کارون در خطر
به گزارش تاسیسات نیوز، کارون که روزگاری به امواج خروشانش شهره بود در سال‌های اخیر به وضعیت نگران کننده‌ای دچار شده است.
کاهش آورد آب، افزایش میزان رسوبات، ورود پساب‌های کشاورزی، صنعتی، شهری و از همه مهمتر طرح‌های انتقال آب از سرشاخه‌ها از چالش‌هایی هستند که حیات کارون، رودخانه تمدن ساز را با خطرات جدی مواجه کرده‌اند.عرض رودخانه کارون به‌طور متوسط 250 متر است اما ممکن است در بخش‌هایی عرض رودخانه تا 50 متر نیز کاهش یافته باشد.
رئیس دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز درباره کم شدن عرض رودخانه کارون گفت: با ساخت سدهای متعدد در بالادست رودخانه کارون و تغییرات اقلیمی رژیم جریان رودخانه تغییر کرده است که در این مواقع کم کردن عرض رودخانه برای افزایش عمق آن را تجویز می‌کنند تا محیط زیست آبی رودخانه بهتر حفظ شود و ماهی‌ها و جانوران بتوانند به زندگی طبیعی ادامه دهند. مهدی قمشی با اشاره به نحوه مدیریت منابع آب کشور گفت: در مدیریت منابع آب با مشکلات اساسی روبه‌رو هستیم و باید در استفاده از منابع آب دقت نظر بیشتری داشته باشیم و تامین حقابه رودخانه‌ها و تالاب‌ها را در اولویت برنامه‌ها قرار دهیم، چرا که عدم رعایت مسائل زیست‌محیطی سبب بروز مشکلات بسیاری همچون وقوع پدیده ریزگردها در خوزستان می‌شود.
وی همچنین درباره طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای گفت: مخالف طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای هستم؛ چراکه در هرجای کشور رودخانه‌ها جریان دارند می‌توان از منابع آب آنها برای مصارف همان حوضه آبریز استفاده کرد و زمانی که گفته می‌شود کارون بزرگ‌ترین رودخانه ایران است؛
اگر میزان آورد آب در حوضه آبریز کارون یعنی استان‌های کهکیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، لرستان و خوزستان بیش از میزان نیاز این 4 استان باشد، آن وقت می‌توان پیرامون طرح‌های انتقال آب به مطالعه پرداخت اما اکنون با در نظر گرفتن سهم تاریخی کارون، این رودخانه تنها توان تامین آب مورد نیاز نیمی از زمین‌های قابل کشت خوزستان را دارد و تجویز طرح‌های انتقال آب از سرشاخه‌های کارون به هیچ وجه توصیه نمی‌شود؛
چراکه با توجه به فاصله استان‌های فلات مرکزی (اصفهان، کرمان و یزد) با خلیج‌فارس و دریای عمان می‌توان با شیرین کردن آب‌های شور مشکلات آبی این استان‌ها را حل کرد. قمشی در زمینه کاهش آورد رودخانه کارون گفت: تاکنون حدود 35/ 1 میلیارد مترمکعب آب از سرشاخه‌های کارون و دز به فلات مرکزی منتقل شده است و این طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای آورد رودخانه کارون را به شدت کاهش داده‌اند.
وی معتقد است: باید با مسائل مرتبط با کارون بزرگ با ملاحظه برخورد شود؛ چرا که کم شدن آورد رودخانه کارون سبب افزایش شوری آب و برهم خوردن اکوسیستم شده است.
رئیس دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز با اشاره به عواقب تلخ طرح انتقال آب بهشت‌آباد و خطرات آن برای استان‌های مبدا گفت: با اجرای طرح‌های انتقال آب مخالفم؛ چرا که اگر آب مورد نیاز منطقه‌ای را برای پیشرفت منطقه‌ای دیگر منتقل کنیم قطعا به موازات آن بسیاری از فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی در مبدا تعطیل خواهند شد و این چیزی جز تبعیض نیست.
مردم گیرنده آب باید متقاعد شوند آبی که می‌خواهند منتقل کنند سهم افراد دیگری است که در صورت انتقال زندگی آنها با خطرات جدی مواجه خواهد شد. قمشی با اشاره به مصوبه هیات دولت در زمینه انتقال آب از خلیج‌فارس به فلات مرکزی افزود: بنا است 250میلیون مترمکعب آب از خلیج‌فارس شیرین و به فلات مرکزی منتقل شود که با سرمایه‌گذاری بیشتر قطعا آب مورد نیاز استان‌های خشک تامین خواهد شد.
وی همچنین در مورد احیای رودخانه کارون بزرگ گفت: لازم است پیش از انجام هر طرحی سهم زیست محیطی رودخانه‌ها و تالاب‌ها مشخص و به رسمیت شناخته شوند. قمشی با اشاره به ورود پساب‌های کشاورزی و صنعتی به کارون ادامه داد: ورود پساب‌های تصفیه نشده به رودخانه در هیچ جای دنیا پذیرفته نیست و باید دولت برای حل این معضل زیست محیطی هرچه زودتر اقدام کند چراکه اکنون بخش عمده آب رودخانه کارون را همین پساب‌ها تشکیل داده‌اند.
سازمان آب و برق پاسخگو باشد
احمدرضا لاهیجان‌زاده، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان درخصوص ساخت و سازها در حاشیه رودخانه کارون گفت: نظارت بر ساخت‌وسازها در حریم رودخانه طبق قانون بر عهده وزارت نیرو است و سازمان آب و برق استان باید در این زمینه پاسخگو باشد.
وی افزود: ما مخالف هرگونه ساخت‌وساز در حریم و بستر رودخانه کارون هستیم؛ چرا که این ساخت و سازها علاوه‌بر خسارات به اکوسیستم رودخانه در زمان وقوع سیلاب‌ها نیز می‌توانند خطرآفرین باشند.لاهیجان‌زاده با تاکید بر حفظ محیط اکولوژیک کارون بزرگ گفت: ساخت و ساز در حریم رودخانه سبب از بین رفتن قدرت خودپالایی رودخانه و افزایش میزان شوری آب می‌شود.
وی یکی دیگر از دلایل شوری آب رودخانه کارون را ورود پساب‌ها و فاضلاب‌های تصفیه نشده به رودخانه اعلام کرد و گفت: کل ورودی‌های فاضلاب به رودخانه را مورد مطالعه قرار داده‌ایم و سهم تک تک آنها را مشخص کرده‌ایم و شورای‌عالی آب برای حل این مشکل 7800میلیارد تومان را در نظر گرفته است که 100میلیارد آن تصویب و در آینده‌ای نزدیک میان سازمان حفاظت محیط زیست، آبفا و جهاد کشاورزی توزیع و برای حل معضل فاضلاب اقدام خواهیم کرد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان با اشاره به وضعیت تصفیه‌خانه شرق اهواز افزود: این تصفیه‌خانه با پیشرفت 80 تا 90 درصدی نیازمند تامین اعتبار 50 میلیارد تومانی است که با پیگیری‌های استاندار به‌زودی این مبلغ به طرح تزریق و تا اوایل سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید. این تصفیه‌خانه قادر خواهد بود فاضلاب بخش شرقی اهواز را تصفیه کند و از این جهت، گام مهمی در تامین بهداشت عمومی، حفظ سلامتی شهروندان و محیط زیست شهر برداشته خواهد شد.
فاضلاب تولیدی این قسمت از اهواز حدود 112 هزار مترمکعب است که به وسیله شبکه جمع‌آوری موجود و احداث خط جدید انتقال فاضلاب، به این تصفیه خانه منتقل خواهد شد و قرار است پس از تصفیه، آب حاصل از آن در جهت مصارف کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد.حمیدرضا خدابخشی، معاون توسعه سازمان آب و برق خوزستان در زمینه ساخت‌وسازها در حریم و بستر رودخانه کارون گفت: سازمان آب و برق استان برای ساخت و سازها در حریم و بستر رودخانه کارون مجوزی صادر نکرده است و این طرح‌ها بدون توجه مطالعات صورت گرفته و با نظر استاندار پیشین به اجرا در آمده‌اند.
وی افزود: ساخت‌وساز در بستر رودخانه‌ها در هیچ جای دنیا انجام نمی‌شود چراکه در صورت وقوع سیل علاوه‌بر خسارات مالی می‌تواند خطرساز نیز باشد.
خدابخشی با اشاره به طرح ساماندهی رودخانه کارون گفت: مطالعاتی تحت‌عنوان ساماندهی رودخانه صورت گرفته است که در قسمتی از این طرح برای کاهش رسوب گذاری، افزایش سرعت جریان آب، افزایش میزان انرژی آب اقدام به تنگ کردن برخی از مقاطع رودخانه کرده‌ایم که این تنگ شدگی تنها بخش کوچکی از طول رودخانه را دربرمی‌گیرد و ارزیابی میزان کم آبی رودخانه تنها با بررسی میزان دبی امکان‌پذیر است.
خدابخشی درباره طرح لایروبی رودخانه کارون گفت: برای لایروبی کارون و بخشی از کرخه و دیگر رودخانه‌های استان به بودجه‌ای حدود 500میلیون دلار احتیاج داریم که از این میزان 350 میلیون دلار برای لایروبی کارون بزرگ لازم است.
وی با اشاره به خطرات ناشی از افزایش میزان رسوبات ادامه داد: سالانه حدود 12 سانتی‌متر به حجم رسوبات رودخانه افزوده می‌شود و هرچه حجم رسوبات بیشتر شود احتمال ورود آب به شهر اهواز براثر سیلاب افزایش می‌یابد. با توجه به وجود خطرات، متاسفانه لایروبی رودخانه کارون جزو اولویت‌های کشور نیست.
معاون توسعه سازمان آب و برق استان خوزستان درباره پساب‌های طرح 550 هزار هکتاری (500هکتار استان خوزستان_50هکتار استان ایلام) نیز گفت: برای استفاده از پساب‌ها برنامه داریم.
به نظر می‌رسد تا 3سال پس از اجرای طرح 500هزار هکتاری احیای دشت‌های ایلام و خوزستان همه پساب‌ها به‌ویژه پساب‌هایی که در غرب اهواز (غرب رودخانه کارون) تا دشت آزادگان تولید می‌شوند قابل استفاده نباشند و باید به جایی با شرایط مشابه خودشان منتقل شوند که در این مورد مکان‌یابی‌ها انجام شده است و پس از 3سال با توجه به کاهش میزان شوری آب امکان استفاده از پساب‌ها فراهم خواهد شد.وی با اشاره به اینکه مسیر دفع پساب‌ها و زهکش‌ها را مشخص کرده‌ایم، افزود: گروهی آلمالی از دانشگاه هومبولت مشغول بررسی و مطالعه پیرامون این طرح هستند که نتایج مطالعات تا 6ماه آینده مشخص خواهد شد.
منبع: دنیای اقتصاد
انتهای خبر