نشست تخصصی «نظارت شهرسازی؛ حلقه مفقوده کنترل ساختمان»

به گزارش تاسیسات نیوز، نشست تخصصی «نظارت شهرسازی؛ حلقه مفقوده کنترل ساختمان» در محل سازمان با حضور چند تن از اعضای هیئت‌مدیره سازمان، اعضای گروه تخصصی معماری، کمیسیون تخصصی شهرسازی سازمان و مهندسان عضو سازمان به‌صورت حضوری و مجازی برگزار شد.

این نشست با صحبت‌های خانم دکتر الهام امینی، دبیر علمی و اجرایی نشست و عضو شهرساز هیئت‌مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران آغاز شد. ایشان ضمن خیرمقدم و خوشامدگویی به حاضران حضوری و مجازی نشست، ابتدا گزارش مختصری از عملکرد واحد شهرسازی سازمان ارائه و به راه‌اندازی سامانه «خدمات مهندسان شهرساز» و ابلاغیه شروع فعالیت آن به کلیه دفاتر نمایندگی سازمان، شهرداری‌های شهرهای استان تهران، معاونت معماری و شهرسازی شهرداری تهران و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و همچنین در دستور کار هیئت‌رئیسه سازمان قرار گرفتن روند نظارت و کنترل مهندسان شهرساز بر گروه‌های ساختمانی «ج» و «د» در تهران اشاره کرد.

دکتر امینی موارد قانونی مرتبط با بحث نظارت شهرسازی را در جلسه برشمردد و ابراز امیدواری کرد با تلاش و همت اعضای شهرساز سازمان بتوان موضوع نظارت شهرسازی را که مطالبه عمومی جامعه شهرسازی کشور است، در اسرع وقت در استان تهران همچون سایر استان‌های کشور (همدان، خراسان جنوبی، گیلان، مازندران و …) اجرایی کرد.

در ادامه نشست، آقای مهندس مرتضی نوده فراهانی، عضو سازمان، مشاور و پژوهشگر فعال حوزه شهرسازی به ارائه سخنرانی با موضوع «نقش و جایگاه مهندسان شهرساز در طراحی و نظارت پروژه‌های ساختمانی» پرداخت. ایشان در ابتدای بحث، مبانی اصلی قوانین و ضوابط ساختمان در سطح شهرها شامل انواع طرح‌های توسعه شهری و سایر قوانین، ضوابط و آئین‌نامه را تبیین و در ادامه به اهمیت طرح‌های توسعه شهری و نقش اساسی آن در حوزه ساخت‌وساز تأکید کرد. مهندس نوده فراهانی ضوابط و مقررات تعیین‌شده در طرح‌های توسعه شهری ازجمله تراکم ساختمان، سطح اشغال و باز و مکان استقرار بنا (توده گذاری)، تفکیک و تجمیع قطعات (پلاک‌ها)، بلندمرتبه‌سازی (۱۲ طبقه و بیشتر)، شبکه معابر دسترسی، پارکینگ و حذف آن، بافت فرسوده و ریزدانه، نما و خط آسمان و سایر ضوابط و مقررات ساخت‌وساز در حوزه نظارتی مهندسان شهرساز برشمرد و به چند نمونه از ضوابط ساخت‌وساز در طرح تفصیلی شهر تهران اشاره کرد.

وی در ادامه مراحل صدور پروانه ساختمانی را به شرح زیر برشمرد و به تفصیل در مورد هر مرحله، توضیحاتی را به حاضران در جلسه ارائه کرد:
ارائه تقاضا و مدارک تشکیل پرونده
بازدید از محل و تهیه گزارش
اظهارنظر طرح تفصیلی
تعیین بر و کف
صدور دستور تهیه نقشه
ارائه نقشه از طرف متقاضی به همراه معرفی مهندس طراح
کنترل نقشه
ارائه نقشه محاسبات و معرفی مهندس محاسب
صدور قبض عوارض مربوطه و اعلام وصول
تهیه پیش‌نویس پروانه
مراجعه مالک و ناظر به شهرداری جهت امضاء ظهر پروانه.

وی در پایان، نقش مهندسان شهرساز در نظارت و طراحی پروژه‌های ساختمانی در سایر شهرهای استان تهران را به شرح زیر تبیین کرد:
– طراحی و نظارت بر نمای ساختمان و سیما و منظر شهری به‌ویژه حفظ خط آسمان
-طراحی و ارائه پیشنهاد توده گذاری
-طراحی و ارائه پیشنهاد جهت تجمیع پلاک‌ها
-ارائه پیشنهاد در خصوص حداکثر ارتفاع و طبقه در پلاک‌های تجمیعی
– بررسی امکان افزایش طبقه ساختمانی در کنارگذرها و محورها طبق ضوابط ابلاغی جدید
-ارائه پیشنهاد و نظارت در تأمین پارکینگ در پلاک فاقد امکان تأمین پارکینگ
-ارائه پیشنهاد و طراحی ورودی‌های پیاده و سواره پلاک‌ها
-بررسی پدافند غیرعامل در ساختمان‌ها و مجتمع‌های بزرگ
-ارائه پیشنهادهایی جهت رفع مشرفیت و سایه‌اندازی
-کمک به اصلاح طرح تفصیلی و جانمایی گذر و توده و فضا و…
-تهیه پروانه شهرسازی (پیش پروانه)
-تهیه دستور نقشه و پروانه اولیه شهرسازی
-طراحی و نظارت بر نمای ساختمان و سیما و منظر شهری
-طراحی و ارائه پیشنهاد توده گذاری
-طراحی و ارائه پیشنهاد جهت تجمیع پلاک‌ها
– بررسی امکان افزایش طبقه ساختمانی در کنارگذرها و محورها طبق ضوابط ابلاغی جدید
-ارائه پیشنهاد و نظارت در تأمین پارکینگ در پلاک فاقد امکان تأمین پارکینگ
-ارائه پیشنهاد و طراحی ورودی‌های پیاده و سواره پلاک‌ها
-بررسی پدافند غیرعامل در ساختمان‌ها و مجتمع‌های بزرگ
-ارائه پیشنهادهایی جهت رفع مشرفیت و سایه‌اندازی
-کمک به اصلاح طرح تفصیلی پوسته و جانمایی گذر و توده و فضا

مهندس نوده فراهانی در ادامه بحث تأکید کرد زمانی که تخلفات شهرسازی اتفاق می‌افتد، حتماً مهندسان شهرساز باید ورود کنند. ایشان با اشاره به این‌که چون مهندسان مشاور در زمان تهیه طرح‌های تفصیلی به نقشه‌های کاداستر و مالکیت دسترسی ندارند، در زمان اجرای طرح‌ها، مغایرت‌هایی پیش خواهد آمد که نظارت مهندسان شهرساز را در زمان اجرا الزامی می‌کند.

سخنران بعدی نشست، جناب آقای مهندس محسن غیاثی نیا، کارشناس ارشد رتبه عالی حوزه معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی و عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز به ارائه سخنرانی با موضوع «نظارت شهرسازی، حلقه مفقوده کنترل ساختمان» پرداخت.

وی جدول حدود صلاحیت حقیقی و حقوقی شهرسازان مندرج در مبحث ۲ و مصادیق قانونی در خصوص نظارت شهرسازی را به‌صورت کامل تشریح و به دو سطح نظارت شهرسازی شامل نظارت بر طرح‌های توسعه و عمران و همچنین نظارت بر مراحل ساختمان‌سازی، اشاره کرد.

غیاثی‌نیا سطح نظارت شهرسازی بر طرح‌های توسعه و عمران را شامل مواردی چون:
تهیه طرح توسعه و عمران، انتخاب مشاوره طرح توسعه و عمران، تهیه، بررسی، تصویب و ابلاغ طرح توسعه و عمران، تهیه، بررسی، تصویب و ابلاغ طرح تفصیلی، اجرای طرح توسعه و عمران و طرح تفصیلی، اصلاحات بعدی در طرح تفصیلی دانسته و سطح نظارت شهرسازی بر مراحل ساختمان‌سازی را شامل مواردی چون:

مراحل ساختمان‌سازی، دستور تهیه نقشه ساختمان، تهیه نقشه ساختمانی، صدور پروانه ساختمان، اجرای ساختمان، بهره‌برداری و نگهداری ساختمان، تعمیر و یا تخریب ساختمان دانست.

وی در ادامه افزود با توجه به شرح خدمات مهندسان شهرسازی در امور ساختمان‌سازی، ابلاغی از سوی وزارت محترم راه و شهرسازی طی نامه شماره ۴۳۰/۴۱۴۳۱ مورخ  ۱۳۸۷/۰۸/۲۰، مدیرکل محترم دفتر سازمان‌های مهندسی و امور بین‌الملل حوزه معاونت ساختمان و مسکن وزارت راه و شهرسازی و ابلاغ حدود صلاحیت و شرح خدمات طراحی و نظارت مهندسان شهرساز طی نامه ۰۹۴۳۸ /شم مورخ ۱۳۹۲/۰۵/۰۵ شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی و همچنین شرح خدمات پیشنهادی شورای مرکزی در سال  ۱۳۹۶، مراحل ارائه خدمات مهندسین شهرساز در حوزه نظارت در چهار مرحله به شرح ذیل قابل انجام است:

۱٫ نظارت بر ضوابط و مقررات شهرسازی قبل از طراحی (دستور نقشه)
۲٫ نظارت در مرحله طراحی (نظارت و کنترل ضوابط و مقررات شهرسازی در تهیه نقشه‌های ساختمانی طراحی شده)
۳٫ نظارت بر تطبیق ساختمان اجرا شده با ضوابط و مقررات شهرسازی پیشنهادی و تأیید نهایی آن
۴٫ بررسی و نظارت و کنترل انواع طرح‌های توسعه شهری و روستایی در قالب تنفیذ اختیار ادارات راه و شهرسازی و بنیاد مسکن به سازمان نظام مهندسی استان‌ها

مهندس غیاثی‌نیا مهم‌ترین دستاوردهای نظارت شهرسازی را تحقق یکی از مهم‌ترین وظایف قانونی وزارت راه و شهرسازی، افزایش میزان تحقق‌پذیری طرح‌های توسعه شهری، صیانت و دفاع از حقوق شهروندی و شهروندان، کاهش میزان تخلفات شهرسازی و ارتقاء کیفیت ساخت‌وسازهای شهری، عنوان کرد.

وی در ادامه نشست به تفصیل آیین‌نامه چگونگی اجرا و نظارت بر اجرای طرح‌های توسعه و عمران محلی، ناحیه‌ای، منطقه‌ای و ملی که در جلسه مورخ ۰۴/۰۵/۱۴۰۰ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران به تصویب رسیده، در جلسه تشریح و همچنین نحوه نظارت بر انواع طرح‌های توسعه شهری را نیز توضیح داد. مهندس غیاثی‌نیا در پایان به شیوه‌نامه نحوه فعالیت شرکت‌های بازرسی فنی در تخصص شهرسازی به همراه گردش کار اشاره و جزئیات آن را به حاضران در جلسه ارائه داد.

در ادامه ، جناب آقای دکتر سلمان ملک عباسی، عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران، مدرس دانشگاه و پژوهشگر فعال حوزه شهرسازی به ارائه سخنرانی با موضوع «شهرسازی حلقه گمشده در شهر» پرداخت. ایشان ضمن ابراز خرسندی از مطرح شدن  بحث نظارت شهرسازی در استان تهران، بیان کردند نظارت مهندسان شهرسازی بستر، چراغ راه و هدایتگر معماران در طراحی و نظارت معماری نیز خواهد بود. ایشان سرفصل‌های بحث نظارت مهندسان شهرساز را شامل مواردی چون:

مبحث نما، کدهای ارتفاعی، احجام بنا، تراکم‌های ساختمانی و تعداد طبقات مجاز با استفاده از ضوابط طرح‌های تفصیلی، سطح اشغال و انعطاف‌پذیری آن، جهت‌گیری ابنیه (رون)، اشراف، سایه‌اندازی، دسترسی سواره، پیاده، معلولین و الگوی معماری ساخت با ضوابط یک‌طرف ساخت، دوطرف ساخت، سه طرف ساخت، حیاط مرکزی و کوشک؛ دانستند و نقش مهندسان شهرساز در طراحی و نظارت بر اجرای طرح‌های بازسازی، بهسازی و نوسازی بافت‌های ناکارآمد و نیز تاریخی شهر تهران و کمک آنان به شرکت بازآفرینی شهری، اداره کل میراث فرهنگی و شهرداری شهر تهران را بسیار حائز اهمیت دانستند. دکتر ملک عباسی همچنین بر پتانسیل‌ها و نقش مهندسان شهرساز در انجام طرح‌های روستایی و طرح‌های میان افزا توسعه شهری، تجمیع و تفکیک قطعات، طرح‌های توجیهی امکان‌سنجی تغییر کاربری و تهیه طرح‌های انطباق شهری ساختمان‌ها با زمینه بافت شهری؛ تأکید و در پایان بحث اجرایی سازی نظارت شهرسازی را بسیار مطلوب، مفید و کارآمد برای شهرهای استان تهران عنوان کرد.

جناب آقای دکتر مهدی روانشادنیا، عضو هیئت‌مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران، با توجه به عملکرد و نقش مهندسان شهرساز، پیشنهاد فعال‌سازی بازرسی شهرسازی علاوه بر بازرسان ۴ رشته اصلی سازمان را مطرح و شکل‌گیری آن را از گام‌های اساسی دوره نهم معرفی کرد.

دکتر روانشادنیا در ادامه بحث افزود مدیریت شهری، فارغ از بحث حرفه‌ای و نظارت ساخت‌وساز، نیازمند مهندسان شهرساز آگاه و متخصص است. ایشان به همکاری اثربخش و مفیدی که بین سازمان و شهرداری تهران در دوره نهم هیئت‌مدیره اتفاق افتاده، اشاره و تأکید نمودند در مواقع بحران همکاری بین سازمان‌ها و ارگان‌های مرتبط الزامی است و همکاری مهندسان شهرساز در این مواقع باید تقویت شود.

آقای مهندس خلیل البرزنیا، دبیر گروه تخصصی شهرسازی شورای مرکزی و دبیر کمیسیون تخصصی شهرسازی سازمان نظام مهندسی ساختمان استان همدان در ادامه مباحث به‌عنوان سخنران پنجم به ارائه سخنرانی با موضوع «نظارت-شهرسازی-قانون-آیین‌نامه» پرداختند. ایشان در ابتدای صحبت به کلیه موارد قانونی، آیین‌نامه‌ها، ضوابط و مقررات مرتبط با بحث نظارت شهرسازی اشاره و در ادامه به لزوم نظارت شهرسازی در ماده ۱۰۰ قانون شهرداری‌ها تأکید کرد.

وی مفاهیم مستتر در نظارت شهرسازی را شامل بررسی تطابق عملیات اجرایی با نقشه‌های تأییدشده شهرداری، بررسی تطابق عملیات اجرایی با اصول شهرسازی، بررسی اینکه آیا عملیات اجرایی با رعایت حفظ حقوق شهروندان و حق شهر با احداث ابنیه و حفظ حقوق بهره‌وران و ساکنان در ساخت‌وسازها انجام می‌شود؟، ارائه کمک‌ها و راهنمایی‌های مرتبط با اصول شهرسازی به مجری در موقع بروز اشکال در اجرا (بر و کف، هم‌جواری‌ها، اشرافیت، نورگیری، گذربندی و …)، تأکید بر تهیه نقشه‌های عین اجرا توسط مجری، کنترل این‌که عوامل اجرایی و مجری دارای صلاحیت لازم (برای رعایت اصول شهرسازی) هستند و یاری کردن مهندس طراح در انجام هرگونه تغییرات (به‌منظور انطباق با اصول شهرسازی) در طرح اولیه در نقشه‌های مجدد معرفی و بیان کرد در ایران مؤثرترین قوانین ناظر بر مقوله ساخت‌وسازهای شهری عبارت‌اند از: قانون شهرداری‌ها، قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری، قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، مجموعه مقررات ملی ساختمان و مقررات طرح‌های جامع و تفصیلی.

البرزنیا افزود: قانون نظام مهندسی دایر و ناظر بر امور فنی و مهندسی، معماری و شهرسازی، بخش‌های ساختمان و شهرسازی است که با عملکرد ۲۵ ساله خود در بخش ساختمان- کارنامه قابل قبولی را ارائه داده است- اما در قسمت شهرسازی باید با تدوین قوانین و مقررات و آئین‌نامه‌های اجرایی و الزامی گام‌های مؤثری در راستای تحقق شهرهای ایمن و زیست پذیر باشد. وی گردش کار خدمات مهندسان شهرساز در تهیه طرح انطباق شهری ساختمان در سازمان نظام مهندسی ساختمان استان همدان را به همراه چند نمونه چک‌لیست‌های مرتبط با آن، به‌صورت کامل تشریح کرد.

جناب آقای دکتر فرشاد مفاخر، نایب‌رئیس گروه تخصصی معماری سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران، سخنرانی خود را با موضوع «اهمیت شهرسازی در معماری» ایراد و به تفصیل به بحث معماری زمینه گرا، لزوم طراحی معماری در زمینه و بافت با جزئیات کامل اشاره و حضور مهندسان شهرساز در کنار مهندسان معمار را در شکل‌گیری ساختمان‌های استاندارد الزامی دانسته و حل چالش‌های کنونی تعامل و همکاری فی‌مابین را از رازهای موفقیت طراحی و اجرا معرفی کرده و درنهایت وظیفه مهندسان شهرساز زمینه گرا در این بحث را عنوان کرد.

رویکرد ساختمان‌های استاندارد با توجه به اصول و ضوابط شهرسازی در کشورهای پیشرفته کدهایی را شهرسازان در اختیار معماران قرار خواهند داد تا بناها بر اساس طرح تفصیلی ساختمان‌های به‌هم‌بافتگی در شهر را به وجود بیاورند.

وی در ادامه سخنرانی، نمونه‌ای از استانداردسازی ساختمان به نام برج اداری – تجاری شنگرف با رویکرد ساختمان سبز و پایدار و تاب‌آوری را بر اساس معماری زمینه گرا و توجه به اصول شهرسازی طراحی در شهر تهران، خیابان میرداماد  به حاضرین در جلسه ارائه کرد. (بر اساس پیام نظام مهندسی، شماره ۲)

در پایان نشست سرکار خانم دکتر الهام امینی گسترش تعامل بین‌رشته‌ای فارغ از تعصبات را، راهکار پاسخگویی به‌حقوق حق جامعه مهندسی شهرسازی کشور دانسته و تأکید کرد اشتغال حرفه‌ای تمامی رشته‌ها که در دستور کار هیئت‌مدیره دوره نهم سازمان بوده و همه اعضای هیئت‌مدیره با تعامل سازنده و حداکثری در تحقق خواسته‌های به‌حق همه مهندسان و ارتقاء جایگاه مهندس در استان تهران، نهایت تلاش و جدیت خود را به کار بسته و خواهند بست.