سازگاری بناهای تاریخی اردبیل با سرما

به گزارش تاسیسات نیوز، سازگاری بناهای تاریخی اردبیل و گرمایش خانه‌ها با اقلیم منطقه عنصر فراموش شده در معماری امروز است، موضوعی که کارشناسان بی‌توجهی به آن را از عوامل مدیریت سوء انرژی می‌دانند.

روستای بیله درق از توابع بخش هیر به تازگی گازرسانی را تجربه کرده است. تا همین دیروز در خانه‌ها بخاری زغالی برپا بود و زمستان که می‌شد اعضای خانواده دور تنها بخاری آن می‌نشستند.

 

 

 

 

روستاییان با مفاهیمی چون مدیریت مصرف و هدر رفت انرژی بعد از گازرسانی آشنا شده‌اند اما در عمل بسیاری از اصول فراموش شده مدیریت انرژی را از گذشته های دور رعایت می‌کردند که به تجربه سینه‌به‌سینه سازگاری با اقلیم گره خورده است.

 

 

 

در فاصله نه چندان دور در شهر اردبیل در هر اتاقی یک رادیاتور یا بخاری گازی برپا شده اما گرمای مطبوع خانه‌های روستایی را ندارد.

 

 

 

بی‌توجه به اقلیم منطقه بخاری نفتی و سپس گازی جای بخاری‌های زغالی را گرفته و امروز با وجود اینکه هر بخاری جای خود را در شهرها به چندین بخاری داده، اعضای خانواده از سرمای استخوان سوز گله‌مندند.

 

 

 

دیوارهای باریک‌ عایق گرما نیست

 

هنوز که هنوز است در چند کیلومتری شهر برخی خانه‌های روستای بیله درق کاهگلی است. اما عجیب‌تر آن که دیوار کاهگلی گرمای به مراتب بیشتری از دیوارهای آجری خانه‌های شهری نگاه می‌دارد.

 

 

 

یکی از اهالی روستا به خبرنگار مهر گفت: ما در منطقه کوهستانی زندگی می‌کنیم و نیمی از سال شاهد بارش برف و سرما هستیم.

 

 

 

نادر محمدی تصریح کرد: هر اقدامی که بتوان برای حفظ گرما انجام داد در خانه‌ها رعایت می‌شود. از جمله اینکه در ورودی خانه‌ها پرده ضخیم می‌بندیم؛ پنجره‌ها را رو به خورشید می‌سازیم؛ آغل در مجاورت اتاق نشیمن ساخته می‌شود تا گرمای آن خانه را گرم کند و از بخاری زغالی استفاده می‌کنیم.

دیوار خانه‌های روستایی تا حد امکان با مصالح بومی موجود در طبیعت روستا عایق‌کاری می‌شود. در مقابل دیوار خانه‌های شهری آجر و سیمان و تیر آهنی است که به عقیده عضو نظام‌مهندسی ساختمان استان اردبیل عایق‌کاری محدودی دارد.

 

 

 

در گذشته اغلب ساختمان‌ها با مصالح بومی خود منطقه احداث می‌شد و به نوعی ارتباط مطلوبی با اقلیم و خانه برقرار بودناصر شاهبازی تصریح کرد: خانه‌های تاریخی اردبیل را که مشاهده کنید دیوارها کلفت و گاهی به عرض نیم متر است؛ بطوریکه در تخریب و بازسازی خانه‌های تاریخی، گاهی مدت‌ها زمان صرف تخریب دیوارهای مستحکم دور خانه‌ها می‌شود.

 

 

 

وی افزود: استفاده از مصالح بومی نیز عنصر فراموش شده در معماری امروز است؛ بطوریکه در گذشته اغلب ساختمان‌ها با مصالح بومی خود منطقه احداث می‌شد و به نوعی ارتباط مطلوبی با اقلیم و خانه برقرار بود.

 

 

 

نور خورشید به خانه‌ها نمی‌رسد

 

اردبیل یکی از مناطق سردسیر کشور محسوب می‌شود. کودکان این استان از سنین اندک به سوز و سرمای استخوان سوز عادت می‌کنند و تجربه بارش برف در نیمی از سال چندان دور از ذهن نیست.

 

 

 

یکی از کهنسالان اردبیلی به خبرنگار مهر گفت: در گذشته که امکانات و تجهیزات امروزی نبود؛ گاهی بارش‌های پی‌درپی برف موجب می‌شد برف تا کمر آدم‌ها بالا بیاید.

 

 

 

پوراندخت سپاسی تصریح کرد: به مانند امروز برف‌روبی خیابان‌ها و معابر هر روز انجام نمی‌شد و برف باریده روی هم تلنبار می‌شد.

 

 

 

وی افزود: با این وجود در خانه‌های قدیمی به مراتب گرمی بیشتری در فضای اتاق‌ها قابل لمس بود؛ این در حالی است که امروز چند رادیاتور هم نمی‌تواند یک آپارتمان نقلی را گرم کند.

 

 

 

مدیرکل میراث فرهنگی استان اردبیل معتقد است دلیل این تعارض به معماری خانه‌ها برمی‌گردد.

کریم حاجی‌زاده در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: در اغلب خانه‌های تاریخی خانه کمی پایین از ارتفاع کوچه ساخته می‌شد و تمامی خانه‌ها زیرزمین داشتند که خود به عنوان عایق گرما عمل می‌کرد.

 

 

 

وی افزود: پنجره خانه‌ها ایستاده و مستطیلی و در بخشی از بنا بود که بتواند حداکثر نور خورشید را در طول روز جذب کند.

 

 

 

مدیرکل میراث فرهنگی استان تأکید کرد: در واقع از پتانسیل اقلیم منطقه برای گرمایش استفاده می‌شد؛ در حالی که در معماری امروزی این موضوع مورد غفلت است.

 

 

 

هر یخبندانی مصرف گاز را افزایش می‌دهد در حالی که بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد شهروندان با مدیریت مصرف می‌توانند مصرف خود را ثابت نگه دارنداز سویی آپارتمان‌سازی‌ها موجب شده دید پنجره اغلب خانه‌ها به یکدیگر تداخل داشته باشد. موضوعی که به عقیده یکی از شهروندان موجب شده تا پنجره‌ها پشت پرده‌های کلفت بماند و نوری به خانه‌ها نرسد.

 

 

 

تأکیدات به اصلاح شیوه معماری در وضعیتی است که مدیرعامل شرکت توزیع گاز استان معتقد است یکی از دلایل پرت انرژی درز پنجره‌ها و درب‌ها است.

 

 

 

فیروز خدایی به خبرنگار مهر گفت: متأسفانه هر یخبندانی مصرف گاز را افزایش می‌دهد در حالی که بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد شهروندان با مدیریت مصرف می‌توانند مصرف خود را ثابت نگه دارند.

 

 

 

وی افزود: از جمله استفاده از پنجره‌های مناسب و دوجداره، درزگیری ساختمان‌ها و آویختن پرده‌های کلفت ضروری است.
بخاری گازی گرمای «عودون» را ندارد.

 

 

 

تمامی اشکالات معماری و فرهنگ نادرست مصرف موجب شده تا تجربه گرمای بخاری زغالی برای کهنسالان به مراتب شیرین‌تر باشد.

یکی از شهروندان اردبیلی به یاد دارد که در گذشته فضای خانه‌ها با کرسی و بخاری زغالی گرم می‌شد.

 

 

 

شیرین لطیفی به خبرنگار مهر گفت: بخاری زغالی یا با زغال یا «عودون» و یا با «کرمه» که فضولات خشک شده حیوانی است گرم می‌شد.

 

 

 

وی افزود: گرمای بخاری به حدی مطبوع بود که هر درد استخوانی را می‌گرفت و فضای خانه تنها با یک بخاری گرم می‌شد.

 

 

 

کهنسال اردبیلی نیز تأکید کرد: با وجود اینکه استفاده از بخاری گازی به مراتب راحت‌تر از بخاری زغالی است اما گرما و صمیمت کرسی در بخاری‌های گازی وجود ندارد.

 

 

 

سپاسی تصریح کرد: اعضای خانواده به بهانه گرم شدن دور کرسی می‌نشستند و همین موضوع اهمیت گرمای آن دو چندان می‌کرد.

 

 

 

نکته اینجاست که به غیر از کارکرد وسایل گرمایش گذشته در ایجاد گرمی و صمیمت مابین اعضای خانواده، گرمایش در گذشته با بهره‌گیری از مواد و مصالح موجود در اقلیم بود.

 

 

 

تا جایی که این تناسب خود تعادلی را در زندگی ساکنان به وجود می‌آورد و برف با ارتفاع چند متری نیز نمی‌توانست وزنه این تعادل را بر هم زند.

 

 

 

امروز زندگی شهری برخوردار از امکانات متعدد است. درست در هنگام بارش، برف‌روبی معابر آغاز می‌شود. شهروندان هر لحظه از روز آب گرم برای استحمام و شست‌وشو در اختیار دارند و لازم نیست به مانند گذشته ساعت‌ها برای گرم کردن آب زمان صرف شود.

 

 

 

در تمامی طول سال بخاری گازی قابل استفاده است. افزایش سطح رفاه موجب شده البسه و الزامات گرمایش به مراتب افزایش یابد. اما در مجموع رضایت از این عوامل به دلیل بی‌توجهی به برخی اصول حاصل نشده است.
هر چند شهروندان به دنبال مبارزه با سرمای استخوان سوز هستند اما ضروری است معماری و فرهنگ به موازات این ضرورت اصلاح شود.

 

 

 

به گفته مدیرعامل شرکت توزیع گاز استان ۸۰ درصد از مشترکان این شرکت مصرف‌کنندگان بخش خانگی است. هر اقدامی در مدیریت مصرف خانواده‌ها تأثیر قابل توجه در کل میزان مصرف انرژی استان دارد.

انتهای خبر