دو بحران با دو سرمایه

محمدصادق یوسف زادگان

کارشناس انرژی و محیط زیست

در ماه ژوئن گذشته تصمیم دولت کره برای افزایش سقف تعهدات این کشور در انتشار گازهای گلخانه ای در سال 2030، با مخالفت گسترده گروه های زیست محیطی این کشور روبرو شد و فعالان محیط زیست کره اقدام دولت را در عقب نشینی از تعهدات زیست محیطی به باد انتقاد گرفتند. در ماه ژولای تجمع و اعتراض تعداد زیادی از فعالان تغییر اقلیم منجر به کنسل شدن 22 پرواز در فرودگاه هیترو لندن شد.

معترضان در این شهر در تجمع دیگری خواستار تصمیم گیری برای اقدامات سختگیرانه در اجلاس بین المللی تغییر اقلیم پاریس شدند که قرار است در آذر ماه امسال برگزار گردد.

 

اخباری از این دست تقریبا هر ماه در یکی از نقاط دنیا شنیده میشود. اعتراضات سازمانهای مردم نهاد در حاشیه اجلاس کشورهای صنعتی نیز که تقریبا یکی از اخبار همیشگی این اجلاس است.

 

در ایران اما افکار عمومی کشور و فعالین زیست محیطی هم اکنون پیگیر وضعیت دو بحران محیط زیستی کشور یعنی دریاچه ارومیه و سد گتوند هستند.

هرچند این دو مورد از اهمیت بالایی برخوردارند، اما باید از هم اکنون به فکر بحران آتی و البته مهمتری در کشور بود.

تغییرات اقلیمی مهمترین بحران قرن حاضر در دنیاست که پیامدهای بسیار زیادی نیز در کشور ما داشته و خواهد داشت.

تغييرات آب و هوايي تاثيرات نامطلوبی در پي دارد که از آن ميان ميتوان به بالا آمدن سطح درياها و اقيانوس ها، تهديد امنيت غذايي، تاثير بر تنوع زيستي و زیستبوم¬ها، کاهش منابع آب، و تهديد زيرساخت هاي مربوط به اسکان، انرژي و صنعت اشاره کرد.

 

واقعیت امر این است که مسئله گرمایش جهانی زندگی بشر را به صورت جدی تهدید میکند و جالب این است که اثرات تغییر اقلیم را خود مردم ما هم اکنون دارند به وضوح می بینند.

بحران خشکسالی و شرایط حاد آب و هوایی مانند باران های سیل آسا از موارد متاثر از تغییرات اقلیمی است.

 

از دیگر پیامدهای جدی تغییرات اقلیمی و افزایش دمای کره زمین، بالا آمدن سطح آب دریاها به علت ذوب شدن کوه های یخ در قطب جنوب است.

ادامه روند کنونی انتشار گازهای گلخانه ای منجر به افزایش دمای کره زمین تا بیش از 4 درجه سانتی گراد میشود که افزایش بیش از 1 متری سطح آبهای آزاد تا سال 2100 از سناریوهای محتمل در این شرایط است.

به طور قطع سواحل جنوبی کشور ما که به آبهای آزاد راه دارند از این افزایش سطح آب آسیب خواهند دید. در سواحل شمالی نیز اگرچه پیش بینی شرایط به دلیل بسته بودن این دریاچه بسیار پیچیده است اما بسیاری از مراجع علمی شرایط مشابهی را پیش بینی میکنند.

هرچند میزان بارش در سواحل جنوبی دریای خزر به دلیل تغییرات اقلیمی کاهش خواهد یافت، اما افزایش حجم آب ورودی از رود ولگا که در حدود هشتاد درصد آب ورودی به دریای خزر را تشکیل میدهد به دلیل افزایش حرارت در حوزه آبریز این رود، منجر به بالا آمدن سطح آب دریای خزر خواهد شد.

 

در نقشه زیر که بر مبنای اطلاعات ناسا تهیه شده است، تاثیر عدم اقدام جدی برای تثبیت شرایط اقلیمی و افزایش یک متری سطح آبهای آزاد در استان خوزستان دیده میشود.

به منظور مقابله با اثرات تغییرات اقلیمی، اعضای کنوانسیون بین المللی تغییرات آب و هوا، توافق نموده-اند که افزایش دمای زمین تا سال 2050 را به دمای 2 درجه سانتیگراد نسبت به دوران پیش از صنعتی شدن محدود نمایند.

باتوجه به اینکه این تصمیم مستلزم کنترل میزان انتشار گازهای گلخانه ای است، همه کشورهای جهان متعهد شده اند که برنامه خود را برای کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه ای در اجلاس سالیانه اعضا که در آذرماه امسال در پاریس برگزار خواهد شد ارائه کنند و یک مکانیسم مشخص را برای متعهد کردن تمامی کشورها تعیین نمایند.

 

 

در این میان اما به نظر میرسد که متاسفانه بسیاری از مسئولین ما تغییر اقلیم را به عنوان یک بحران جدی درک نکرده اند و آن را یک مشکل دیگر کشورها میدانند. عدم مطالبه گری افکار عمومی نیز مسئولین را در عدم پاسخگو بودن خود بی دغدغه کرده است.

به عنوان نمونه اگرچه 9 مهرماه آخرین مهلت کشورها برای ارائه برنامه کاهش انتشار خود در قالب مدرکی به نام برنامه اقدام ملی یا INDC بود، اما تا این تاریخ ایران هنوز برنامه خود را به صورت رسمی ارائه نکرده است.

 

باتوجه به اینکه ایران دهمین کشور منتشرکننده گازهای گلخانه ای است جامعه جهانی منتظر ارائه برنامه و میزان تعهدات کاهش انتشار کشور ماست. وقتی که ایران در ارائه برنامه خود به زمان بندی توافق شده پایبند نبوده است جامعه جهانی به ملزم بودن ایران به تعهدات کاهش انتشار نیز به دیده تردید خواهد نگریست.

 

ایران خود از کشورهایی است که آسیب زیادی از تغییر اقلیم دیده است و خواهد دید، لذا لازم است که این موضوع از اولویت بسیار بالاتری در تصمیم گیریهای دولت و سیاستگذاران کشور برخوردار باشد.

نمایندگان مجلس بد نیست در کنار تذکرات متعدد شفاهی و کتبی به دولتمردان، در خصوص این بحران واقعی و عدم برنامه ریزی و تلاش جدی از سوی مسئولین نیز تذکری دهند.

 

متاسفانه با ادامه روند کنونی و نگاه منفعلانه به تغییر اقلیم در سطح ملی و در سطح مذاکرات بین المللی شاهد بحرانهای بسیار جدی در کشور خواهیم بود و باید به تدریج با تمدن جنوب خوزستان و حاشیه خزر خداحافظی کنیم.

انتهای خبر