد.
براین اساس در خیابان فرعی زمانپور طرح اجرای سازه و تاسیسات اسکروژنراتور با توان تولید ۲۷۰ کیلووات ساعت پیش‌بینی شد.
در خصوص مشخصات این طرح باید گفت که ۲۷۳ هزار نفر تحت پوشش قرار می‌گیرند و پیش‌بینی اولیه هزینه اجراء حدود ۳۰ میلیارد ریال شامل ۱۰ میلیارد در بخش سازه و ۲۰ میلیارد ریال بخش مکانیکال تخمین زده شده که مدت زمان برگشت سرمایه نیز هشت سال است.
منبع
زیست آنلاین