چشم‌اندازهای گازی ایران در پساتحریم
به گزارش تاسیسات نیوز به نقل از خبرگزاری شانا، مدیر امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت از حضور سران ٦ کشور عضو مجمع کشورهای صادرکننده گاز و یک رئیس‌جمهوری از کشورهای دوست غیر عضو مجمع در سومین اجلاس سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز خبر داد.
تهران در حالی خود را برای برگزاری سومین اجلاس و هفدهمین نشست وزارتی مجمع کشورهای صادرکننده گاز آماده می‌کند که تا پیش از روی کار آمدن دولت یازدهم، ایران به‌عنوان موسس این مجمع هیچ نقشی در آن نداشت و تنها به‌عنوان یک عضو اصلی در آن فعالیت می‌کرد اینک اما ایران علاوه برای اینکه سمت دبیرکلی این مجمع را در اختیار دارد میزبان سومین نشست سران نیز است.
دکتر مهدی عسلی در آستانه این اجلاس ضمن تشریح فعالیت‌های این مجمع عنوان کرد: اعضای مجمع کشورهای صادرکننده گاز ٤٥ درصد از تجارت جهانی گاز را در اختیار دارند و نقش آن با نقش اوپک در بازار برابری می‌کند. گفت‌وگو با مدیر امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت در پی می‌آید:
ارتباط مجمع کشورهای صادرکننده گاز با مصرف‌کنندگان چگونه تعریف شده است؟
هم‌اکنون ٤٥ درصد صادرات گاز دنیا از طریق اعضای مجمع کشورهای صادرکننده گاز در حال انجام است و این سازمان هم‌اکنون هم از طریق خط لوله و هم از طریق ال ان جی در جایگاه مهمی قرار دارد و نقش مهمی در تامین امنیت انرژی جهان دارد.
دبیرکل مجمع در جلسات مختلف سازمان‌های بین‌المللی مانند ای‌ایی‌اف که برای تعامل تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان انرژی تشکیل شده است شرکت کرده و برای راه‌های تعامل بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان رایزنی می‌کند.
در واقع این سازمان امنیت انرژی را تامین می‌کند و نه تضمین؛ اختلافات روسیه و اوکراین در سال‌های اخیر حاکی از این موضوع است، در این شرایط آیا اعضای این سازمان به فکر برگزاری نشست مشترک با مصرف‌کنندگان هستند؟
دو موضوع وجود دارد: اول دسترسی به انرژی، دوم توافق بر سر قیمت انرژی. کمک به دسترسی مصرف‌کنندگان به انرژی در سیاست‌های دولت‌های کشورهای جی‌ای‌سی‌اف مورد تاکید قرار دارد، اما در مورد قیمت گاز مورد مبادله ممکن است بین شرکت‌های صادرکننده و واردکننده گاز اختلاف نظر و مذاکره وجود داشته باشد تا به قیمت مورد توافق برسند.
زیرا در بازارهای انرژی به‌خصوص گاز طبیعی که بازارها کاملا یکپارچه و دارای شرایط رقابت کامل نیستند همواره امکان تغییر قیمت بر اساس توافق خریدار و فروشنده وجود دارد.
ما به‌عنوان تولیدکنندگان گاز جهان تمام تلاشمان بالا بردن امنیت انرژی در جهان از طریق سرمایه‌گذاری و ایجاد ظرفیت‌های تولید گاز است؛ حال اگر مشکلاتی بر سر قیمت گاز بین شرکت‌های کشورهای تولیدکنندگان و شرکت‌های واردکننده گاز به وجود بیاید قطعا از طریق مذاکره یا در نهایت مراجعه به مراجع دفع اختلاف قابل حل است.
در این بین برای دولت‌ها امنیت انرژی جهان به‌مراتب مهم‌تر از قیمت آن است.
مهم‌ترین استراتژی مجمع کشورهای صادرکننده گاز چیست؟
مهم‌ترین استراتژی ما، کمک به حل مساله امنیت و در عین حال کمک به موضوع تغییر اقلیم از طریق جایگزینی گاز طبیعی با زغال‌سنگ در تولید برق است.
اگر ظرف ٤٠ سال آینده گاز طبیعی جایگزین زغال‌سنگ شود طبعا ضمن افزایش سهم کشورهای مجمع جی‌ای سی اف در بازار جهانی گاز تغییرات اقلیمی در جهت مطلوب کنترل خواهد شد.
به نظر می‌رسد این راهبرد خوبی است، زیرا هیچ یک از اعضای جی‌یی‌سی‌اف مخالف این استراتژی نیستند چون علاوه بر کسب درآمد بیشتر می‌توانند کمک شایانی به محیط زیست کنند، به نظر می‌رسد هر چه انرژی پاک‌تری در اختیار چین و هند قرار گیرد تا اشتهای زیاد صنایع آن کشورها برای انرژی را برآورده کند خدمت زیادی به محیط زیست در جهان شده است.
هم‌اکنون سوء‌تفاهم‌های زیادی درباره اینکه مجمع کشورهای صادرکننده گاز همانند اوپک یک کارتل شود در جهان مطرح است آیا این مجمع تلاش دارد مانند یک کارتل عمل کند؟
قبل از پاسخ به این سوال باید بگویم که اوپک هم کارتل نیست؛ چون کارتل‌ها شرکت‌هایی هستند که در یک رشته خاص فعالیت می‌کنند و با حفظ استقلال مالی و حقوقی خود با یکدیگر متحد می‌شوند و در مورد تقسیم بازار میان خود و حجم تولید و قیمت کالا با یکدیگر به توافق می‌رسند.
هدف کارتل‌ها تسلط بر بازار یک کالای خاص از طریق تضعیف یا از بین بردن رقابت در بازار آن کالا از طریق ایجاد انحصار است؛ اما همان‌طور که می‌دانید تمام بازار نفت در اختیار اوپک نیست و هم‌اکنون از تولید ٩٣ میلیون بشکه‌ای سوخت مایع در جهان حدود، ٣١ میلیون بشکه نفت خام و ٦ میلیون میعانات گازی در اختیار اوپک است که تقریبا ٤٠ درصد را شامل می‌شود.
درضمن اوپک مجموعه دولت‌هایی از کشورهای صادرکننده نفت است که سیاست‌های نفتی خود را برای ثبات بازارها با هم هماهنگ می‌کنند. در حالی که کارتل متشکل از شرکت‌هایی است که معمولا به‌طور مخفیانه با هم برای کنترل قیمت بازار تبانی می‌کنند.
بنابراین اوپک یک کارتل نیست، چون دولت‌ها در آن نقش دارند، دولت‌هایی که دارای سیاست انرژی هستند و در عین انجام هماهنگی، سیاست‌گذاری انرژی می‌کنند.
درباره کارتل بودن جی سی یی اف هم باید گفت جی سی یی اف حتی یک سازمان هم نیست، بلکه یک مجمع است برای تبادل نظر و سیاست‌گذاری؛ ضمن اینکه تصمیمات این سازمان الزام‌آور نیست، البته همکاری کشورها در زمینه تبادل انرژی می‌تواند به دریافت گاز ارزان‌تر از سوی مصرف‌کنندگان منجر شود.
جی‌سی‌یی‌اف یعنی مجمع کشورهای صادرکننده گاز، اما برخی از اعضای اصلی این سازمان صادرکننده گاز نیستند بنابراین چه ملاکی برای انتخاب اعضا برای حضور در این مجمع وجود دارد.
بالاخره چند صادرکننده بزرگ گاز مانند روسیه، الجزایر و قطر عضو این مجمع هستند و ایران و مصر هم ظرفیت بالقوه در این بخش دارند. برخی از کشورها با تبدیل گاز به برق و صادرات آن در واقع خود را صادرکننده گاز می‌دانند. در هر حال هم‌اکنون ٤٥ درصد تجارت گاز دنیا در اختیار اعضای مجمع است که کمتر از سهم اوپک در تجارت گاز نیست.
این مجمع چقدر می‌تواند به ایران برای رسیدن به اهدافش کمک کند؟
ایران اگرچه دارنده بزرگ‌ترین ذخایر گازی جهان است اما به دلیل تحریم‌ها نتوانسته است سهم خود را از تجارت جهانی گاز دریافت کند و در جایگاه واقعی خود قرار داشته باشد؛ بلافاصله بعد از لغو تحریم‌ها و با ورود سرمایه‌گذاران خارجی و همچنین استفاده از فناوری‌های روز دنیا ایران به جایگاه واقعی خود در گاز دست پیدا خواهد کرد و هم‌اکنون مذاکرات در این زمینه ادامه دارد.
به‌عنوان یک کارشناس اقتصاد انرژی باید بگویم این مجمع می‌تواند پایه خوبی باشد برای اینکه صنعت گاز ایران در منطقه توسعه پیدا کند. منظور این است که توسعه این مجمع در بلندمدت به نفع استراتژی نفت و گاز ایران است.
ایران برنامه خاصی برای اجلاس سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز دارد؟
کاملا درست است، برگزاری این اجلاس به جهانیان نشان خواهد داد که ایران با وجود تحریم‌های جهانی قادر بوده است نقش فعالی در سازمان‌های جهانی اقتصادی ایفا کند و در شکل‌گیری راهبردهای کشورهای صادرکننده گاز موثر باشد.
همچنین ایران یکی از اهداف خود از برگزاری این اجلاس را رایزنی برای کمک به مواجهه جهانی با امنیت انرژی و هماهنگی سیاست‌های دیگر کشورهای عضو مجمع کشورهای صادرکننده گاز با چالش بزرگی به نام انرژی پاک اعلام کرده است؛ ضمن اینکه این اجلاس فرصتی خواهد بود که سرمایه‌گذاران برای توسعه و سرمایه‌گذاری در ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور دارنده ذخایر گازی جهان بر استفاده از سوخت پاک اقدام کنند.
انتهای خبر
با توجه به پایان دبیر کلی محمدحسین عادلی، احتمال تمدید این دوره با وجود کاندیداهایی که از کشورهای لیبی و نیجریه وجود دارند، چقدر است؟
با توجه به اینکه ٢ سال برای دبیرکلی زمان محدودی است روال این‌گونه بوده است که در صورت موافقت دبیرکل برای تمدید دوره‌اش بقیه اعضا نیز برای حفظ اتحاد کشورهای عضو مجمع با آن موافقت می‌کردند، یعنی همان اتفاقی که در زمان آقای بوخانوفسکی، دبیرکل روسی این مجمع در دو دوره قبل افتاد. بنابراین دراین اجلاس نیز این‌گونه خواهد بود و در صورت موافقت آقای عادلی، ایشان دو سال دیگر در این پست به انجام فعالیت خواهند پرداخت.