طی سال‌های اخیر صنعت تهویه مطبوع در ایران چه مسیری را طی کرده است؟ صنعت تهویه در ایران جزو صنایع پیشرو و با قدمت نزدیک به ۷۰ سال بوده و هم اکنون بیشتر پروژه‌های بزرگ و سنگین کشور، توسط تولیدکنندگان داخلی به اجرا درآمده یا در حال اجراست.
بررسی‌ها نشان می‌دهد امروزه بیشترین نیازمندی بخش‌های نفت، گاز، پتروشیمی و انرژی کشور در بخش تهویه مطبوع از تولیدات داخلی تامین می‌شود. روند خودکفایی و عدم وابستگی به تامین قطعات و مجموعه‌ها در این صنعت در سال‌های اخیر با سرعت بیشتری به پیش رفته و هم‌اکنون، وابستگی صنعت تهویه مطبوع ما به قطعات و مجموعه‌های وارداتی به حداقل رسیده و تلاش برای به صفر رساندن این وابستگی با جدیت هرچه تمام‌تر در بین صنعتگران ایرانی در جریان است.
علاوه براین، فعالان این صنعت در ایران، در تلاشند تا همگام با پیشرفت‌های دنیا، خود را از فناوری‌های نوین در این صنعت نیز بهره‌مند سازند که بارقه‌های امید آن به وضوح قابل رویت هستند.
همه درها بسته است
پرسش دیگر این است که رابطه انجمن تهویه مطبوع با دولت چگونه است؟ آیا تعامل خوبی بین آنها برقرار است آیا دولت به قدر کافی از این صنعت حمایت کرده است؟ اکنون این صنعت به چه مساعدت‌هایی نیاز دارد تا بالنده شود؟
همه می‌دانند که دولت رکن اصلی در توسعه و پیشرفت کشور است. تعیین چشم‌انداز بلندمدت، تعیین اهداف بلندمدت و کوتاه‌مدت، سیاستگذاری‌های کلان، تدوین استراتژی‌ها و خط‌مشی‌ها برای نیل به اهداف و نظارت بر حسن اجرای قوانین و مقررات موضوعه، وظیفه اصلی هر دولتی است.
دولت در تدوین قوانین و مقررات، به شدت نیازمند همفکری با فعالان هر صنفی است تا تصمیمات واقع‌بینانه‌تر و جهت‌گیری‌ها منطقی‌تر صورت بگیرد. اما متاسفانه رابطه بین دولت و صنعتگران از جمله صنعت تهویه مطبوع در ایران، در حداقل ممکن است. طی شش سال گذشته از سه وزیری که مسوولیت مستقیمی در صنعت دارند یعنی وزیر صنعت، معدن و تجارت، تقاضای نشستی رودررو را کردیم ولی هیچ‌یک از این سه وزیر محترم حال و سابق و اسبق، اعتنایی به این درخواست ما نکرده‌اند. حتی مکاتباتی را که با عنوان آنها از سوی این انجمن ارسال می‌شود، قبول نمی‌کنند و به زیردستانشان ارجاع می‌دهند که در بسیاری موارد به دلیل عدم اختیار کافی از سوی آن زیردستان، درخواست‌های ما ناکام می‌ماند.
درست است که وزیر می‌بایست وقت خود را صرف اهداف کلان کند و درگیر شدن با روزمرگی، آنان را از انجام وظیفه اصلی‌شان باز می‌دارد، اما این حقیقت را نیز باید باور داشته باشند که تشکل‌های صنفی، برآیند جوامعی هستند که نمایندگی‌شان را می‌کنند، بنابراین در رهیافت‌های اصولی و واقع‌بینانه برای تدوین خط مشی‌ها و رفع موانع کلی تولید و مشکلات صنعتگران، می‌توانند طرف مشورت امین و واقعی وزرای محترم و معاونانشان قرار گیرند که متاسفانه وزرای مذکور، خود را از این موقعیت ممتاز، محروم ساختند.
نیازمندی‌ها
در حال حاضر، این صنعت در ایران نیازمند عوامل زیر است:
۱- تدوین استانداردهای لازم برای محصولات توسط سازمان ملی استاندارد
۲- جلوگیری و برخورد با کالاهای قاچاق در هر شکل ممکن از جمله الزام به اخذ گواهی استاندارد و پرداخت مالیات بر ارزش افزوده
۳- نشست‌های هم‌اندیشی سیستماتیک و دوره‌ای با تشکل‌های صنفی
۴- حذف مالیات ارزش افزوده از پروسه تولید و انتقال آن به مصرف‌کننده نهایی
۵- احیای مجدد ماده ۲۷۲ منسوخ‌شده قانون مالیات‌های مستقیم مبنی بر تهیه گزارش حسابرسی مالیاتی تولیدکنندگان توسط حسابرسان رسمی
۶- تبدیل نرخ ارز حقوق ورودی کالا از نرخ دولتی به نرخ روز
۷- افزایش میزان حقوق گمرکی و سود بازرگانی کالاهای ورودی
۸- جلوگیری از توزیع کالاهای بدون گواهی استاندارد اعم از کالای داخلی و کالای خارجی
۹- تشویق صنعتگران و سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری برای دایر کردن آزمایشگاه‌های کنترل کیفیت
۱۰- ایجاد گمرک تخصصی و تجهیز آن به آزمایشگاه‌های تست و کنترل کیفیت و ارزیابان آشنا به محصولات تهویه مطبوع.
اثر تحریم‌ها
اما تحریم‌ها چه اثراتی بر تولیدکنندگان داخلی انواع چیلر، فن‌کویل، داکت اسپلیت، هواساز و سایر اقلام مربوط به این صنعت گذاشت؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت خوشبختانه با توجه به وابستگی کم صنعت ما به خارج از کشور، این مشکلات در این صنعت کمتر احساس می‌شود. باید اذعان کنم مشکل اصلی ما داخلی است نه خارجی. باور نداشتن برخی عوامل دولتی به توانایی‌های تولیدکنندگان داخلی و در برخی موارد، دنیاخواهی بعضی‌ها، اصلی‌ترین گره کار هر صنعتگر ایرانی است.
این افراد نگاهشان را به جای داخل به بیرون دوخته و در نتیجه، اجحاف فراوانی به تولیدکنندگان وطنی می‌کنند. واردات بی رویه کالاهای تهویه مطبوع به ویژه محصولات نهایی مانند چیلر، فن کویل، هواساز، کولر اسپلیت و…، نمونه عینی این ادعاست.
نقش کرونا و ارز
از سوی دیگر باید دید کرونا چه اثراتی بر تولیدکنندگان داخلی این صنعت گذاشته است. با توجه به آنکه همه‌گیری این بیماری توجه‌ها را به تهویه مناسب هوا در فضاهای سربسته معطوف کرد، آیا این صنایع از این جهت شاهد رونقی هم بودند؟
بحران ناشی از کرونا تاثیراتی بر افزایش تقاضای این مصنوعات داشته است اما نه به آن اندازه‌ای که مورد انتظار است. آنهایی که اعتقادی به کالای ایرانی ندارند اتفاقاً در این مواقع، نقش دایه‌های دلسوزتر از مادر را بازی می‌کنند و به بهانه حفظ جان مردم، با تحقیر کالای ایرانی، از هر طریقی، سعی در واردات کالای خارجی به بهانه کیفیت بالاتر دارند.
افزایش نرخ ارز یکی دیگر از مسائلی است که باید میزان اثرات آن بر تولیدکنندگان داخلی این صنعت سنجیده شود. اساساً هر تولیدکننده واقعی از افزایش نرخ ارز استقبال می‌کند.
با افزایش نرخ ارز، رقابت غیرمنطقی بین کالای داخلی و کالای وارداتی ارزان‌قیمت که معمولاً با کیفیت بسیار پایینی هم وارد کشور می‌شوند، از بین رفته و باعث منطقی‌تر شدن رقابت‌ها می‌شود. ما تولیدکنندگان خواهان تبدیل نرخ ارز حقوق گمرکی از نرخ ۴۲۰۰تومانی به نرخ روز، حتی برای خودم هستیم.
