کار ارزشمند ثبت جهانی یزد و بافت تاریخی

به گزارش تاسیسات نیوز به نقل از روابط عمومی سازمان نظام مهندسی یزد ثبت جهانی یزد و بافت تاریخی کار بسیار ارزشمند برای استان بلکه کشور بوده که به کلیه کارشناسان و مسئولین مرتبط با آن دستمریزاد می گوییم.

هم اکنون و به دنبال این اقدام، محدودیت‌هایی که در حوزه ساخت بناهای جدید و یا تعمیر و مرمت ساختمان های موجود مطرح است، باید به صورت جدی و شفاف توسط مسئولین مرتبط مشخص و بیان شود تا سازمان نظام مهندسی ساختمان و مهندسین آن کاملاً در جریان ضوابط و مقرراتی که مورد نظر یونسکو است، قرار گیرند.

اخیراً طی جلسه‌ای که با کارشناسان محترم میراث فرهنگی در کمیسیون تخصصی عمران سازمان داشته‌ایم ضوابطی به صورت شفاهی توسط میراث فرهنگی عنوان شد که به نظر می‌رسد باید خیلی جدی‌تر روی آن کار و بحث بشود چرا که بعضی از ضوابط و مشخصاتی که برای ساخت و ساز دربافت مطرح شد که باید رعایت شود، در حال حاضر در مقررات ملی کشور وجود ندارد و یا در مغایرت با مباحث 22 گانه مقررات ملی است.

لذا باید در این امر تسریع و تکلیف مهندسین و مردم روشن شود. آنان ضوابط خاصی مطرح کردند که ساختمان‌سازی در عرصه بافت تاریخی باید منطبق بر ساختمان‌های بنایی از جنس خشتی باشد و در حریم عرصه هم سازه ساختمان‌ها باید آجری باشد و امکان اجرای ساختمان‌های اسکلتی فلزی و بتنی وجود ندارد.

البته قبلا فقط اجرای ساختمان‌های اسکلت فلزی در بافت تاریخی با محدودیت هایی روبرو بود و بیشتر میراث دقت داشت که سازه ها همگنی لازم را با بافت تاریخی داشته باشد و عموماً اجازه اجرای سازه آجری و اسکلت بتنی را می‌داد.

*روابط عمومی: وظیفه سازمان نظام مهندسی ساختمان در این زمینه چیست؟

دکتر جواهری: براساس مباحث مطرح شده در کمیسیون تخصصی عمران سازمان نظام مهندسی ساختمان استان یزد قرار شد کارگروهی متشکل از کارشناسان نظام مهندسی و کارشناسان میراث فرهنگی برای بررسی بیشتر موضوع تشکیل شود که البته به نظر می‌رسد دستگاه های دیگر هم باید دخیل گردند و موضوع را به صورت کاملاً کارشناسی بررسی کنند.

به نظر بنده چون این موضوع اهمیت خاصی دارد، اداره کل راه و شهرسازی هم باید آن را از طریق وزارت راه و شهرسازی و مرکز تحقیقات مسکن پیگیری نماید. ما هم در سازمان نظام مهندسی ساختمان موضوع را به شورای مرکزی و گروه تخصصی عمران کشور که از مهندسین و متخصصین خبره کشور تشکیل شده منتقل می کنیم.

خوشبختانه با توجه به اینکه اینجانب از یزد در گروه تخصصی عمران کشور عضویت دارم قطعاً در جلسه بعدی این موضوع را در صحبت های پیش از دستور مطرح خواهم کرد تا اعضای گروه تخصصی عمران در جریان قرار بگیرند و نقطه نظرات فنی خودشان را مطرح کنند که ما چگونه می‌توانیم در این دوره که ده‌ها سال از تولید خشت و ساختمان خشتی گذشته و زیرساخت‌های ساختمان خشتی، هم به لحاظ ضوابط فنی و هم به لحاظ مسائل اجرایی وجود ندارد با جهانی شدن بافت تاریخی یزد و الزام آور شدن این محدودیت‌ها به چه شکلی باید تدابیر لازم را از لحاظ فنی ببینیم که هم مردم به مشکل برنخورند و هم ضوابط فنی و ایمنی جانی مردم را در خطرات زلزله و خطرات غیر مترقبه ی دیگر مثل انفجار‌ها و لرزش‌ها رعایت کنیم و هم نیروی انسانی فنی و اجرایی آن تربیت شود.

*روابط عمومی: آیا این محدودیت ها برای تمامی وسعت یزد است؟

دکتر جواهری: البته این محدودیت‌ها برای بافت تاریخی است و نه در مکان ها و مناطق دیگر استان. اما اینکه آیا شروع به ساخت و سازهای خشتی یا گلی از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است و آیا از نظر فنی، ایمنی رعایت ضوابط می شود یا خیر؟ بسیار مهم و حیاتی است.

اگر این‌ها را به صورت موردی و تک دانه مشابه آنچه قبلا در کشور ساخته شده است نگاه کنیم مشخص است که این‌ها ایمنی لازم را نخواهند داشت. تجربه نشان داده است با توجه به اینکه ایران یک کشور زلزله خیز است و یزد در پهنه زلزله قرار گرفته باید دقت کنیم به گونه ای در بافت تاریخی یزد عمل کنیم که خاطره تلخ خرابی های ارگ بم تجربه نشود.

اما بعد دیگر این است که با توجه به اینکه ثبت جهانی یزد به گفته‌ی اکثر افرادی که در حوزه میراث فرهنگی دخیل بوده و هستند برکات فراوانی برای استان و یزد خواهد داشت، مسلماً این جهانی شدن در بعضی از موارد هزینه هایی هم در بر خواهد داشت. به نظر می رسد در صورت الزامی بودن ضوابط یونسکو این هزینه ها برای احداث این بناها و مقاوم‌‌ کردن آن‌ها ارزش دارد.

نکته‌ای که به نظرم متولیان و مسئولین مربوطه باید دقت کنند این است که ثبت جهانی یزد را صرفا به یک ویترین تبدیل نکنیم و یا صرفاً مباحث آن را در بحث گردشگری تنها نبینیم، بلکه باید یزد را در ابعاد مختلف ببینیم و برنامه ریزی کنیم، اعم از گردشگری، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، معماری و شهرسازی و الی آخر.

تا جایی که بنده متوجه شده ام تا این لحظه کار جدی در حوزه مباحث فنی سازه ای و آن محدودیت‌ها و الزاماتی که یونسکو برای ساخت وساز در بافت در نظر گرفته انجام نشده است و لذا باید با در نظر گرفتن مقررات ملی کشور، ضوابط فنی و دستورالعمل های مربوطه را استخراج کرد تا ضوابط کاملاً مشخصی داشته باشیم و براساس آن ضوابط، شهرداری، نظام مهندسی، مجریان، طراحان و ناظران بتوانند در زمان مناسبی پاسخگوی نیاز مالکین برای صدور مجوزها و سپس اجرای پروژه های آنان باشند تا هم ضوابط یونسکو و محدودیت‌های مربوط به ثبت بافت تاریخی و هم مباحث ایمنی آن که برای ما بسیار حائز اهمیت است، رعایت شود.

روابط عمومی:آقای دکتر شما به عنوان عضو هیئت علمی دانشکده عمران دانشگاه آزاد اسلامی و مبتکر نخستین مرکز تحقیقات سازه و زلزله استان در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت و با توجه به تخصص ویژه شما در زمینه های سازه و زلزله خواهشمندیم مشخصاً بفرمایید چه تضمینی در زمینه مقاومت این ابنیه در برابر زلزله وجود دارد؟

 

دکتر جواهری: شاید ساختمان با ظاهر زیبا ساخته بشود و شاید ساختمان با ضوابط بافت تاریخی هم همخوان باشد ولی همه‌ی این‌ها اگر تحت اثر یک زلزله قرار گیرد و ویرانی و خسارت جانی و مالی به وجود آورد آن وقت همه افرادی که بدون اطلاع در این روش ساخت و ساز سهیم بوده اند به سهم خود مقصر خواهند بود. بنابراین بهترین فرصت است تا این دقت‌ها انجام شود و اساتید، محققین و متخصصین عمرانی که در بخش‌ ساختمان‌های بنایی و ساختمان‌های خشتی و آجری کار کرده‌اند و علم فنی و سازه ای این موضوع را دارند به میدان بیایند.

صرف اینکه بعضی افراد حرف‌هایی غیر فنی و زیبا بزنند و این حرف‌ها اصلاً سندیت علمی و فنی هم نداشته باشد و کدهای ملی و مقررات ملی هم برای آن وجود نداشته باشد و حتی در مقررات و ضوابط فنی، آن ساختمان ها منع هم شده باشد اصلا پذیرفته نیست. الان کدملی برای ساختمان خشت و گلی در مناطق با خطر زلزله متوسط نداریم و حتی ممنوع هم شده است و تا این لحظه آئین‌نامه زلزله ایران استاندارد 2800 این اجازه را نداده است.

روابط عمومی: آیا برای ساخت و سازهای مورد نظر یونسکو نیروی انسانی متخصص و ماهر در اختیار داریم؟

 

دکتر جواهری : البته خوشبختانه متخصصین کافی در استان یزد وجود دارند که اگر حمایت شوند و دیدگاه بر این باشد که دستورالعمل‌ها و ضوابطی براساس محدودیت های یونسکو در بافت تاریخی یزد تهیه بشود و کارهای پژوهشی و تحقیقاتی ویژه ای روی این موضوع انجام بدهند قطعا جای نگرانی نخواهد بود.

الان اساتید و محققین توانمند مرمت در بخش سازه و مهندسی عمران داریم که چون این یک کار کاملاً تخصصی در حوزه ساختمان و گرایش مهندسی سازه است، باید این افراد ورود کنند چون مقاومت ساختمان و رفتار و عملکرد این ساختمان ها در برابر زلزله را می توانند ارزیابی کنند. بایستی علاوه بر تعیین ضوابط ساخت، برای مرمت نیز طرح تعمیر و مقاوم سازی یا روش های فنی دیگر را برای بهسازی لرزه ای ارائه کنند. باید این‌ عزیزان که مقاومت ساختمان را می‌توانند ارزیابی کنند و علاوه بر ضوابط ساخت و ساز، طرح تعمیر و مقاوم سازی یا روش های فنی مورد نظر را برای بهسازی لرزه ای ارائه کنند وارد میدان کار شوند.

به هر حال این موضوع باید به عنوان دغدغه همه‌ی مسئولین ارشد مرتبط استان و تمام دستگاهایی که مرتبط با حوزه‌ی بافت تاریخی هستند قرار گیرد و برای آن انرژی بگذارند و صرفاً این کار واگذار به میراث فرهنگی نشود. میراث فرهنگی وقت و انرژی خوبی گذاشته و یک کار بزرگی انجام داده است اما تمام دستگاه‌ها باید ورود کنند. نظام مهندسی به سهم خود باید در این عرصه اعلام آمادگی کند و قطعاً بنده در گروه تخصصی عمران شورای مرکزی کشور پیگیری می‌کنم و حتی اگر ضرورت پیدا کرد از اعضاء شورای مرکزی نظام مهندسی کشور و به صورت ویژه ریاست سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور هم استمداد می طلبم تا انشاءا… بتوانیم حرکت جدی را برای یزد انجام دهیم.

روابط عمومی: از اینکه در این گفتگو شرکت کردید سپاسگزاریم.