آشنایی با اصول و نکات ایمنی در هنگام ساخت و ساز

به گزارش تاسیسات نیوز، در شروع کار ساختمان سازی از همان مراحل اولیه تا مراحل پایانی پروژه لازم است که همه مقررات مربوط به ایمنی در ساخت و ساز رعایت شود تا از ایمن بودن محیطی که درآن عملیات ساخت و ساز انجام می شود، اطمینان حاصل کرد تا از این طریق از بروز اتفاقات و حوادث جبران نشدنی جلوگیری کرد.

باید توجه داشته باشیم که عدم توجه به نکات ابمنی در حوزه ساخت و ساز که طی سال های اخیر شاهد بروز حوادث تلخی در این زمینه بوده ایم، بسیار مهم و حیاتی است چرا که ساختمان سازی، صنعتی است که طبق آمار حدود ۱۳ درصد اشتغال مستقیم ایجاد می کند و متاسفانه در سال های اخیر به تنهایی ۴۰ تا ۵۰ درصد حوادث حین کار را شامل شده است.

طبق نتایج یک تحقیق انجام شده بیش ترین عاملی که موجب آسیب رسیدن و مرگ و میر کارگران ساختمان می شود عبارتند از: سقوط، برق گرفتگی، صدمات ناشی از گرفتار شدن و محبوس شدن و… که چنانچه بتوانیم پیمانکاران و فعالان این حوزه را با راه های پیشگیری از این موضوعات آشنا کنیم، می توانیم تا حد زیادی از این اتفاقات را کاهش دهیم.

علی رغم تحولات جهانی و پیشرفت های فناورانه در عرصه ساخت و ساز اما روش های غالب در ساخت و سازهای کشور به صورت سنتی و یا با فناوری های تاریخ گذشته انجام می شود. علی رغم تصریحات قانونی و وجود مراکزی برای آموزش و تعیین صلاحیت کارگران ساختمانی، اکثر کارگران شاغل در صنعت ساختمان را کارگران فصلی فاقد صلاحیت و یا اتباع غیر قانونی تشکیل می دهند.

در قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان علی رغم الزام ساخت و ساز توسط مجریان دارای پروانه اشتغال به کار از وزارت راه و شهرسازی، این مهم توسط مالکان و یا افرادی به صرف تامین سرمایه ساخت و بدون هیچ گونه صلاحیتی در زمینه اجرای ساختمان انجام می شود. این مشکلات وقتی در کنار شرایط کلی ساخت و ساز که در دل شهرها و در مجاورت محل زندگی شهروندان انجام می شود، قرار می گیرد مخاطرات متعددی را متوجه افراد شاغل در کارگاه های ساختمانی و اشخاص ثالث می کند.

حوادث در کارگاه های ساختمانی علاوه بر اینکه خسارت های مستقیم و غیر مستقیم فراوانی در روند کار ایجاد می کنند آثار سوءاجتماعی نیز به همراه دارند بنابراین باید توجه داشته باشیم که عدم توجه به مقررات و قوانین ایمنی در ساختمان سازی تلفات جانی و مالی بسیاری به بار خواهد آورد، از این رو آگاهی از آنها امری بسیار حیاتی خواهد بود.

اهمیت HSE و رعایت استانداردهای ایمنی در محیط کار

پیش از بررسی اصول ایمنی و ساخت و‌ ساز، ابتدا باید به بررسی این موضوع بپردازیم که اصلا چرا باید در هنگام ساخت و‌ ساز، مسائل ایمنی را در نظر داشت؟ کلمه HSE (مخفف شده عبارت Health, Safety and Environment)؛ به معنای سلامت، ایمنی و محیط زیست است. امروزه سازمان ها و ارگان های مختلف، در راستای حفاظت از محیط زیست و رعایت اصول و قوانین ایمنی حین کار، اصول و سیستم های مدیریتی مشخصی را برای کار خود تعیین کرده اند. این سیستم امروزه با نام HSE معرفی و شناخته می شود.

هدف از اجرای این استاندارد، حفاظت از جان نیروی کار به عنوان یکی از مهمترین شاخص ها برای اجرای تمام پروژه های ساختمانی و امور فنی_اجرایی است. در واقع اجرای دقیق این دستورالعمل ها نه تنها تضمینی برای سلامت کارگران است، بلکه نقش پررنگی در کاهش هزینه‌ ساختمان سازی ناشی از خسارات نیز دارد. به طور کلی اصول ایمنی در ساخت و ساز و رعایت HSE به شما کمک می کند تا در دام خطرات تکراری نیفتید.

رایج ترین خطرات در پروژه های ساختمانی

آنچه ما تحت عنوان اصول ایمنی ساختمان سازی مطرح می کنیم، تنها شامل مواردی است که قبلا به دفعات مختلف اتفاق افتاده اند و یا مهندسین و متخصصین، با توجه به تجربه اجرایی خود نسبت به وقوع احتمالی آنها واقف هستند اما واقعیت این است که فضای کار ساختمانی پر از خطرات بالقوه پیش بینی نشده نیز هست. از اینرو شما با اجرای اصول ایمنی در ساخت و ساز می توانید ریسک وقوع حوادث غیرمترقبه را کاهش دهید. اما پنج مورد از مهمترین این وقایع شامل موارد زیر است:

۱٫ سقوط اشیاء متحرک
۲٫ سروصدای زیاد
۳٫ کار کردن در ارتفاع
۴٫ جریان الکتریسیته
۵٫ افتادن و لیز خوردن

مهمترین اصول ایمنی در ساخت و ساز

در پروژه های ساختمانی پیمانکار اصلی مسئول حفاظت از سلامت و ایمنی کارگران و محیط کار است، در نتیجه انتخاب پیمانکار ساختمان می تواند تاثیر به سزایی در روند اجرای اصولی کار، بدون کمترین تلفات جانی و مالی داشته باشد. بر این اساس ما در این بخش از مقاله قصد داریم تا مهمترین اصول ایمنی در ساخت و ساز را به شما معرفی کنیم:

– استفاده از لباس ایمنی مناسب:

تجهیزات ایمنی مناسب تأثیر قابل توجهی در جلوگیری از حوادث در سایت های ساختمانی مختلف دارد، بنابراین همه کارگران باید از تجهیزات ایمنی شخصی مثل کلاه مخصوص، گوش گیر، عینک ایمنی، دستکش و کفش های مخصوص عملیات ساختمانی استفاده کنند.

– برگزاری جلسات آموزش ایمنی در محل کار:

طبق اصول ایمنی در ساخت و ساز، پیمانکاران و مدیران پروژه باید نسبت به برگزاری جلسات منظم ایمنی و آشنایی کارگران با دستورالعمل های ایمنی کار مسئولانه رفتار کنند‌.

– شناسایی خطرات بالقوه:

کارگران ساختمانی باید دائما مراقب وقوع خطرات احتمالی اعم از؛ لغزش و سقوط، خرابی تجهیزات، استفاده نادرست از ابزارها و … باشند. پس از شناسایی خطر، حتما باید برای جلوگیری از وقوع آن به سرپرست گزارش داده شود تا وی به سرعت مورد مشکوک را بررسی کند.

– استفاده درست از ابزار و ماشین‌آلات:

استفاده از ابزارهای نادرست و یا عدم آگاهی از کار با ماشین‌آلات سنگین جزو علل شایع وقوع حوادث در جریان ساخت و ساز هستند، بنابراین بسیار مهم است که کارگران در مورد جابه‌جایی و کارکرد صحیح همه تجهیزات محل ساخت ساختمان آموزش ببینند. همچنین قبل از کار با این دستگاه ها حتما باید از سالم و بی‌نقص بودن آنها مطمئن شد.

– استفاده از تجهیزات حفاظت از سقوط:

همانطور که در بخش قبل نیز گفتیم، احتمال سقوط، یکی از رایج ترین حوادث در پروژه های ساختمانی است، به همین علت همه کارگران ساختمانی باید با خطرات رایج؛ از سقوط از نردبان و داربست گرفته تا پشت بام و سایر مناطق مرتفع به خوبی آگاه باشند.

– گزارش به موقع شرایط ناایمن:

در بعضی موارد، حوادث ممکن است صرفا به این دلیل اتفاق بیفتند که کارگران برای گزارش شرایط ناامن به سرپرستان خود احساس خوبی ندارند و گاها از انجام این کار می ترسند، به همین دلیل شرکت های ساختمانی حتما باید فضایی امن را برای نهادینه کردن فرهنگ گزارش دهی ایمنی ایجاد کنند و اطمینان حاصل کنند که کارگران می دانند ایمنی آنها واقعا جزو اولویت های اصلی کارفرمایان است‌.

– سلامت و تندرستی کارگران:

سلامت فیزیکی و روانی کارگران و سایر عوامل نیروی کار قطعا در موفقیت یک پروژه مؤثر است، به همین علت توجه به مسائل مربوط به بهداشت غذایی و روانی عوامل اجرایی کار، باید بیش از هرچیز دیگری اولویت داشته باشد.

– توجه به شرایط اقلیمی و آب و هوایی:

یکی دیگر از نکات ایمنی در ساختمان سازی که می تواند ابعاد کار را تحت تاثیر قرار دهدف شرایط اقلیمی و آب و هوایی است. باید دقت داشت که در روزهای بارانی و ناپایدار نمی توان در ارتفاعات و سطوح شیبدار کار کرد. طوفان، یخ زدگی و … می تواند موجب لغزش شود و باعث بروز حوادث شود. هم چنین در این گونه مواقع نمی توان تیرهای فلزی یا داربست ها را نصب کرد.

– هنگام نصب بارهای سنگین، تمامی جوانب باید سنجیده شود:

یکی از نکات ایمنی در ساختمان سازی، توجه به ملات و میزان سفتی یا خیس بودن آنها قبل از نصب دیگر بارهای سنگین است. هنگامی که ملات ها و برخی متریال هنوز به اندازه کافی خشک نشده اند و مقاومت و پایداری بالایی ندارند، نباید روی آن ها بارهای دیگری را سوار کرد زیرا می تواند موجب ریزش آن ها شود.

سخن پایانی

ایمنی در ساخت و ساز، یعنی محافظت از جان کارگران ساختمان و همینطور تجهیزات در برابر خطرات احتمالی ای که ممکن است رخ دهد. خطراتی که ممکن است در قالب لغزش، شوک الکتریکی، سقوط اجسام و… رخ دهند و برای اینکه بتوانیم در برابر این گونه خطرات از آسیب به دور باشیم لازم است که نکات ایمنی را تا حد ممکن رعایت کنیم. عدم رعایت مقررات می تواند منجر به ایجاد خسارت، مصدومیت، ناتوانی جسمی (معلولیت) و مرگ نیز بشود و افراد در صورت نداشتن بیمه نیز با هزینه های بالای درمان مواجه می شوند.

سوالات متداول

• چه خطراتی بیشتر از همه ایمنی محل کار را در پروسه ساخت و ساز تهدید می کند؟سقوط اشیاء متحرک، افتادن کارگران، سروصدای زیاد ناشی از کار کردن دستگاه ها و ماشین آلات، برق گرفتگی و لیز خوردن جزو متداول ترین حوادثی است که در اکثر پروژه های ساختمانی ناایمن اتفاق می افتد.

• در پروژه های ساختمانی چه کسی مسئول مستقیم ایمنی کار است؟در طول اجرای پروژه تا زمان اتمام آن تمامی سرپرستان، مجریان و پیمانکاران باید نسبت به رعایت درست اصول ایمنی کار حساس باشند اما پیمانکار اصلی مسئول مستقیم حفاظت از جان کارگران و حفظ ایمنی محیط کار است.