مقایسه مصرف آب در ایران و سایر کشورها

تاسیسات نیوز/ علی بهزادپور: در سراسر جهان، کشاورزی ۷۰% از آب مصرفی را به خود اختصاص می دهد، در مقایسه با ۲۰% برای صنایع و ۱۰% برای مصارف خانگی. با این حال ، در کشورهای صنعتی ، صنایع بیش از نیمی از آب موجود برای استفاده انسان را مصرف می کنند. به عنوان مثال بلژیک ۸۰٪ از آب موجود را در صنعت مصرف می کند.

وقتی صحبت از مصرف آب میشود ما با دو تعریف مواجه میشویم: آب های برداشت شده و آب های مصرف شده.

آب های برداشت شده:

آب های برداشته شده از دریاچه و یا رودخانه هستند. یک بخشی از این آبهای برداشت شده معمولا مجددا به منبع اولیه خود باز میگردند و برای استفاده مجدد قابل استفاده هستند، بنابراین منابع ، منابع تجدیدپذیر آب نامیده می شوند.

آب های مصرف شده:

آب هایی هستند که برای مصرف برداشته شده اند و به منابع خود بازگردانده نمیشوند.

برداشت آب های تازه در طول ۵۰ سال اخیر ۳ برابر شده اند. وابستگی به آب های تازه به اندازه ۶۴ میلیارد متر مکعب در سال افزایش پیدا کرده است (هر متر مکعب برابر با ۱۰۰۰ لیتر است).

عوامل زیر در افزایش مصرف آب دخیل هستند:

• جمعیت جهان به طور متوسط هر ساله ۸۰ میلیون نفر افزایش پیدا میکند.

• تغییرات در سبک زندگی و عادات غذا خوردن در سال های اخیر باعث افزایش سرانه مصرف آب شده است.

• تولید سوخت های زیستی (سوخت سبز) در سال های اخیر شتاب بسیار تندی گرفته است که به طور چشمگیری مصرف آب را تحت تاثیر قرار داده است. بین ۱۰۰۰ تا ۴۰۰۰ لیتر آب برای تولید ۱ لیتر سوخت زیستی مورد نیاز است.

• وابستگی به انرژی های دیگر نیز به طور مستقیم مصرف آب را تحت تاثیر قرار میدهد.

تقریبا ۸۰ درصد از بیماری ها در کشورهای به اصطلاح در حال توسعه به آب مربوط میشوند که باعث ۳ میلیون مرگ زودرس میشوند. به عنوان مثال ۵۰۰۰ کودک هر روز بر اثر کمبود آب جان خود را از دست می دهند ( ۱ کودک در هر ۱۷ ثانیه).

ایران رتبه ۶ مصرف جهانی آب را دارد و همانطور که اشاره شد ۷۰ درصد این مقدار در کشاورزی و ۲۰ درصد آن در صنایع مورد استفاده قرار میگیرد.

جایگاه ایران به رتبه ۸ نزول پیدا میکند و این یعنی اینکه سرانه مصرف روزانه آب در کشور ایران ۳۷۰۷ لیتر میباشد.  اما کشورهای هند و چین که به ترتیب رتبه اول و دوم را در مصرف سالیانه آب به خود اختصاص داده بودند در قسمت بالایی جدول مصرف سرانه آب هر کشور دیده نمی شوند. با نگاهی به میانه جدول مشاهده میکنیم که کشور هند با سرانه مصرف آب ۱۶۸۹ لیتر در رتبه ۵۳ و کشور چین با سرانه مصرف آب ۱۱۶۵ لیتر در رتبه ۷۶ قرار دارند.

دلیلی که کشورهای هند و چین را در رتبه اول و دوم کشورهای پرمصرف کننده آب قرار داده است، جمعیت این کشورها می باشد، اما زمانی که به شاخص سرانه روزانه مصرف آب رجوع میکنیم این دو کشور به رتبه ۵۳ و ۷۶ نزول پیدا میکنند اما تغییر خاصی در رتبه ایران مشاهده نمیکنیم. (https://www.worldometers.info/water/, 2014)

حال نگاهی میندازیم به میزان بارش در ایران و مقایسه آن با سایر کشورها. براساس آمار منتشر شده در وبسایت indexmundi میزان بارش در کشور ایران در سال ۲۰۱۴ تنها ۲۲۸ میلیمتر بوده است که این میزان ایران را در رتبه ۱۶۴ در بین ۱۸۶ کشور این لیست قرار می دهد. کشور هند با ۱۰۸۳ میلیمتر در رتبه ۸۵ و چین با میزان بارش ۶۴۵ میلیمتر در رتبه ۱۲۰ قرار دارند. (https://www.indexmundi.com/facts/indicators/AG.LND.PRCP.MM/rankings, 2014)

با مقایسه میزان بارش در بین کشورهای ایران، هند و چین ، ایران در رتبه سوم قرار میگیرد، ولی جدول زیر رتبه این سه کشور را براساس میزان بارش به ازای هر یک میلیون نفر نشان میدهد.

	میزان بارش در سال ۲۰۱۴ (میلیمتر)	جمعیت کشور	میزان بارش به ازای هر یک میلیون نفر
ایران	۶۸۹۵۱۲۸۱	۲۲۸	۳٫۳۰
هند	۱۲۳۴۲۸۱۱۷۰	۱۰۸۳	۰٫۸۷
چین	۱۴۰۶۸۴۷۸۷۰	۶۴۵	۰٫۴۵
جدول شماره ۳ – میزان بارش به نسبت شاخص جمعیت

این مقایسه بارش ایران را در وضعیت بهتری به نسبت چین و هند نشان میدهد اما چرا در جدول شماره ۲ و براساس سرانه مصرف روزانه آب، کشور ایران رتبه ۸ و هند و چین به ترتیب رتبه های ۵۳ و ۷۶ را دارند؟ در صورتی که جمعیت این کشورها به نسبت ایران بسیار بیشتر و میزان بارش در آنها به نسبت جمعیت کمتر از ایران است.

مصرف آب خانگی همانطور که قبلا هم اشاره شد تنها ۱۰ درصد از کل مصرف آب یک کشور را شامل میشود، پس با صرفه جویی و مصرف اصولی آب در بخش خانگی تنها بخش بسیار کوچکی در مصرف آب کل کشور صرفه جویی خواهد شد. مشکل اساسی در نحوه مصرف آب در بخش کشاورزی و بعد از آن در بخش صنعت است. متاسفانه نحوه نامناسب تخصیص آب در بخش کشاورزی و عدم استفاده از روش های مدرن و مکانیزه ، و عدم استفاده از شیوه های مناسب کشت و برداشت محصول و یا عدم استفاده از تغییرات ژنتیکی که در محصولات بوجود آمده است به منظور مصرف کمتر و بهینه آب باعث به هدر رفتن بخش بالایی از آب در این حوزه شده است. عدم مدیریت توانمند در حوزه آب یکی دیگر از عوامل به هدر رفتن آب در بخش کشاورزی می باشد. یک کار گروه متخصص و متمرکزاز بخش های کشاورزی، آب و نیرو، میتوانند راه کارهای مناسب در جهت حفظ منابع آب و مصرف بهینه آب در حوزه کشاورزی را ارائه نمایند. همچنین استفاده از کارشناسان کشورهایی مانند چین و هند که در این زمینه موفق عمل کرده اند و استفاده از تجربیات این کشورها در حوزه آب و کشاورزی می تواند راه گشای مشکلات آبی کشور باشد.

با توجه به اطلاعات آماری فوق چنانچه راهکار مناسبی هر چه زودتر برای این معضل تدبیر نشود، بزودی شاهد خسارتهای جبران ناشدنی در این بخش خواهیم بود.