پشت پرده قطع واردات گاز از ترکمن‌ها
به گزارش تاسیسات نیوز، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران روز گذشته برای نخستین بار پس از ماجرای قطع گاز صادراتی ترکمنستان به استان‌های شمالی کشور، در جمع خبرنگاران قرار گرفت.
به این ترتیب 24 روز پس از بدعهدی ترکمن‌گاز، حمیدرضا عراقی با «تشریح عملکرد صنعت گاز کشور درباره واردات گاز از ترکمنستان» از آغاز فرآیند ارسال شکایت ایران به داوری بین‌المللی در صورت بازنگشتن ترکمن‌ها به روند مذاکرات خبر داد. جریان گاز صادراتی ترکمنستان به استان‌های شمالی کشور از نخستین روز ژانویه 2017 (12 دی ماه) به دلیل اختلافاتی بر سر گازبهای سال‌های گذشته به‌طور کامل قطع شد. گاز وارداتی ایران از ترکمنستان 5/ 1 تا 2درصد از گاز مصرفی کشور را تشکیل می‌داد.
این اتفاق در حالی یک روز پس از مذاکرات دوجانبه مقام‌های گازی ایران و ترکمنستان رخ داد که به گفته عراقی «روز یکشنبه (12دی ماه) ساعت 11صبح فکسی از سوی ترکمنستان مبنی بر قطع گاز دریافت کردیم و ساعت 12 جریان گاز قطع شد.»
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران که در اتاق کنفرانسی که دمای آن دست‌کمی از سرمای بیرون نداشت، در ساختمان شرکت ملی گاز پذیرای خبرنگاران بود، گفت: ترکمنستان با وجود ادعای اختلاف حساب اقدام به قطع صادرات گاز به ایران کرد اما با این وجود تاکنون حاضر به انجام مذاکره و شفاف‌سازی در مورد حجم و میزان اختلاف حساب با شرکت ملی گاز ایران نشده‌اند و برخلاف مفاد قراردادی، اقدام به قطع صادرات گاز کرده‌اند.
عراقی با تاکید بر اینکه هم اکنون با وجود توقف واردات گاز از ترکمنستان گاز هیچ شهر و روستایی متوقف نشده است، گفت: برای ترکمنستان یک فرصت زمان‌بندی شده تعیین کرده‌ایم و در صورتی که در مدت تعیین شده نسبت به آغاز مذاکرات و شفاف‌سازی حساب و کتاب و اختلافات مالی بین دو طرف اقدام نکنند، قطعا ایران به داوری بین‌المللی شکایت خواهد کرد.
شروع ماجرای ترکمن‌ها
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در نشست خبری روز گذشته با اشاره به اینکه امضای قرارداد صادرات گاز ترکمنستان به ایران به دوران ریاست جمهوری مرحوم هاشمی رفسنجانی باز می‌گردد، گفت: در آن زمان ترکمنستان برای دوره‌ای دچار قحطی بود و با دستور رئیس‌جمهور وقت ایران، آرد به این کشور ارسال شد و آنها خود را مدیون ایران می‌دانستند؛ از طرفی اعلام کردند حاضرند گازشان را به ایران بفروشند و ایران نیز حاضر به امضای قرارداد با ترکمنستان شد که این قرارداد برای دو طرف خوب بود.
معاون وزیر نفت در ادامه گفت: روند واردات گاز از ترکمنستان ادامه داشت تا اینکه آنها در سال 86 ادعای افزایش قیمت را مطرح کردند و مذاکراتی انجام شد.
سپس آنها در مقطعی قیمت را بالا بردند اما باز هم مدعی افزایش قیمت شدند و مرحوم کردان برای مذاکره با آنها به ترکمنستان رفت اما به دلیل ادعای بسیار زیاد ترکمن‌ها برای قیمت، مذاکرات به نتیجه نمی‌رسد و آنها گاز صادراتی به ایران را در زمانی که سرمای شدیدی بر کشور حاکم بود، قطع کردند.
این قطع گاز حدود دو تا سه ماه به طول انجامید و مشکلات زیادی را برای استان‌های شمالی کشور به وجود آورد در نهایت آنها برای وصل مجدد، قیمت گاز را در هر هزار مترمکعب به 350 دلار رساندند که برای 6 ماه در همین قیمت بود و بعد دوباره با مذاکراتی که انجام شد قیمت گاز بر اساس فرمولی تعیین شد که بر مبنای قیمت نفت بود. افزایش قیمت یاد شده به معنای رشد 9 برابری قیمت گاز در آن برهه زمانی بوده است.
عراقی با تاکید بر اینکه «در دوران تحریم شرکت ملی گاز ایران تلاش‌های بسیاری برای ارسال پول به ترکمنستان انجام داد»، افزود: در این مدت که ایران در تحریم قرار داشت، شرکت ملی گاز برای پرداخت بدهی خود به ترکمنستان مجبور به تهاتر گاز با طلا و حتی انتقال چمدانی پول به ترکمنستان بود اما از آنجا که این محل تبدیل به دکانی برای دلال‌ها شده بود و با دریافت 5 تا 7 درصد هزینه، پول ایران را منتقل می‌کردند، شرکت ملی گاز این دکان‌های دلالی را بست و شرکت‌های ایرانی را برای ارسال کالا یا خدمات به ترکمنستان فعال کرد به این ترتیب که هر شرکت ایرانی که ارائه خدمات کند و یا کالایی را در ترکمنستان بفروشد و ترکمنستان آن را تایید کند ما صدور کالا و خدمات آن شرکت را با Payment Garantee ضمانت می‌کردیم.
وی ادامه داد: از همین طریق حدود 2 میلیارد دلار کالا و خدمات به ترکمنستان صادر شد که تمامی آن مورد تایید ترکمنستان قرار گرفت.
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران تصریح کرد: در نهایت به مرحله‌ای رسیدیم که ما مدعی این بودیم که پول‌های زیادی از طرق مختلف پرداخت کرده‌ایم اما با اجرای توافق برجام تمام مشکلات ما برای نقل و انتقال پول از بین رفت و حتی یک سنت هم حق دلالی پرداخت نمی‌کنیم؛ برای مثال همین چند روز پیش از پایان سال 2016 نیز 100 میلیون یورو از طریق بانک به ترکمنستان پرداخت شد، اما آنها به یکباره مدعی 1.9 میلیارد دلار شدند که به‌زعم خودشان ایران بدهکار بود.
قطع گاز به زیان خودشان است
معاون وزیر نفت در ادامه با اشاره به مذاکراتی که 5 روز قبل از سال جدیدی میلادی با مسوولان شرکت ترکمن گاز صورت گرفت، گفت: ما رسما به آنها اعلام کردیم که ایران نیازی به گاز ترکمنستان ندارد اما شما طبق قرارداد اجازه قطع گاز صادراتی به ایران را ندارید زیرا در قرارداد فروش گاز ترکمنستان به ایران بند قطع گاز وجود ندارد.
به گفته عراقی در جلساتی که در عشق‌آباد برگزار شد؛ درخصوص مسائل مالی توافقنامه‌ای به امضا رسید تا جلسه بعدی در تهران برگزار شود و کارشناسان هر دو شرکت برای ارائه اسناد مالی حضور پیدا کنند. به این ترتیب قرار بر این بود که از این روش میزان بدهی ایران مشخص شود.
همچنین بر اساس توافق صورت گرفته قرار بر این بود که ایران هر مقدار بدهی داشت در اقساطی 12 ماهه در قالب وام پرداخت کند که البته حالا و بعد از بدعهدی ترکمنستان، ایران هیچ کدام از توافق‌های صورت گرفته را قبول نداشته و خواستار مذاکراتی مجدد برای روشن شدن تکلیف است.
به گفته معاون وزیر نفت «ترکمنستان برخلاف توافق صورت گرفته و یکباره اقدام به قطع گاز کرد.» عراقی در ادامه گفت: قطع گاز به ضرر ترکمنستان بوده و خودشان هم اکنون فهمیده‌اند که اقدام به قطع گاز به ضررشان تمام می‌شود، اما ایران با قطع گاز دیگر توافقات قبلی را قبول ندارد و باید دوباره پای میز مذاکره بنشینند.
به این ترتیب هرچند به گفته عراقی، شرکت ملی گاز ایران فرآیند ارسال شکایت به داوری بین‌المللی را آغاز کرده اما حاضر است در صورت درخواست ترکمن‌ها بار دیگر پای میز مذاکره با ترکمن‌ها نشسته و این بار به فرمولی در قیمت گاز برسند اما با این شرط که خسارت‌هایی که به ایران زده شده باید مورد قبول واقع شده و میزان مطالبات و پرداخت‌ها نیز به‌طور مشخص روشن شود. عراقی در پایان با بیان اینکه پیش‌تر با توافق بین دو کشور بخشی از بدهی‌های گازی ایران به ترکمنستان به وام تبدیل شده بود، خاطرنشان کرد: بر اساس این توافق مقرر شد حدود ۵درصد سود وام به ترکمنستان از سوی ایران پرداخت شود.
سوآپ گاز به ترکمنستان برقرار است
هرچند ترکمنستان از ابتدای ژانویه و با اوج گرفتن سرما در ایران، روی قرارداد خود با ایران پا گذاشته و گاز استان‌های شمالی را قطع کرد با وجود این آن‌طور که مدیرعامل شرکت ملی گاز در جمع خبرنگاران گفت «ایران به دنبال عکس‌العمل متقابل نیست به همین علت فعلا برنامه‌ای برای توقف سوآپ گاز از این کشور همسایه نداریم و روزانه حدود ۶ میلیون مترمکعب سوآپ گاز از ترکمنستان به جمهوری آذربایجان و از مسیر ایران انجام می‌شود.»
قطع گاز صادراتی ترکمنستان به ایران در شرایطی رخ داد که به گفته عراقی «ما طبق تجربه‌ای که داشتیم پیش‌بینی کرده بودیم شاید ترکمنستان بار دیگر اقدام به بی‌اخلاقی کرده و بدون توجیه، گاز صادراتی به ایران را قطع کند، به همین دلیل اجرای پروژه 200 میلیون دلاری احداث خط لوله گاز دامغان به نکا از سال گذشته در دستور کار قرار گرفت تا مازندران در تامین گاز و حفظ پایداری فشار شبکه از استان‌های مجاور خود بی‌نیاز شده و مستقیما از مرکز کشور گاز خود را دریافت کند.»
وی ادامه داد: ما پیش‌بینی کرده بودیم که با شروع سرما با بهره‌برداری از خط لوله رشت – سنگر، هیچ مشکلی در تامین گاز مازندران نخواهیم داشت و این خط لوله طبق پیش‌بینی‌ها در 15 آذرماه به بهره‌برداری رسید. به این ترتیب با بهره‌برداری از خط رشت – سنگر و ایستگاه تقویت فشار دشت و همچنین استفاده از سوخت دوم برای چند نیروگاه و قطع گاز جایگاه‌های سی‌ان‌جی در صورت لزوم، از زمان قطع گاز ترکمنستان تاکنون، مشکلی در تامین گاز شمال کشور ایجاد نشده است.
50 میلیون مترمکعب گاز در ایران گم می‌شود
عراقی همچنین در مورد آخرین وضعیت جمع‌آوری گازهای هدر‌رفته در کشور توضیح داد: بر اساس استاندارد جهانی باید حجم گازهای هدر‌رفته در سطح شبکه تولید، انتقال و توزیع گاز کشور حدود 4 درصد باشد که این میزان سال گذشته حدود 5/ 8 درصد بوده است. به گفته این مقام مسوول «با مجموع اقدامات انجام شده حجم گازهای بدون درآمد در کشور هم‌اکنون به 5/ 6 تا ۷ درصد کاهش یافته است، به عبارت دیگر در حال حاضر از مجموع حدود ۷۰۰ میلیون مترمکعب تولید گاز، 5/ 6 تا ۷درصد هدر‌رفت گاز داریم که این در قالب نشتی گاز، سرقت یا گازهای گم قرار می‌گیرد.»این مقام مسوول با اشاره به نسل جدید کنتور و دستگاه‌های دقیق اندازه‌گیری در خروجی و ورودی تاسیسات تقویت فشار و پالایشگاه‌های گاز کشور افزود: در حال حاضر اندازه‌گیری دقیق گاز در حال انجام بوده و پیش بینی می‌شود با مجموع اقدامات انجام شده حجم گازهای گمشده در کشور به حداقل کاهش یابد.
انتهای خبر